Unitarianizm
Z Wikipedii
Unitarianizm, obok luteranizmu, kalwinizmu i anglikanizmu, był jednym z głównych nurtów reformacji. Jego nazwa pochodzi od łacińskich słów "unus", czyli jeden i "unitas", czyli jedność.
Jednym z pierwszych jego głosicieli był hiszpański lekarz i teolog Miguel Servet, który pod naciskiem Jana Kalwina został przez władze Genewy skazany na karę śmierci i spłonął na stosie. Do Polski unitarianizm dotarł na początku lat 60. XVI wieku. W latach 1562-1563 wyznający go bracia polscy, stworzyli własny zbór, tzw. zbór reformowany mniejszy, który był owocem rozłamu w małopolskim kalwinizmie. Ośrodkiem działania braci polskich, wśród których najbardziej znani byli Piotr z Goniądza, Grzegorz Paweł z Brzezin czy Szymon Budny. Odrzucali oni panujące powszechnie porządki feudalne i sami uprawiali ziemię. Sprzeciwiali się również służbie wojskowej, a na znak pacyfizmu nosili drewniane miecze.
W drodze ewolucji poglądów, do których przyczynił się reformator i myśliciel religijny Faustyn Socyn, dotychczasowe silne wpływy anabaptyzmu powoli wypierały elementy racjonalistyczne. Od jego nazwiska polski unitarianizm określany był często socynianizmem i pod taka nazwą znany był poza granicami. Socyn w swoich pracach twierdził, wbrew tradycji chrześcijańskiej, że grzech pierworodny obecnie nie istnieje, gdyż obciążył tylko Adama. Uznał więc, że chrzest jest sprawą drugorzędną i można go przyjąć lub nie. Człowiek ma wolną wolę, a zatem Bóg nie ma przedwiedzy, czyli nie zna przyszłych ludzkich uczynków.
Zdaniem Socyna do zbawienia potrzebna jest wiara w niewielką ilość tzw. prawd koniecznych, które nie mogą być sprzeczne z zasadami rozumu (tak jak nie jest sprzeczne objawienie). Jeśli więc w doktrynie religijnej znajdą się dogmaty sprzeczne z rozumem to znaczy, że doktryna jest w tych punktach nieprawdziwa. Socyn głosił człowieczeństwo Jezusa, który został wybrany przez Boga do realizacji jego celów; zaprzeczał dogmatowi Trójcy Świętej oraz karom wiecznym: piekłu, potępieniu czy mękom, które jego zdaniem są tylko przenośniami. Warto także dodać, że socynianie byli jedną z najbardziej znienawidzonych "herezji", i to nawet w krajach tradycyjnie tak tolerancyjnych jak Polska czy Siedmiogród. Przykładowo jedynym wyznaniem, które nie wzięło udziału w konfederacji warszawskiej w 1573 roku, (którą to można określić jako wewnętrzny pokój pomiędzy wszystkimi wyznaniami-podpisał ją nawet jeden biskup katolicki), byli właśnie bracia polscy. Ostatecznym skutkiem było wygnanie arian z Polski w 1658 roku. Osiedlili się oni w Holandii, gdzie rozwinęli szeroko swoją działalność naukową i religijną, publikując m. in. Bibliotheca Fratrum Polonorum. Bracia polscy cieszą się obecnie coraz większą popularnością wśród historyków, pojawia się coraz więcej prac na ich temat, także monograficznych.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Polscy Unitarianie
- Monoteistyczny (nietrynitarny) Chrystianizm
- Unitarianie - Uniwersaliści w Stanach Zjednoczonych
- Biblijni Unitarianie
- Chrystadelfianie: Znaczenie podstawowej nauki Chrystadelfian
Akosmizm • Agnostycyzm • Animizm • Antyteizm • Ateizm • Binitarianizm • Deizm • Determinizm • Duoteizm • Ezoteryka • Euteizm i dysteizm • Gnostycyzm • Henoteizm • Ignostycyzm • Katenoteizm • Monizm • Monoteizm • Monolatria • Mistycyzm • New Age • Nondualizm • Nonteizm • Omniteizm • Pandeizm • Panendeizm • Panenteizm • Panteizm • Polideizm • Politeizm • Spirytualizm • Teizm • Thelema • Teopanizm • Teozofia • Transcendentalizm • Transteizm • Trynitarianizm • Unitarianizm
