Zagrebački kaptol
From Wikipedia
Zagrebački Kaptol je deo Zagreba, glavnog grada Hrvatske. Nalazi se u gornjem gradu i središte je rimokatoličke Zagrebačke nadbiskupije.
Postojanje Kaptola, naselja na istočnoj padini, potvrđeno je 1094, kada je ugarski kralj Ladislav I osnovao zagrebačku biskupiju. Biskup, njegova rezidencija i katedrala nalazili su se u jugoistočnim delu kaptolskog brda. Vlaška Ves, naselje koje se nalazilo u neposrednoj blizini katedrale i bilo u nadležnosti biskupa, prvi put se spominje 1198. Kaptolska ulica presecala je Kaptol na potezu od juga ka severu, a duž nje nalazile su se kuće kanonika. Kako se grupa kanonika na latinskom označava rečju capitulum ("kaptol"), jasno je kako je Kaptol dobio svoje ime. Kanonici su takođe imali i svetovnu jurisdikciju nad ovim naseljem.
Katedrala je bila posvećena 1217, ali je 1242. teško stradala zbog tatarske najezde. Nakon 1263. bila je rekonstruisana i obnovljena. Kao naselje Kaptol je imao asimetričan oblik pravougaonika u koji se ulazilo na južnoj strani, a izlazilo se na severnoj strani blizu današnje Kaptolske škole. U srednjem veku Kaptol nije bio utvrđen, već je samo bio okružen drvenim ogradama ili palisadama koje su vremenom rušene i obnavljane.
Odbrambene zidine i kule oko Kaptola podignute su između 1469. i 1473. Godine 1493. Turci su stigli do Siska i pokušali ga osvojiti, ali su pretrpeli poraz. Stoga, plašeći se turske navale, zagrebački biskup je naredio da se oko katedrale i njegove rezidencije podignu utvrde. Odbrambene kule i zidine koje su izgrađene između 1512. i 1520. očuvane i danas, osim onih koje su gledale pravo na prednji deo katedrale smeštene na Kaptolskom trgu: one su porušene 1907.
U 13. veku dve gotičke crkve bile su izgrađene na Kaptolu, crkva sv. Franje sa franjevačkim samostanom, te crkva sv. Marije, koja je znatno preuređena i rekonstruisana tokom 17. i 18. veka. U Opatovini se još uvek mogu videti kućice u kojima su živeli nekadašnji stanovnici kaptolskog naselja, dok su u Dolcu stare male i uzane ulice uništene 1926. kada se na tom mestu počela graditi tržnica. Godine 1334. kanonik Ivan Arhiđakon Gorički sastavio je, na latinskom jeziku, Statut zagrebačkog kaptola, koji predstavlja najstariji urbar u Hrvatskoj i koji je formalno ustanovio naselje kaptolskih kmetova u blizini kuća u kojima su živeli kanonici: to je bio početak novog naselja nazvanog Nova Ves (današnja ulica Nova Ves).
