Veljko Vlahović
Из пројекта Википедија
Veljko Vlahović, političar, inženjer mašinstva, rođen je 2. septembra 1914. u selu Trmanje, u Rovcima kod Kolašina, Crna Gora. Umro je 7. marta 1975. godine. Sahranjen je u Beogradu, u Aleji velikana. Istaknuti omladinski i partijski rukovodilac, humanist i graditelj socijalističke Jugoslavije.
Садржај |
[уреди] Školovanje
Osnovnu školu učio je u rodnom mjestu, a gimnaziju u Podgorici i Beogradu, Studirao je mašinstvo na Tehničkom fakultetu u Beogradu, Pragu, na Sorboni (u Parizu) i diplomirao na Univerzitetu u Moskvi.
Veoma se rano, još kao srednjoškolac, uključio u napredni pokret. U Beogradu je 1932. godine izabran za sekretara udruženja srednjoškolaca beogradskih gimnazija, koje je tada bilo jezgro revolucionarnog, srednjoškolskog pokreta.
Stupajući na studije mašinstva na Tehničkom fakultetu u Beogradu, po prirodi sistematičan, radan i uporan, ubrzo je postao jedan od istaknutijih boraca i rukovodilaca naprednog studentskog pokreta u Beogradu. U SKOJ je primljen 1933, a u KPJ 1935, kao već istaknuti studentski aktivist.
Sredinom tridesetih godina, napredni studenti Beogradskog univerziteta bili su pokretači i organizatori brojnih političkih akcija u gradu i na Univerzitetu. Vlahović je već tada bio jedan od istaknutih organizatora i rukovodilaca borbe beogradskih studenata za autonomiju Univerziteta, slobodu nauke i kulture, protiv nacionalističkih udruženja i policijske strahovlade, za demokratske slobode i društveni napredak zemlje. Bio je član od osnivanja, a 1935, do jula 1936, i predsjednik Akcionog odbora stručnih studentskih udruženja na Beogradskom univerzitetu, i jedan od najistaknutijih organizatora i rukovodilaca velikih studentskih štrajkova (februara 1935. i 4. aprila 1936.) u Beogradu. Zbog toga je hapšen i interniran u koncentracioni logor u Višegradu (14. februara do 20. marta 1935) i isključen s Univerziteta za 1935/36. godinu. Prije i u toku štrajkova putovao je u Zagreb i Ljubljanu zbog koordinacije zajedničke akcije studenata ova tri velika univerziteta protiv tadašnjeg režima.
Zajedno s Lolom Ribarom učestvovao je u formiranju akcionih komiteta i u pripremama jugoslovenske studentske delegacije za Svjetski omladinski kongres u Ženevi, održan u jesen 1936. godine.
Polovinom 1936, po odluci partijskog rukovodstva na Univerzitetu, da bi izbjegao hapšenje, otputovao je u Prag, gdje se odmah uključio u rad partijske organizacije jugoslovenskih studenata u ovom gradu, i ubrzo izabran za zamjenika sekretara partijske organizacije.
[уреди] Španski građanski rat
Učestvovao je u španskom građanskom ratu, kao borac Internacionalnih brigada. Krajem januara 1937, s grupom od 26 jugoslovenskih studenata, iz Praga se ilegalno, preko Pariza, prebacio u Španiju. Iz prvih dana njegova boravka u Španiji potiče i njegovo poznato pismo studentima Beogradskog univerziteta, u kome ih poziva na akciju davanja svestrane pomoći španskom narodu u borbi za njegovu slobodu.
U španiji se borio u Balkanskom internacionalnom bataljonu „Dimitrov" i počeo „da polaže ispite iz velike lekcije istorije", kako je nazivao borbu za špansku republiku. Ubrzo posle dolaska u Španiju, u bici na Marami, 14. februara 1937. teško je ranjen u nogu.
U Španiji je bio borac s puškom u ruci i vršio niz odgovornih dužnosti u Internacionalnim brigadama. Najprije je radio u kadrovskoj sekciji Baze internacionalnih brigada u Albaceti, a zatim je bio pomoćnik načelnika za kadrove Balkanske internacionalne brigade. Posle toga je radio u Komesarijatu internacionalnih brigada u Madridu i Barceloni, a zatim u Centru za evakuaciju boraca internacionalnih brigada u S'Agara. U drugoj polovini 1937, posle smrti Blagoja Parovića, izvjesno vrijeme je bio i urednik lista „Dimitrovac". Posljednja funkcija u španskoj republikanskoj vojsci bila mu je komesar bataljona.
Posle prelaska u Pariz, od CK KPJ dobio je zadatak da organizira tehniku i dokumenta za ilegalni i legalni povratak u zemlju jugoslovenskih dobrovoljaca iz španskog građanskog rata. U Francuskoj je djelovao i kao član Partijskog biroa nekoliko partijskih ćelija u Parizu. U Parizu se prvi put susreo s drugom Titom, i od tada je jedan od njegovih najbližih suradnika i dosljednih sljedbenika. Dok je boravio i radio u Parizu, izabran je 1939. za člana CK SKOJ-a. Oktobra 1939. upućen je u Moskvu, kao predstavnik SKOJ-a, u Komunističku omladinsku internacionalu (KIM). U Moskvi je nastavio studije na moskovskom Tehničkom fakultetu i radio u organima KIM, kao predstavnik SKOJ-a, a 1942. i 1943, do rasformiranja, kao sekretar KIM. Pored rada u KIM, bio i predstavnik KPJ u Kominterni do njenog raspuštanja, 1943. godine.
[уреди] Drugi svetski rat
Aprilski rat i okupacija Jugoslavije 1941. godine zatekli su ga u Moskvi. Vlahović je tada pojačao rad na vezama jugoslovenskih komunista i građana s domovinom i radio na popularizaciji narodnooslobodilačkog pokreta.
Po zadatku CK KPJ i Vrhovnog štaba NOPOJ, u Moskvi je, 11. novembra 1941, organizirao s Đurom Salajem radiostanicu „Slobodna Jugoslavija", preko koje je u svet prodirala istina o borbi naroda Jugoslavije protiv okupatora i domaćih izdajnika. Održavao je vezu s VŠ i dobivao izvještaje iz zemlje, pripremao emisije za radio-stanicu, pisao u sovjetskoj štampi i držao predavanja studentima, radnicima i sovjetskim građanima o oslobodilačkoj borbi jugoslovenskih naroda. Starao se da radio-vesti „Slobodna Jugoslavija" i dobiveni izvještaji iz zemlje budu emitirani na više stranih jezika i jezicima jugoslovenskih naroda.
U Jugoslaviju se vratio krajem 1944. godine, i preuzeo dužnost načelnika Uprave za agitaciju i propagandu Centralnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije.
[уреди] Oslobođenje
Poslije oslobođenja zemlje, obavljao je najodgovornije partijske i državne dužnosti: potpredsjednik Veća naroda u Narodnoj skupštini FNRJ, predsjednik Odbora za prosvjetu Saveznog vijeća, predsjednik Spoljnopolitičkog odbora Narodne skupštine FNRJ, zamjenik ministra inostranih poslova FNRJ (1951—1952) i direktor „Borbe" (1953). Bio je član Izvršnog odbora i član Predsjedništva SSRNJ (do juna 1966), predsjednik Komisije za međunarodne veze SSRNJ, član Centralnog odbora SUBNOR Jugoslavije, predsjednik Centralnog odbora Saveza ratnih vojnih invalida Jugoslavije (do oktobra 1965) i član Uprave udruženja španskih boraca Jugoslavije.
Za člana CK KPJ (SKJ) biran je od V do X kongresa. Od VII kongresa SKJ član je Izvršnog komiteta, a od VIII kongresa do IV plenuma CK bio je jedan od sekretara CK SKJ. Na IX i X kongresu biran je za člana Predsjedništva CK SKJ. Bio je i predsjednik Gradske konferencije SKS Beograda (mart 1968 — mart 1970).
Bio je član Savjeta Federacije i rezervni general-major Jugoslovenske narodne armije.
Bio je član (1950) i šef jugoslovenske delegacije na zasjedanju Generalne skupštine Organizacije ujedinjenih naroda i Član jugoslovenske delegacije na I konferenciji šefova država ili vlada nesvrstanih zemalja u Beogradu, septembra 1961. godine.
U vrijeme svog bogatog političkog rada, Vlahović se bavio općepolitičkim i ideološko-teorijskim pitanjima marksizma-lenjinizma. Objavio je više tekstova i studija o razvoju i ulozi SKJ u socijalističkom samoupravnom društvu i drugim pitanjima. Za njegovu stvaralačku misao vezani su mnogi dokumenti komunističke partije u čijoj je izradi učestvovao, kao što je Program Saveza komunista Jugoslavije i platforma za X kongres SKJ. Bio je veoma cijenjen kao suborac i drug, kao izuzetno skroman, principijelan i dosljedan borac za socijalizam. Kao istaknuti teoretičar, prekaljeni revolucionar, sljedbenik i suborac druga Tita, imao je veliki autoritet u našoj zemlji i u revolucionarnom i progresivnom pokretu u svijetu.
Na poslaničkim izborima, biran je za poslanika Savezne narodne skupštine u više saziva.
Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i velikog broja jugoslovenskih i stranih visokih odlikovanja.
Za vreme studenskih demonstracija juna 1968, u Beogradu, stao je na stranu studenata i dobio batine na ulici, od policije!
Narodnim herojem proglašen je 27. novembra 1953. godine.
