Zemplén

Z Wikipedii

Zemplén
Dane pochodzą z 1910
Siedziba władz	Sátoraljaújhely
Powierzchnia	6.269,3 km²
Liczba mieszkańców	343.194 osób
Narodowości	Węgrzy 56,5% Słowacy 27,1% Rusini 11,4% Niemcy 2,8%

Zemplén (łac. Zemplinum lub comitatus Zempliniensis, niem. Semplin lub Sempliner Gespanschaft, słow. Zemplín) - dawny komitat w północno-wschodniej części Królestwa Węgier (dzisiejsza wschodnia Słowacja).

Węgierska ekspansja na teren dzisiejszego Zemplina następowała od południa, z doliny Cisy. Południowa i środkowa część dzisiejszego Zemplina wyodrębniła się w osobny komitat w 1018, za panowania Stefana I. Północna granica komitatu z początkowej linii Latoricy przesuwała się na północ w miarę węgierskiej kolonizacji tych terenów, aż pod koniec XII wieku ustaliła się na najwyższym grzbiecie Karpat. Początkowo, w XIII i XIV wieku, komitat nosił nazwę "Potok" – od siedziby władz w Sárospatak (słow. Blatný Potok). Następną siedzibą żupana stał się zamek zempliński, a w późnym średniowieczu – miasteczko Zemplín nad Bodrogiem. Pod koniec XIV wieku z komitatem zemplińskim połączył się istniejący do tej pory na południe od niego komitat Szerencs, który jeszcze do XVI wieku zachował pewną odrębność jako Dolny Zemplin. W XIII wieku w komitacie ukształtował się samorząd szlachecki. Władza i godność żupana spoczywała w rękach rodów Drugethów (w XVI i XVII wieku – niemal wyłącznie), Palóczych, Perényich i Rozgonyich.

Po upadku Węgier w XVI wieku Zemplin nie został zajęty przez Turków, znalazł się na wschodnich rubieżach ziem podległych Habsburgom. W latach 1538-1541, 1622-1629 i 1645-1648 Zemplin był włączony do Księstwa Siedmiogrodu. W XVI i XVII wieku ziemie Zemplina były polem walk powstań węgierskich przeciwko Habsburgom. W 1748 wieku siedzibą władz komitatu stało się miasto Sátoraljaújhely. W 1910 komitat dzielił się na dziesięć powiatów i jedno miasto wydzielone – Sátoraljaújhely.

Po powstaniu Czechosłowacji w 1918 północna część komitatu została do niej przyłączona i wkrótce utraciła samodzielność administracyjną, natomiast część południowa, pozostała w granicach Węgier, została połączona z węgierską częścią komitatu Abaúj-Torna i z komitatem Borsod w komitat Borsod-Abaúj-Zemplén. Komitat Zemplén był ponownie wyodrębniony w latach 1938-1945, po aneksji przez Węgry pasa ziem na południu i wschodzie Słowacji.

W Słowacji potocznie używa się nazwy Zemplín na określenie tradycyjnego regionu obejmującego słowackie części dawnych komitatów Zemplén i Ung.

Powiaty (járás)
Powiat	siedziba władz
Bodrogköz	Királyhelmec
Gálszécs	Gálszécs
Homonna	Homonna
Mezőlaborc	Mezőlaborc
Nagymihály	Nagymihály
Sárospatak	Sárospatak
Sátoraljaújhely	Sátoraljaújhely
Szerencs	Szerencs
Szinna	Szinna
Sztropkó	Sztropkó
Tokaj	Tokaj
Varannó	Varannó
Miasta komitackie (rendezett tanácsú város)
Sátoraljaújhely