Ebu Hamid el-Gazaliu

Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë

Pjesë nga një sërë artikujsh.

Islami

Historia Islame

Besimi dhe praktika

• Teuhidi i Allahut • Deklarata Islame • Namazi • Agjërimi • Haxhxhi • Zekati •

Figura të njohura

• Muhammedi • Sahabët • Profetët në Islam • Aliu • Ebu Bekir • Omeri

Tekste dhe ligje

• Kur'ani • Suret Kur'anore • Hadithi • Sheriati • Jurispudenca Islame •

Medh-hebet në Islam

• Hanefi • Shafi • Maliki• Hanbeli •

Aspektet shoqërore

• Akademia • Teologjia • Filozofia • Shkenca • Arti • Arkitektura • Qytetet • Kalendari • Festat • Gruaja • … në Kur'an • Sufizmi•

Shih edhe

• Fjalori Islam •

Ebu Hamid el-Gazaliu
(1059-1111)
Personalitet i njohur në filozofinë Islame që la gjurmë me ndikim në jetën e muslimanëve.

Fëmijërinë e vet e kaloi në Tus, një nga provincat e Hurasanit. Mori pseudonimin “el-Gazali” (tjerrësi), për shkak se babai i tij punonte në tjerrjen e leshit. Që në fillim u dallua për nga pjekuria, intelegjenca, diapazoni i gjerë i diturisë, imagjinata, dhe mendimi i tij kritik. Shkoi në Nisabur për të mësuar, dhe e dëgjoi ilmu-l-kelamin nga njëri prej dijetarëve më të mëdhenj të asaj kohe, e ai ishte Imamu-l-haremejni Ebi-l-Meali el-Xhuvejni. Poashtu e mësoi edhe retorikën dhe logjikën, si dhe e lexoi filozofinë, duke u shërbyer dhe ndihmuar me shkrimet e Farabiut dhe Ibën Sinasë.

Veziri Nidhamu-l-Mulk e thirri atë në Bagdad, dhe e caktoi profesor në shkollën “Nidhamijje”, e cila qe universiteti i parë në kuptimin bashkëkohorë (484 h. / 1091 m.), ku arriti autoritet të madh.

Shkroi librin “Mekasidu-l-felasifeh” (“Qëllimet e filozofëve”), liber ky në të cilin i shpjegoi mendimet e filozofëve, dhe i cili dallohej për nga metodologjia shkencore si dhe për nga qëndrimi neutral dhe objektiv, duke u orvatur që t’i qetësojë dyshimet e tija mendore, e mëpastaj e shkroi librin e tij të njohur “Tehafutu-l-felasifeh” (“Përgënjeshtrimi i filozofëve”), në të cilin libër i kritikoi mendimet e filozofëve.

Madje u largua nga arsimi, për ta kërkuar të vërtetën vetvetiu. Filloi ta refuzojë imitimin si rrugë për të arritur tek e vërteta, me ç’rast kaloi në një periudhë të orvatjes së rëndë personale, dhe arriti në përfundim se shqisat nuk janë të sigurta, dhe se mendja nuk është në gjendje të njohë çdo gjë. Madje, u bind se shembëlltyra e tij më e lartë ka qenë më e lartë se kjo botë, dhe se ai duhet të pasojë një rrugë tjetër, përmes së cilës do të ngritet mbi këtë botë, me qëllim që të arrijë në thellësitë e së vërtetës. Atëherë e kuptoi se e vërteta vjen përmes intuitës së besimit dhe përmes zbulesës-shfaqjes nga ana e Zotit. Më në fund, arriti në përfundim se, metodat e njohjes shkallëzohen prej ndijimit, kah dallimi-perceptimi, njohja, e mëpastaj intuita dhe zbulesa-shfaqja nga ana e Zotit, ndërsa shpallja është shkalla më e lartë e njohjes.

Filloi ta preferojë asketizmin, dhe udhëtoi për në Mekë, Aleksandri, Kuds (Jerusalem) dhe në Damask, dhe pas një ndërprerje dhe largimi nga sfera e arsimit, e cila zgjati më tepër se dhjetë vite, ai përsëri iu kthye arsimit, në shkollat e Bagdadit, Nisaburit dhe Tusit, dhe se në këtë periudhë e shkroi librin “Ihjau ulumid-din” (“Përtëritja e shkencave - njohurive fetare”), libër ky në të cilin i shpjegoi parimet e sheriatit (ligjit islam), akaidit (shkencës së besimit), çështjet e muamelatit (marrëdhënieve ndërnjerëzore), si dhe ibadatit (obligimet e robit ndaj Krijuesit, çështjet e adhurimit të Zotit). Mirëpo, kulminacioni i mendimit të tij qe në librin e tij: “El-munkidhu mined-dalal” (“Shpëtuesi nga humbja”), në të cilin libër i paraqiti periudhat e zhvillimit të tij mendorë, dhe kalimin nga polemizimi i mendimeve të ndryshme, duke arritur tek “e vërteta e plotë”.