Virus (biologija)
From Wikipedia
Virusi su najmanji i najjednostavniji danas poznati mikroorganizmi,tj. čestice na granici nežive prirode i živog svijeta. Iako su jednostavni, oni djeluju na žive organizme na više načina, uplećući se u stanične procese i uzrokujući niz promjena u njima.
Odgovorni su za milijune prehlada, epidemija, kao i sindroma stečenog nedostatka imuniteta (AIDS).
Veličina virusa izražava se u nanometrima(nm), a iznosi 10-30 nm. To je, inače, veličina najvećih molekula, odnosno malih bakterija. Zbog njihove male veličine viruse možemo promatrati samo pod elektronskim mikroskopom.
Virusna čestica,tzv. virion, sastavljena je od dva glavna elementa: unutarnje jezgre, koja se sastoji od jedne nukleinske kiseline (ribonukleinske ili dezoksirbonukleinske),te vanjskog omotača, tzv. kapside, koja se sastoji od proteina.
Jezgra predstavlja genetski materijal virusa, nosilac je nasljednih informacija infekcioznosti virusa. Izolirana, bez kapside,relativno je nestabilna, te je neki enzimi (nukleaze) koji se nalaze u živom tkivu mogu inaktivirati. Kapsida zaštićuje virusnu nukleinsku kiselinu tako da ona može preživjeti izvan stanice. Kod nekih virusa kapsida se može sastojati od više zasebnih elemenata, kapsomera, koje mogu biti kuglastog oblika,elipsoidnog ili poput šupljih prizama. Proteinski omotač,koji je prostorno smješten simetrično oko nukleinske kiseline, formira oko nje pravilne oblike, ovisno o obliku nukleinske kiseline.
Kemijski sastav virusa proučen je tek onda kad je bilo omogućeno dobivanje virusa u čistom stanju i u dovoljnoj količini. Danas se zna da se biljni virusi i neki jednostavni virusi sastoje isključivo od nukleinskih kiselina i bjelančevina. Za nukleinske kiseline je poznato da su izgrađene od dugih lanaca koji su prostorno poredani u obliku spirale. Lanac molekula nukleinske kiseline sastoji se od nukleotida. Ovi nukleotidi se udružuju i tvore dvostruko smotani lanac što DNK daje spiralni izgled.
Bakteriofagi, životinjski i humani virusi građeni su kompliciranije od biljnih virusa. Uz nukleinske kiseline i bjelančevine sadrže lipoide, ugljikohidrate i neke metale, a neki virusi posjeduju i fermente.
Postoje još manje zarazne čestice od virusa, a to su viroidi i prioni. Viroidi su građeni samo od jedne nukleinske kiseline,a prioni samo od bjelančrvina. Poput virusa, i viroidi i prioni uzrokuju teške bolesti.
Kao i neke bakterije, virusi su paraziti i ne mogu se udvostručiti bez stanice domaćina. Virus može zaraziti stanicu domaćina (domadara) cjelovit ili da se nožicama prihvati za određeni protein na membrani domaćina, ubacujući samo svoj nasljedni materijal (DNA ili RNA) u stanicu. Unutar stanice se proteinski omotač razgrađuje, a virusna nukleinska kiselina «upisuje» u nasljedni materijal domaćina. Na taj način dolazi do umnožavanja virusa, a ne stanice domaćina. Nove se virusne čestice nakupljaju unutar stanice, razaraju staničnu membranu domadara, napuštaju uništenu stanicu i napadaju nove stanice šireći zarazu.
Neki virusi poznati kao bakteriofagi napadaju samo bakterije. Drugi napadaju samo eukariotske stanice.
Virusi koji izazivaju prehlade su rinovirusi, herpes-virusi koji uzrokuju ranice. Influenza virus je najčešće nasljedno promijenjen virus (mutiran). Stoga ljudi tijekom godine mogu nekoliko puta oboljeti od gripe jer protutijela stvorena u organizmu na prvi virus nisu obrana i od novopromijenjenog virusa. Virusi koji su uzročnici AIDS-a pripadaju skupini retrovirusa i uzrokuju slabljenje obrambenog sustava organizma.
Virusnu zarazu danas je moguće liječiti potičući i snažeći obrambeni sustav organizma. Postoje prirodni proizvodi imunog sustava koji uspješno sprječavaju razvitak virusa (interferon). Antibiotici ne mogu suzbiti virusnu zarazu. Oni utječu samo na bakterije.
