Crvena armija
From Wikipedia
Crvena armija (ruski: Красная Армия) je skraćeno ime za Crvenu armiju radnika i seljaka (ruski: Рабоче-Крестьянская Красная Армия), oružanu snagu koju su stvorili boljševici tokom Ruskog građanskog rata 1918. Ova organizacija je postala armija Sovjetskog Saveza nakon njegovog uspostavljanja 1922. Crvena boja u imenu se odnosi na boju krvi koju je prolila radnička klasa u svojoj borbi protiv kapitalizma. Iako je Crvena armija 1946. postala Sovjetska armija, ljudi sa zapada su obično koristili termin Crvena armija i nakon toga, na primer, tokom Hladnog rata.
Sadržaj/Садржај |
[uredi - уреди] Rana istorija
Sovjet narodnih komesara je uspostavio Crvenu armiju dekretom 28. januara 1918, zasnivajući je na već postojećoj Crvenoj gardi. Zvaničan Dan Crvene armije 23. februar 1918. označava dan prvog masovnog regrutovanja u Crvenu armiju u Petrogradu i Moskvi i prvu borbenu akciju protiv okupacione armije imperijalne Nemačke. 23. februar je postao važan nacionalni praznik u Sovjetskom Savezu, kasnije slavljen kao Dan Sovjetske armije i nastavlja da se slavi u današnjoj Rusiji kao Dan branilaca domovine. Zasluge kao osnivaču Crvene armije obično idu Lavu Trockom, narodnom komesaru rata od 1918. do 1924.
Na početku svog postojanja, Crvena armija je funcionisala kao dobrovoljna formacija, bez činova ili oznaka. Demokratskim izborima su birani oficiri. Ipak, dekret od 29. maja 1918. je nalagao obaveznu vojnu službu za muškarce od 18 do 40 godina. Da bi olakšali regrutovanje, Boljševici su stvorili regionalne vojne komesarijate, koji i sada postoje u Rusiji pod ovim imenom (pažnja: ne mešati vojne komesarijate sa institucijom vojnih političkih komesara).
Nakon što je general Aleksej Brusilov ponudio Boljševicima svoje profesionalne usluge 1920, oni su odlučili da dozvole regrutovanje bivših oficira armije imperijalne Rusije. Boljševičke vlasti su postavili specijalnu komisiju na čelu sa Lavom Lezarovim i avgusta 1920. su regrutovali 315.000 bivših oficira. Veoma često su oni držali pozicije vojnih savetnika. Veliki broj istaknutih komadanta Crvene armije su prethodno služili kao generali vojske imperijalne Rusije. Šta više, veliki broj bivših vojnika imperijalne Rusije, na primer, član Vrhovnog vojnog sovjeta, Mihail Bonč-Brujevič, se ranije pridružio Boljševicima.
Boljševičke vlasti su u svaku jedinicu Crvene armije postavili političke komesare, koji su imali ovlašćenje da preinače odluke komadanata jedinica ako su se one sukobljavale sa principima Komunističke partije. Iako je ovo ponekad rezultiralo pometnjom u komandovanju, partijsko vođstvo je smatralo potrebnim političku kontrolu nad vojskom, dok se Crvena armija sve više i više oslanjala na iskusne oficire iz prerevolucionarnog, carističkog perioda.
[uredi - уреди] Oficirki kadar
[uredi - уреди] Činovi
Rana Crvena amrija je napustila instituciju profesionalnog oficirskog kadra kao nasleđe carizma. Zapravo, Boljševivi su odbacili reč oficir i umesto toga koristili su reč ”komadant”. Crvena armija je odbacila epolete i činove, koristeći čisto imena funkcije kao što su ”komadant divizije”, ”komadant korpusa” i slično. 1924. oni su zamenili ovaj sistem kategorijama od K-1 (najniži) do K-14 (najviši). Kategorije su u biti delovale kao maskirani činovi; oni su pokazivali iskustvo i kvalifikacije komadanta. Znaci su sada označavali kategoriju, a ne poziciju komadanta. Ipak, vojnici su morali još uvek da koriste nazive funkcija kada se obraćaju komadantima, što je moglo biti nezgodno kao na primer ”druže zameniče načelnika štaba”. Ako neko nije znao poziciju komadanta, on je koristi jedno od mogućih pozicija, na primer komadant regimente za K-9.
22. septembra 1935, Crvena armija je napustila kategorije i uvela lične činove. Ipak, ovi činovi su koristili jediinstvenu mešavinu naziva funkcije i tradicionalnih činova. Na primer, pukovnik ili ”komdiv” (komadant divizije). Dalje komplikacije su dolazile od funkcija i kategorija političkih komesara (”brigadni komesar”, ”armijski komesar drugog reda”), za inženjerski kadar (”inženjer 3 reda”, ”divizijski inženjer”), za administrativne, lekarske i ostale neborbene branše.
7. maja 1940. su uvedeni činovi general i admiral koji su izbacili više činove kao što su ”kombrig”, ”komdiv”, ”komkor”, ”komandarm”; ostali viši činovi (”divizijski komesar”, ”divizijski inženjer”) su ostali nepromenjeni. 2. novembra 1940., sistem je pretrpeo dalje modifikacije napuštanjem funkcijskih činova za neprofesionalne oficire i uvođenjem čina potpukovnika.
U ranoj 1942. svi funkcijski činovi u inženjerskom i administrativnom kadru su postali regularni činovi (”inženjerski major”, ”inženjerski pukovnik”, ”kapetan intendantske službe”). 9. oktobra 1942, vlasti su napustile sistem vojnih komesara, zajedno sa komesarskim činovima. Funkcijski činovi su ostali samo u medicinskim i veterinarskim kadrovima.
U ranu 1943. unifikacijom sistema su napušteni svi preostali funkcijski činovi. Reč ”oficir” je postala zvanično dopuštena, zajedno sa epoletama koji su zamenili prethodni način označavanja. Činovi i oznake iz 1943. se nisu mnogo menjali sve do poslednjih dana Sovjetskog Saveza; naprotiv ruska vojska koristi u velikoj meri sličan sistem. Stari funkcijski činovi ”kombat” (komadant bataljona ili baterije), ”kombrig” (komadant brigade) i ”komdiv” (komadant divizije) su još uvek u neslužbenoj upotrebi.
[uredi - уреди] Generalštab
22. septembra 1935, vlasti su promenili ime štaba od Štaba Crvene armije radnika i seljaka u Generalštab, koji je u osnovi reikarnacija generalštaba iz doba ruskog carstva. Mnogi od bivših štabskih oficira Štaba Crvene armije su služili u Generalštabu ruskog carstva i postali su generalštabni oficiri u SSSR. Generalštabni oficiri su obično imali veliko borbeno iskustvo i dobru obuku na akademiji.
[uredi - уреди] Vojno obrazovanje
Tokom građanskog rata, komadni kadrovi su se obučavali u Generalštabnoj akademiji Crvene armije, drugo ime za Nikolajevsku generalštabnu akademiju Ruskog carstva. 5. avgusta 1921. akademija je postala Vojna akademija Crvene Armija, a 1925. Frunzeova Vojna akademija Crvene armije. Viši i vrhovni komadanti su pohađali Viši vojni akademski kurs, čije je ime promenjeno 1925. u Napredni kurs za vrhovnog komadanta. 1931. uspostavljanje Operacije Fakultet na na Frunzeovoj Vojnoj akademiji je zamenilo ove kurseve. 2. aprila 1936. je ponovo uspostavljena Generalštabna akademija; to će postati glavna škola za više i vrhovne komadante Crvene armije, kao i centar za napredne vojne studije.
[uredi - уреди] Čistke
Kasnih tridesetih u viđene takozvane ”Čistke kadrova Crvene armije”, dešavajući se u istorijskoj pozadini Velike čistke. Čistka je imala za cilj čišćenje Crvene armije od ”politički nepodobnih elemenata”, najviše među višim rangiranim oficirima. Ovo je neizbežno obezbedilo zgodan izgovor za sprovođenje ličnih osveta i na kraju je rezultiralo lovom na veštice. Neki posmatrači smatraju da su čistke značajno oslabile Crvenu armiju, ali je ovo ostalo samo predmet debate. Mnogi komentatori zanemaruju činjenicu da je Crvena armija značajno omasovljena na vrhuncu Čistke. 1937, Crvena armija je brojala oko 1,3 miliona vojnika, a juna 1941. je brojala tri puta toliko. Ovo je zahevalo brzu promociju mlađih oficira, često uprkos nedostatku iskustva i treninga, sa često ozbiljnim posledicama. U drugom važnom razmatranju, na kraju Čistki, klatno se okrenulo nazad, vraćajući i unapređujući mnoge od žrtava čistki.
Podaci sa kojih je nedavno skinuta oznaka tajnosti pokazuju da je 1937, na vrhuncu čistke, Crvena armija imala 114.300 oficira, od kojih je 11.034 preživelo represiju i nije im data rehabilitacija do 1940. Opet, 1938. Crvena armija je imala 179.000 oficira (56% više u poređenju sa 1937.) od kojih je još 6.742 doživelo represije i nije im data rehabilitacija do 1940.
U najvišoj lestvici Crvene armije, čistke su uklonile 3 od 5 maršala, 13 od 15 armijskih generala, 8 od 9 admirala, 50 od 57 generala korpusa, 154 od 186 generala divizija, 16 od 16 armijskih komesara i 25 od 28 komesara korpusa.
[uredi - уреди] Doktrina i naoružanje
Sovjetski Savez je uspostavio domaću ratnu industriju kao deo Staljinovog programa industrijalizacije u dvadesetim i tridesetim godinama 20. veka.
Najpoznatiji sovjetski tenkovi su bili T-34, T-54, T-55, T-72.
Sovjetski eksperimenti sa malim oružjem su počeli tokom Drugog svetskog rata. 1945. Crvena armija je usvojila Simonov SKS, poluautomatski 7.62x39mm karabin. 1947. je započeta proizvodnja 7.62x39mm Kalašnjikov AK-47 jurišne puške; planeri su razmatrali da je vojnici koriste zajedno sa SKS, ali je uskoro AK-47 kompletno zamenio SKS. 1978. 5.45x39mm AK-74 jurišna puška je zamenila AK-47; AK-74 je koristio ne manje od 51% delova AK-47. Dizajneri su napravili novo oružje kao protivmeru američkim 5.56x45mm okvirima korištenim u M-16 jurišnoj pušci i danas se koristi u ruskoj vojsci.
[uredi - уреди] Građanski rat
Glavni članak: Ruski građanski rat
[uredi - уреди] Poljsko-sovjetski rat
[uredi - уреди] Daleki istok
1934. Mongolija i SSSR su, prepoznavši pretnju od rastućeg japanskog vojnog prisustva u Mandžuriji i Unutrašnjoj Mongoliji, se složili da zajedno brane. 12. marta 1936. saradnja je ojačana desetogodišnjim Mongolsko-sovjetskim sporazumom o prijateljstvu, koji je uključivao uzajamni odbrambeni protokol.
Maja 1939, mongolska konjička divizija se sukobila sa konjicom Mandžuka na spornim teritorijama istočno od reke Halha. Tamo su se sukobili sa japanskim odredom, koji je oterao Mongolce preko reke. Sovjetske trupe, raspoređene tamo po sporazumu o uzajmnoj odbrani, su razbile japanski odred. Eskalacija sukoba se ispostavila neizbežna i obe strane su iskoristile jun da pojačaju snage. 1. jula japanske snage su brojale 38.000 vojnika, a kombinovane sovjetsko-mongolske snage su imale 12.500 vojnika. Japanci su prešli reku, ali su nakon trodnevnih borbi naterani u povlačenje. Japanci su pokušali da probiju sovjetsku odbranu kroz jul, ali bez uspeha.
20. avgusta, Georgik Žukov je pokrenuo veliku ofanzivu sa žestokim napadima iz vazduha i tročasovnim artiljerijskim bombardovanjem, nakon čega su tri pešadijske divizije i 5 oklopnih brigada, uz podržku avijacije i velikom količinom artiljerije (ukupno 57.000 vojnika), napale 75.000 japanskih vojnika ukopanih u području. 23. avgusta, celokupne japanske snage su opkoljene, a 31. avgusta u velikoj meri i uništene. Artiljerijski i vazdušni napadi su zbrisali one Japance koji su odbili da se predaju. Japan je zatražio prekid vatre, a sukob se završio sporazumom koji su potpisali SSSR, Mongolija i Japan 15. septrembra u Moskvi.
U ovom sukobi, Crvena armija imala 9.703 mrtva i nestala i 15.952 ranjena. Japanci su imali 25.000 mrtvih; ukupno 61.000 hiljada mrtvih, nestalih, ranjenih i odvedenih u zarobljeništvo.
Ubrzo nakon prekida vatre, Japanci su tražili pristup bojnom polju da pokupe svoje mrtve. Pronalaženje na hiljade mrtvih je bio dodatni šok već uzdrmanom moralu japanskih vojnika. Stepen poraza je verovatno bio glavni razlog u obeshrabrivanju Japanaca da napadnu SSSR tokom celog Drugog svetskog rata, što je dozvolilo Crvenoj armiji da prebaci veliki broj dalekoistočnih trupa na evropsko bojište u jesen 1941.
[uredi - уреди] Drugi svetski rat
Glavni članak: Drugi svetski rat
[uredi - уреди] Poljska kampanja
1.septembra 1939, Nemačka je napala Poljsku. Prema tajnom aneksu sporazuma Ribentrop-Molotov, Nemačka je tražila sa Sovjetski Savez 3. septembra napadne Poljsku. Molotov je čestitao Nemačkoj na dosezanju Varšave 9. septembra i uveravao je Nemačku da će Sovjetski Savez razmestiti svoje vojnike u Poljskoj u narednih nekoliko dana. Takođe je informisao nemačke zvaničnike da bi učinili sovjetsko mešanje prihvatljivim, sovjetske vlasti će izdati deklaraciju o dolasku u pomoć Ukrajincima i Belorusima koje ugrožava Nemačka. Molotov je dalje kaže da sovjetska vlada nažalost ne vidi drugu mogućnost motivacije, pošto Sovjetski Savez nije zabrinut za stanje položaja svoje manjine u Poljskoj i da mora da opravda, na ovaj ili onaj način, svoju intervenciju.
17. septembra, Crvena armija je sa svojim trupama umarširala u Poljsku i usaglašavala svoje kretanje sa nemačkim snagama. Sovjetsko napredovanje je zaustavljeno tačno na Kursonovoj liniji, oslobađajući tako zemlju koju je Poljska pripojila na kraju Prvog svetskog rata. Granice sovjetske okupacije se uglavnom poklapaju sa prvobitnim protokolom. Nemačke i sovjetske snage su održale zajedničku paradu u Brest-Litovsku, 23. septembra 1939, da bi označilo nemačko povlačenje iz istočnih delova Poljske.
Prema knjizi Sovjetske žrtve i gubici u borbi u 20. veku koju je napisao general-pukovnik Krivošiv, snage Crvene armije u Poljskoj su brojale 466.516. Crvena armija je nailazila na slab otpor, delom zbog zvaničnog naređenja poljske Vrhovne komande da se ne ulazi u sukob sa sovjetskim vojnicima i delom zato što su mnogi Poljaci videle sovjetske vojnike kao oslobodioce, dočekujući ih sa cvećem i hlebom i soli. I pored svega toga, Crvena armija je pretrpela gubitke od 1.475 mrtvih i nestalih i 2.383 ranjena. Gubici protivničkih poljskih trupa ostaju nepoznati; Crvena armija je izvestila da je razoružala 452.536 ljudi,ali ova brojka verovatno uključuje i veliki broj onih koji nisu registrovani kao regularni vojnici poljske armije. Poljski podaci daju broj od približno 240.000 zarobljenika koje je uzela Crvena armija. Sovjetski Savez nije smatrao takve zarobljenike kao ratne zarobljenike, već kao uhapšene ljude. Ova akcija je spasila mnoge poljske Jevreje od nacista, iako su nacisti pobili veliki broj njih kasnije tokom nemačke invazije na SSSR koji je počeo 22. juna 1941.
[uredi - уреди] Finska kampanja
Glavni članak: Zimski rat Staljin i sovjetska Vrhovna komanda su ušle u ovaj rat sa puno arogancije poverenja u pobedu. Ipak, Staljinove čistke su odstranile iskusne kadrove, a na njihova mesta dovele lojalnije, ali manje sposobnije kadrove. Mnogi sovjetski vojnici su izgubljeni jer njihovi komadanti prosto nisu hteli ili im nije bilo dozvoljeno da se povuku. Finci su koristili gerilisku taktiku, napadajući kuhinje i sovjetske vojnike koji su bili oko logorskih vatri.
Sovjeti nisu uspeli da iskoriste izrazitu nadmoćnost na početku rata. Finska je skupila 130.000 ljudi i 500 topova, dok su Sovjeti napali sa 200.000 ljudi i 900 topova. Sovjeti su takođe skupili i 1.000 tenkova, ali su oni slabo korišćeni i trpeli su velike gubitke. Vozila su bila u pogonu 24 časa dnevno da se njihovo gorivo ne bi smrzlo, ali je opet bilo izveštaja o kvarovima nad motorima i nedostatku goriva. Jedan od najpoznatijih gubitaka u vojnoj istoriji se desio je kada je sovjetska 44. pešadijska divizija (oko 25.000 vojnika) skoro kompletno uništena kada je 300 finskih vojnika uspelo da je zaustavi, a 9.000 finskih vojnika je došlo sa leđa i razbilo sovjetsku diviziju na manje grupe koje su kasnije lako uništavane. U ovoj bici, Finci su izgubili 800 ljudi, a Sovjeti 23.000. Finci su zarobili 43 tanka, 71 poljska i protiv-avionska topa, 29 protiv-tenkovska topa, 260 kamiona, 1170 konja i veliki količine oružja, municije i medicinskog materijala.
Finski problemi u nedostatku opreme su takođe vredni pomena. Na početku rata, samo vojnici koji su prošli vojnu obuku su imali uniforme i oružje. Ostatak je morao da se snađe sa svojom odećom koja je naličila uniformama finske vojske uz dodatak oznaka. Finci su nadoknađivali svoj nedostatak kroz oduzimanje opreme, oružja i municije od neprijatelja.
Zbog Staljinove etničke paranoje, veliki broj vojnika Crvene armije koji su se borili u Zimskom ratu su dovedeni iz južnih regiona Sovjetskog Saveza, pošto je po Staljinovom mišljenju da se ruskim trupama iz područja odmah uz granicu sa Finskom ne bi moglo poveriti da se bore protiv Finaca sa kojima su mogli biti u bliskim odnosima ili deliti istu ustoriju. Vojnici Crvene armije iz južnih regiona apsolutno nisu imali iskustva sa uslovima arktičke zime te godine i preživljavanjem u šumi.
U vazdušnom ratu tokom Zimskog rata, Finska je razvila formaciju četiri prsta (četiri aviona, podeljenih u dve grupe, dok jedna leti nisko, a druga visoko; svaki avion se bori nezavisno od ostalih, a oper podržavajući svog pratioca u borbi), koja ne samo da je bila superiornija od sovjetske taktike tri lovca u delta formaciji, već ju je usvojio svaki važniji pilot u Drugom svetskom ratu i još uvek je u upotrebi. Ova formacija i odlučnost finskih pilota da ulaze u borbu bez obzira na šanse, je uticala na nemogućnost sovjetskih bombardera da načine znatne štete finskim položajima ili gradovima.
Sovjetske žrtve su procenjene od oko 48.000 mrtvih ili nestalih, kako su govorili sovjetski zvaničnici posle rata, do 270.000 prema Nikiti Hruščovu. Finci su izgubili oko 22.830 ljudi.
[uredi - уреди] Veliki otadžbinski rat, 1941-1945
Glavni članak: Istočni front (Drugi svetski rat)
U vreme nacističkog napada na SSSR u junu 1941., Crvena armija je imala 303 divizije i 22 brigade (4,8 miliona vojnika), od čega je 166 divizija i 9 brigada (2,9 miliona vojnika) bili u zapadnim oblastima. Njihovi protivnici su na Istočnom frontu imali 181 diviziju i 18 brigada (5,5 miliona vojnika). U prvim nedeljama rata je viđeno uništenje gotovo celokupnog sovjetskog vazduhoplovstva na zemlji, kao i važnije opreme, tenkova, artiljerije i veći porazi dok su nemačke snage zatvarale stotine hiljada vojnika Crvene armije u džepovima.
Sovjetske snage su pretrpele teške gubitke na bojištu kao rezultat slabe pripremljenosti, koji su bili izazvane nevoljnom i zakasnelom odlukom sovjetske vlade i Vrhovne komande da izvrše mobilizaciju. Takođe je važna bila i taktička superiornost nemačke armije, koja je vodila rat koji je bio testiran već dve godine. Brzi predratni rast i unapređenje kadrova Crvene armije kao i uklanjanje iskusnih oficira u čistkama pomerila je ravnotežu još više u nemačku korist. I na kraju, očevidna brojnost sila Osovina se ne može potceniti.
Ipak, generacija briljantnih oficira (najpoznatiji Georgi Žukov) je učila iz poraza i sovjetske pobede u bitkama za Moskvu, Staljingrad, Kursk i kasnije operacija Bagracija su odlučno dokazali ono što je Sovjetima poznato kao Veliki otadžbinski rat.
Sovjetska vlada je usvojila veliki broj načina da poveća moral Crvene armije dok se ona povlačila u jesen 1941. Sovjetska propaganda se udaljila od stanovništva klasne borbe i umesto toga se oslanjala na duboko usađena patriotska osećanja stanovništva, pozivajući se na istoriju predrevolucionarne Rusije. Propaganda je nazvala rat protiv nemačkih agresora kao Veliki patriotski rat, ciljajući na Patriotski rat iz 1812. protiv Napoleona. Pojavila su se pozivanja na ruske heroje kao što su Aleksandar Nevski i Mihail Kutuzov. Represije protiv Ruske pravoslavne crkve su prestale, a sveštenici su oživeli tradiciju blagosiljanja oružja pre bitke. Komunistička partija je napustila instituciju političkih komesara, iako ih je ubrzo ponovo usvojila. Crvena armija je ponovo uvela činove i usvojila mnoga pojedinačna priznanja kao što su medalje i ordenja. Koncept Garde se ponovo pojavio; jedinice koje su pokazale uzuzetno junaštvo u borbi su data imena kao što su ”gardijska regimenta”, ”gardijska armija”.
Tokom Velikikog otadžbinskog rata, Crvena armija je regrutovala 29.574.900 vojnika kao dodatak 4.826.907 koji su već bili u službi na početku rata. Od toga je poginulo 6.329.600 i nestalo 4.559.000 (većinom odvedeni u zarobljeništvo). Od tih približnih 11.444.100 se 939.700 ponovo pridružila vojsci dok je ona postepeno oslobađala sovjetsku teritoriju i još 1.836.000 se vratilo iz nemačkog zarobljeništva. To smanjuje ukupne gubitke na oko 8.668.400. Većinu žrtava su činili Rusi (5.756.000), koje su pratili Ukrajinci (1.377.400).
Nemački gubici na Istočnom frontu uključuju oko 3.604.800 mrtvih i nestalih i 3.576.300 zarobljenih 3.576.300 (ukupno 7.181.100); gubici nemačkih saveznika na Istočnom frontu su približno 668.163 mrtvih i nestalih i 799.982 zarobljena (ukupno 1.468.145). Od tih 8.649.300, Sovjeti su posle rata iz zarobljeništva oslobodili 3.572.600, tako da ukupni gubici sila Osovine su procenjeni na 5.076.700.
Poređenje gubitaka pokazuje okrutan tretman koji su nacisti vršili nad sovjetskim ratnim zarobljenicima. Većina zarobljenika sila Osovina je puštena posle rata, ali sudbina sovjetskih zarobljenika je bila znatno drugačija. Nacističke trupe su zarobljene vojnike Crvene armije su često ubijali na bojištu ili ih slali u koncentracione logore i ubijali ih kao deo Holokausta. Poznato Hitlerovo Komesarsko naređenje uvodi sve nemačke oružane snage pod akt ratnih zločina.
U prvoj polovini rata, Crvena armija je imala naoružanje mešovitog kvaliteta. Imala je odličnu artiljeriju, ali nije imala dovoljno kamiona da je vuku i snabdevaju. Tenkovi T-34 su bili za klasu bolji od bilo kojih tenkova na svetu, a opet sovjetske oklopne jedinice su imale vrlo zastarele modele; jedinice koje su imale najmodernije tenkove su bile hendikepirane zbog problema sa snabdevanjem. Sovjetsko vazduhoplovstvo se u početku loše pokazalo protiv Nemaca. Brzo napredovanje Nemaca u sovjetsku teritoriju je otežalo snabdevanje, ako ne i onemogućilo, pošto je većina sovjetske ratne industrije ležala u zapadnim delovima zemlje. Dok sovjetske vlasti nisu uspostavili ratnu industriju na Istoku, Crvena armija je morala da se oslanja na improvizovano oružje i zalihe koje su im dostavljali Britanci i Amerikanci. Na primer, oni su slali Šerman tenkove (oko 4100) Valentin tenkove (oko 3700), Matilda II (oko 1100) kao i M3A2 Li i M3A5 tenkove, iako niko od njih nije odgovarao T-34 ili KV-1. S druge strane, vazduhoplovstvo Crvene armije je dobilo nekoliko hiljada modernih aviona koji su bili jednaki ili bolji od sovjetskih aviona; ovo je uključivalo lovce P-39 (skoro 5000), Hoker Harikene (3000), srednje bombardere A-20 (oko 3000), P63 (oko 2400), P40 (2130), Spitfajere (oko 1350). Na kraju, Crvena armija je primila ne manje od 9600 komada protivtenkovskog ili protivavionskog oružja, kao i milione tona municije, ličnog naoružanja i druge vrste vojne opreme. Aluminijum i avionsko gorivo je povratilo snagu vazduhoplovstvu više nego sami avioni. Pošiljke u obliku hrane su takođe bile dobrodošli dodaci obrocima na frontu.
Posle rata u Evropi, Crvena armija je napala Japan i njegove snage u Mandžuku (Mongoliji) 9. avgusta 1945. (operacija Avgustovska oluja) i u saradnji sa mongolskim i kineskim komunističkim snagama brzo savladala kvantušku armiju. Sovjetske snage su takođe napale Sahalin, Kurilska ostrva i severni deo Koreje. Japan se bezuslovno predao 2. septembra 1945.
Posle Drugog svetskog rata, Crvena armija je imala najmoćniju kopnenu armiju u istoriji. Imala je više tenkova i artiljerije nego sve ostale zemlje zajedno. Britanski štab je odbio kao vojno nemoguć britanski plan (operacija Nezamislivo) da se uništi Staljinova vlast i istera Crvena armija iz Evrope.
[uredi - уреди] Hladni rat
Da bi označilo poslednji korak transformacije od revolucionarne milicije u regularnu armiju suverene zemlje, Crvenoj armiji je dato ime Sovjetska armija u 1946. Broj vojnika Sovjetske armije je pas sa 13 miliona na približno 5 miliona. Veličina vojske tokom Hladnog rata je ostala između 3 i 5 miliona, prema zapadnim procenama. Sovjetski zakon je tražio da svi sposobni muškarci služe vojsku najmanje dve godine. Kao rezultat toga, Sovjetska armija je ostala najveća aktivna armija u svetu od 1945. do 1991. Jedinice Sovjetske armije koje su oslobodile zemlje istočne Evrope od nemačke vlasti su ostale u njima da bi osigurale režime u satelitskim zemljama i da odvraća NATO snage. Najveće sovjetsko vojno prisustvo je bilo u Istočnoj Nemačkoj.
Trauma od nemačke invazije iz 1941. je uticala na sovjetsku hladnoratovsku doktrinu da se bori sa neprijateljima na njihovoj teritoriji ili u zoni pod sovjetskim uticajem, ali u svakom slučaju da spreči rat da dođe do sovjetske teritorije. Da bi osigurali sovjetske interese u istočnoj Evropi, Sovjetska armija je ugušila anti-sovjetske pobune u Istočnoj Nemačkoj (1953), Mađarskoj (1956)i Čehoslovačkoj (1968).
Suprostavljanje SAD i NATO paktu tokom hladnog rata se najviše zanivalo na uzajamno zastrašivanje nuklearnim oružjem. Sovjetski Savez je mnogo investirao u nuklearne kapacitete armije, naročito u proizvodnju balističkih raketa i nuklearnih podmornica koje bi ih nosile. Otvorena neprijateljstva su zamenjena borbama u zemljama Trećeg sveta kroz podršku režimima ili pobunjeničkim pokretima.
[uredi - уреди] Avganistanska kampanja
Glavni članak: Sovjetsko-avganistanski rat 1979. Sovjetski Savez je intervenisao u građanskom ratu koji je besneo u Avganistanu. Sovjetska armija je došla u pomoć sekularnoj vladi koju su ugrožavali talibanski gerilci koje su obučavale, opremale i finansirale SAD. Iako tehnički superiorni, Sovjeti nisu imali dovoljno vojnika da uspostave kontrolu u državi i osiguraju granice. Ovo je rezultat oklevanja Politbiroa, koji je dozvolio samo ”ograničeni kontigent” od 80.000 do 100.000 vojnika. To je za posledicu imalo da su lokalni pobunjenici mogli da egikasno koriste taktiku ”udari-i-beži”, koristeći puteve koji su omogućavali lako bekstvo i dobre linije snabdevanja. Ovo je učinilo sovjetsku situaciju beznadežnom sa vojne tačke gledišta (zbog slabe upotrebe taktike ”spržene zemlje”, koje Sovjeti nisu upražnjavali osim u Drugom svetskom ratu i to na svojoj teritoriji). Shvatanje ovoga je učinilo rat vrlo nepopularnim u armiji. Sa dolaskom glasnosti, sovjetski mediji su počeli da izveštavaju o teškim gubicima, koji je rat učinio vrlo nepopularnim u celom Sovjetskom Savezu, iako su stvarni gubici bili umereni, prosečno 1670 godišnje. Ovo je takođe postalo osetljivo međunarodno pitanje, što je konačno nateralo Gorbačova da povuče sovjetske snage iz Avganistana. Avganistanski sindrom koji je preživela armija je uporedljiv sa Vijetnamskim sindromom u Americi zbog izgubljenog rata u Vijetnamu.
Na kraju, ogromni troškovi držanja petomilionske vojske u periodu mira, kao i vođenje devetogodišnjeg rata u Avganistanu, će biti najvažniji razlozi koji će dovesti do propadanja sovjetske ekonomije i celog Sovjetskog Saveza.
[uredi - уреди] Kraj Sovjetskog Saveza
Od 1985. do 1990, novi vođa Sovjetskog Saveza Mihail Gorbačov je pokušao da smanji naprezanje koje je predstavljala armija kroz ekonomske reforme. Njegova vlada je polako smanjivala veličinu vojske. Do 1989. sovjetski vojnici su kompletno napustili teritorije susednih saveznika iz Varšavskog pakta prepuštajući im da se sami brane. Iste godine, rat u Avganistanu se završio i svi preostali sovjetski vojnici su se vratili u Sovjetski Savez. Krajem 1990, celi Istočni blok se raspao zboh političkih promena. Takođe, i sovjetski građani su se okretali protiv komunističke vlade. Marta 1990. nacionalizam u Litvaniji je glavni razlog što je ta republika proglasila svoju nezavisnost. Nekoliko vanjskih republika je takođe proglasilo nezavisnost. Gorbačov je reagovao naređujući armiji da se okrene protiv građana i kriza se pojačala. Sredinom 1991. u Sovjetskom Savezu je proglašeno vanredno stanje.
Prema zvaničnoj istrazi koju je sproveo Vrhovni sovjet (najviši dom parlamenta) odmah nakon državnog udara iz avgusta 1991, armija nije odigrala značajnu ulogu u tome. Komandanti su poslali tenkove na ulice Moskve, ali (prema svedočenjima oficira i vojnika) samo da bi osigurala bezbednost ljudi. Nejasno je zašto je vojska ušla u grad, ali je jasno da nije imala za cilj da zbaci Gorbačova (koji je bio za to vreme u svojoj vili na Crnom moru) ili vladu. Državnu udar nije uspeo jer zaverenici nisu preduzeli nikakve konkretne korake i nakon nekoliko dana mirovanja udar je prosto stao. Bilo je samo nekoliko sukoba između građana i tenkovskih posada što je dovelo do smrti tri civila. Iako su žrtve proglašene herojima, tenkovska posada je oslobođena svih optužbi. Niko nije izdao naređenje da se puca u nekoga.
Posle avgustovskog udara u avgustu 1991, vođstvo Sovjetskog Saveza praktično nije imalo nikakvu vlast nad republikama članicama. Skoro svaka sovjetska republika je objavila svoju nameru da se odvoji i počela da usvaja zakone kojima su izazivale Vrhovni sovjet. 8. decembra 1991. predsednici Rusije, Belorusije i Ukrajine su izjavili da je Sovjetski Savez raspušten i potpisali su dokument kojim su osnovali Zajednicu nezavisnih država. Gorbačov je podneo ostavku 25. decembra, a sledećeg dana je Vrhovni sovjet sam sebe ukinuo, zvanično označavajući kraj Sovjetskog Saveza. Prateći kraj Sovjetskog Saveza, Sovjetska armija je raspuštena i zemlje-naslednice su podelili njenu imovinu. Podela je izvršena najviše na regionalnoj osnovi, čime su vojnici Sovjetske armije iz Rusije postali deo nove ruske armije, dok su vojnici poreklom iz Kazahstana mogli da postanu deo nove kazastanske armije. Kao rezultat toga, najveći deo Sovjetske armije, uključujući i najveći deo nuklaernih raketa, je unet u sastav Armije Ruske federacije. Krajem 1992, većina ostataka Sovjetske armije u bivšim sovjetskim republikama je rasformirano. Vojne snage u garnizonima istočne Evrope, uključujući i Baltičke zemlje, su postepeno vraćene kući između 1991. i 1994.
[uredi - уреди] Vidi još
- Lav Trocki
- Vasili Zajcev
- Vasili Čapajev
- Aleksa Dundić
- Varšavski pakt
- Mihail Tuhačevski
- Kubanska raketna kriza
- KGB
- Leonid Brežnjev
- Mihail Kalašnjikov
[uredi - уреди] Spoljašnje veze
Kategorija:Sovjetski Savez
