Zgrupowanie Żubr
Z Wikipedii
Zgrupowanie Żubr - oddziały bojowe Armii Krajowej walczące w okresie powstania warszawskiego w obwodzie "Żywiciel".
[edytuj] Skład i dowództwo
- Dowódca - mjr Władysław Nowakowski ps. "Żubr";
- 1. kompania - dowódca por. Jerzy Tarczyński ps. "Starża";
- 2. kompania - dowódca por. Jerzy Zdrodowski ps. "Kwarciany";
- 3. kompania - dowódca por. Marian Radwan ps. "Ojciec Marian".
[edytuj] Szlak bojowy
Miejscem koncentracji zgrupowania w dniu 1 sierpnia były domy jednorodzinne przy ul. Żeromskiego na Marymoncie. Oddziały "Żubra" na godzinę "W" miały wyznaczone następujące cele do zdobycia:
- Cenralny Instytut Wychowania Fizycznego - CIWF (dzisiejszy AWF przy ul. Marymonckiej)
- obóz wehrmachtu "Waldlager" mieszczący się w Lasku Bielańskim wraz z tamtejszym klasztorem księży Marianów
Przedwczesny wybuch walk między żandarmami niemieckimi a żołnierzami zgrupowania "Żniwiarz" odebrało żoliborskim oddziałom, a tym samym żołnierzom "Żubra", siłę jaką jest zaskoczenie przeciwnika. W zaistniałych okolicznościach rozpoczęte już ok. 14.30 natarcie na Waldlager przez 2. kompanię por. "Kwarcianego" załamuje się. Wskutek bardzo słabego uzbrojenia oddziałów powstańczych, podobnie dzieje się z właściwymi atakami o godz. 17.00. Zostały one przeprowadzone od strony ul. Marymonckiej oraz od ul. Podleśnej siłami kompani 2. i 3. Kompania 1. w ogóle nie włączyła się do walki i po godz. "W" udała się z ul. Podleśnej na górny Marymont. W walce udaje się zdobyć 2 ciężarówki ze znaczną ilością amunicji i broni na ulicy Schroegera. Oddziały atakujące na wyznaczone cele już pierwszego dnia ponoszą dotkliwe straty. Na rozkaz Żywiciela zgrupowanie opuszcza rejon walk i kieruje się w rejon Puszczy Kampinoskiej. W czasie marszu kompania por. "Starży" zostaje zdziesiątkowana przez stacjonujące na Boernerowie oddziały dywizji pancernej SS. Pozostałe kompanie przechodzą do lasu bez większych strat.
Dnia 2 sierpnia zgrupowanie "Żubra" wraca na Marymont i włącza się tam do walk w rejonie ul. Zdobyczy Robotniczej(dzisiejsza ul. Żeromskiego) z oddziałami niemieckimi nacierającymi z Wawrzyszewa. Udaje się odeprzeć atak. Oddziały "Żubra" wycofują się z powrotem do puszczy, a na Marymont wracają zaopatrzeni w broń i amunicję zrzutową dopiero w połowie sierpnia zajmując pozycje w budynku Straży Pożarnej na rogu ul. Słowackiego i Potockiej.
W dniach 20 i 21 sierpnia część żołnierzy "Żubra" brała udział w natarciu na dworzec gdański celem połączenia Żoliborza ze Starówką.
W dniu 27 sierpnia przeprowadzono udane natarcie na silnie bronioną przez Niemców szkołę przy ul. Kolektorskiej oraz na Szkołę Gazową na ul. Gdańskiej. Zdobyto broń i amunicję. 28 sierpnia część kompanii por. "Kwarcianego" przeprowadza udany atak na olejarnię również na ul. Kolektorskiej. Punkt ten będzie utrzymany do 14 września.
Następnie punktem obronnym stała się siedziba straży pożarnej na rogu ulic Potockiej i Słowackiego. Po zmasowanych atakach niemieckich, oddziały "Żubra" wraz z ludnością cywilną wycofują się z tej reduty dnia 30 września w godziach porannych. Udają się do szpitala powstańczego na ul. Krechowieckiej 6 i dalej, pod silnym ostrzałem nieprzyjaciela, przez pl. Lelewela do "Szklanego domu"(róg ul. Mickiewicza i Bohomolca). Tego samego dnia "Żywiciel" otrzymuje depeszę z dowództwa 1. Armii WP o możliwej ewakuacji oddziałów żoliborskich łodziami na prawy brzeg Wisły. Oddziały "Żubra" dostają rozkaz osłony ewakuacji z zajmowanych pozycji i dalej natarcia z kępy potockiej na wał wiślany. Już po rozpoczęciu natarcia obiecana ewakuacja zostaje przesunięta o kilka godzin. Oddziały "Żubra" ponoszą duże straty. Tego dnia wczesnym wieczorem dzielnica kapituluje.
Straty zgrupowania "Żubr" w dniach 1 sierpnia - 30 września 1944 r.:
| Miejsce | polegli | % |
|---|---|---|
| Boernerowo | 71 | 29,5 |
| Bielany,CIWF,Marymont | 41 | 17,0 |
| Kampinos | 8 | 3,3 |
| Straż Pożarna, Szkoła Gazowa | 39 | 16,3 |
| ul. Kolektorska, olejarnia | 27 | 11,2 |
| Wał Wiślany, Szklany Dom | 28 | 11,6 |
| Inne miejsca walk | 16 | 6,6 |
| Razem | 241 | 100 |
