Smartyzm
Z Wikipedii
Smartyzm[1], (lub Smarta Sampradaja, czyli Tradycja Smarty), to jeden z odłamów hinduizmu (obok wisznuizmu, śiwaizmu i śaktyzmu), cechujący się kultowym henoteizmem i katenoteizmem.
Spis treści |
[edytuj] Charakterystyka
Smārta oznacza wyznawcę, opierającego się głównie (chociaż nie wyłącznie) na wskazaniach Wed i Śastr oraz filozofii Adwajta Wedanta Adiego Szankary. Jest to odłam nierygorystyczny, akceptujący różne formy Boga.
Słowo Smārta (od sanskryckiego rdzenia smr- pamiętać) oznacza "pamięciowy, zawarty w pamięci (smrti)", oparty na tradycji, przepisany lub usankcjonowany tradycją i zwyczajem.
Założycielem smartyzmu jest A. Szankara,który utworzył pierwszy ośrodek Adwajta Mata tego odłamu w Śringeri. Wielką rolę odgrywają kierujący poszczególnymi ośrodkami tzw. jagadguru.
[edytuj] Pojęcie Boga
Wyznawcy smartyzmu sami wybierają dowolne bóstwo do oddawania czci. Zwykle czczą pięć bóstw (panćopasana lub panćadewata) jako manifestacje bezpostaciowego Absolutu- Brahmana. Smartyści akceptują i czczą sześć głównych i równych sobie manifestacji Boga (Brahmana). Są to: Ganeśa, Śiwa, Śakti, Wisznu, Surja i Karttikeja. Smartyzm głosi politeistyczne (wielopostaciowe) pojmowanie Boga, podczas gdy wisznuizm (w tym krysznaizm) i śiwaizm skłaniają się ku monoteizmowi lub monizmowi panteistycznemu.
Wg Adwajta Wedanty Bóg jest jednocześnie Nirguną (czystą, niematerialną świadomością) i Saguną (widocznymi, indywidualnymi manifestacjami) i panuje nad wszystkimi aspektami (gunami) wszechświata. Jako nieskończony, Bóg może przyjmować nieskończoną ilość form. W tym ujęciu Wisznu i Śiwa są równorzędnymi manifestacjami tego samego Boga (Nirguny Brahmana- Najwyższej Rzeczywistości). Jest to pogląd sprzeczny z śiwaizmem i wisznuizmem.
[edytuj] Święte pisma i bramini
Do kanonu świętych pism należą Wedy (Rig Weda, Jadżur Weda, Sama Weda i Atarwa Weda), "oczyszczone" przez A. Szankarę z tekstów, uznanych przez niego za sprzeczne z wedyjską tradycją, a także Adwajta Wedanta. Smartyści cytują również Wisznu Puranę, aby udowodnić tezę o nieskończoności form Brahmana. Bramini smartyzmu (zwani smarta) szkoleni są wg Karma Kanda z Wed i swobodnie łączą różne rytuały kultowe. Prawo religijne opiera się na Manu Smriti, Apastamba Smriti i Bodjajana Smriti.
Wielu wyznawców hinduizmu, nie będąc smartystami, opiera się jednak na Adwajcie Wedancie, jako przeciwieństwie podziału na różne sekty, cechującym hinduizm. [2]. Wielu współczesnych teologów hinduizmu (np. Ramakryszna) opiera się na uniwersalnych wartościach smartyzmu. Wyjątkiem jest założyciel ruchu Hare Kryszna - Bhaktivedanta Swami, który podkreślał wyjątkowość i odrębność kultu Kryszny.
[edytuj] Formy kultu
Smartyści uważają praktykowanie dharmy za ważniejsze od innych rytuałów. Praktykują zróżnicowane rytuały ofiar (jadźna, dźapa, pudża, aupasana i agnihotra, te dwie ostatnie ofiary są praktykowane skrajnie rzadko), składane pięciu bóstwom. Śpiewane są hymny religijne śloka i stotra. Bramini poddają się kąpielom rytualnym (snana).[2] . Praktykowane są również wedyjskie obrzędy, przypisane do różnych faz życia człowieka: brahmaczarja aśrama, grihasta aśrama, wanaprasta aśrama i sannjasa aśrama. Wielką wagę przywiązuje się do zachowania tradycji wedyjskiej (w tym przygotowywania specjalnego pożywienia). Polecane jest małżeństwo aranżowane przez rodzinę. Smartyzm szczególnie praktykuje w muzyce styl z Karnataki na południu Indii.
[edytuj] Smartyzm w Indiach
Wspólnoty:
- Indie południowe
- Havyaka
- Iyer
- Vaidiki Mulukanad
- Vaidiki Velanadu
- Vaidiki Veginadu
- Vaidiki Telanganya
- Namboothiri
- Badaganadu
- Hoysala Kannada
- Kota brahmin
- Babboor Kam
- Arvel Niyogi Brahmins
- Maharasztra
- Karhade
- Deshastha
- Konkanastha lub Chitpavan
- Devrukhe
- Saraswat Brahmin
- Gaud Saraswat Brahmins (GSB's)
[edytuj] Smartyzm na świecie
Poza Indiami w czasach współczesnych powstały misje:
- Chinmaya Mission
- Divine Life Society
[edytuj] Przypisy
- ↑ Smartyzm to stosunkowo nowe określenie, pochodzące od sanskryckiego słowa smārta, wprowadzonego przez śiwaickiego guru i mistyka Śiwaja Subramunijaswami[1]
- ↑ Dzień bramina
