Trotyl

Z Wikipedii

Trotyl (2,4,6-trinitrotoluen, TNT, (NO₂)₃C₆H₂CH₃), to organiczny związek chemiczny, nitrozwiązek, stosowany masowo jako kruszący materiał wybuchowy.

Otrzymuje się go poprzez nitrowanie toluenu, czyli reakcję toluenu z mieszaniną kwasu siarkowego i azotowego. Po raz pierwszy został otrzymany w 1861 przez Josepha Wilbranda.

W temperaturze pokojowej trotyl jest żółtawym, krystalicznym ciałem stałym o gęstości 1,654 g/cm³. Topi się w temp. 80°C. Ulega rozkładowi powyżej 295°C. W temperaturze 333°C wybucha. Temperatura wrzenia: 245°C pod ciśnieniem 50 mm Hg. Nie jest rozpuszczalny w wodzie. Rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych.

Jako materiał wybuchowy, jest trwały, mało wrażliwy na uderzenie, tarcie i ma wysoką temperaturę wymaganą do zainicjowania wybuchu. Dzięki temu jest stosunkowo bezpieczny w użytkowaniu i przechowywaniu, jednak musi być odpalany za pomocą silnych detonatorów. Trotyl lany, w przeciwieństwie do prasowanego, pali się - pod wpływem płomienia - nie detonuje. Trotyl można także zdetonować bezpośrednio lontem wybuchowym owijając co najmniej 2 razy ładunek albo jedną z jego kostek. W celu obniżenia temperatury detonacji TNT do 295°C można do niego dodać 10% siarki lub 2% tlenku żelaza(III).

Do napełniania pocisków i min używany jest w postaci lanej lub prasowanej. Luzem przeważnie występuje w prasowanych kostkach 200 i 400 g oraz jako walcowy 75 g nabój strzelniczy. Bywa również w postaci kostek o masie 1 kg oraz ładunków cylindrycznych o wadze 5 lub 8 kg.

Wiele poligonów wojskowych jest skażonych TNT. Ludzie wystawieni na duże dawki TNT mają tendencję do zapadania na anemię i zaburzeń czynności wątroby. U zwierząt, którym podawano doustnie lub wdychały trinitrotoluen, stwierdzono podobne efekty na wątrobę i krew, jak również powiększenie śledziony i uszkodzenie układu odpornościowego. Inne negatywne efekty TNT to podrażnienie skóry i obniżenie płodności u mężczyzn. Najprawdopodobniej ma też właściwości rakotwórcze.

W tonach trotylu (kilotonach, megatonach) wyraża się siłę wybuchów jądrowych, ekwiwalentną dla wybuchu odpowiedniej ilości trotylu.

1 t TNT = ok. 4.6 GJ

Uwaga: Opisane substraty i/lub produkty są wybuchowe, toksyczne lub łatwopalne, ich nielegalne posiadanie może być przyczyną konsekwencji prawnych z karą pozbawienia wolności włącznie, a eksperymenty z nimi mogą skończyć się poważnymi uszkodzeniami ciała lub nawet śmiercią!