Układ wydalniczy kręgowców
Z Wikipedii
Układ wydalniczy kręgowców - jeden z układów zwierząt, którego celem jest usuwanie zbędnych produktów przemiany materii.
Spis treści |
[edytuj] Elementy układu wydalniczego
- para nerek (najczęściej)
- drogi odprowadzające mocz
a) tętnica doprowadzająca
b) żyła odprowadzająca;
-
- moczowody
- pęcherz moczowy (u ptaków brak)
- cewka moczowa
[edytuj] Nerki
Kształtem przypominają powiększone ziarna fasoli. Znajdują się po obu stronach kręgosłupa za żołądkiem i wątrobą. Z każdej odchodzą dwa duże naczynia krwionośne: tętnica nerkowa i żyła nerkowa. Do górnej części przylegają gruczoły nadnerczowe.
Budowa nerki:
- miąższ (bardzo silnie ukrwiony)
- kora nerki (jaśniejsza)
- rdzeń nerki (ciemniejszy) współtworzy
- piramidy nerkowe (podstawami zwrócone do kory wierzchołkami na zewnątrz)
- kielichy nerkowe
- miedniczka nerkowa
[edytuj] Przepływ moczu
Mocz jest wyprowadzany z piramid nerkowych ujściami przewodów wyprowadzających przez kielichy nerkowe do miedniczki nerkowej. Z miedniczki mocz przepływa do moczowodu i dalej do pęcherza moczowego. Stamtąd usuwany jest na zewnątrz przez cewkę moczową.
[edytuj] Budowa nefronu
Nefron to podstawowa jednostka czynnościowo - strukturalna nerki.
Budowa:
- ciałko nefronu (inaczej ciałko Malphiego)
- torebka nefronu (inaczej torebka Bowmana)
Ściany zbudowane z nabłonka jednowarstwowego płaskiego o dużej przepuszczalności wody i składników drobnocząsteczkowych.
- kłębuszek naczyniowy (każdą torebkę nefronu otacza niewielkie skupienie naczyń włosowatych)
- kanalik nerkowy (uchodzą do przewodów zbiorczych)
Tworzony przez nabłonek jednowarstwowy sześcienny, który ma rozwiniętą zdolność do aktywnego transportowania jonów, jest słabo przepuszczalny dla mocznika
- pętla nefronu składa się z dwóch ramion biegnących w różnym kierunku
[edytuj] Powstawanie moczu
Tętniczka doprowadzająca ma większą średnicę, niż tętniczka odprowadzająca. Przepływająca przez kłębuszek naczyniowy krew naciska na ściany naczyń włosowatych. W kłębuszku nerkowym tworzy się wysokie ciśnienie hydrostatyczne przez co krew zostaje "wyciskana" do światła torebki nefronu. Proces ten to filtracja. W naczyniach włosowatych pozostają białka oraz krwinki. Reszta to mocz pierwotny. Składa się on z wody, soli mineralnych, mocznika, barwników, metabolitów po lekach, kwasów i jonów - składników zarówno potrzebnych, jak i zbędnych, a wręcz szkodliwych. Dalej przepływa przez kanalik nerkowy, gdzie otaczające go naczynia krwionośne odbierają wodę, sole mineralne, kwasy organiczne, jony (sodu, potasu), aminokwasy i glukozę, czyli wszystkie potrzebne produkty. Nazywa się to resorpcją zwrotną obowiązkową. Przepływając dalej przez kanalik II rzędu, odzyskiwana jest dalej woda (resorpcja nadobowiązkowa - o ile jest to konieczne) oraz sole. Następuje tu również zakwaszanie moczu przez dodawanie jonów wodorowych. Tak zostaje mocz ostateczny składający się z wody, jonów wodorowych i pochodnych leków.
