ปอเนาะ

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

ปอเนาะ (ภาษามลายูปัตตานี เพี้ยนจาก pondok "ปนดก" ในภาษามลายูกลาง ยืมมาจากภาษาอาหรับ فندق "ฟุนดุก" แปลว่า โรงแรม) หมายถึงสำนักสอนศาสนาอิสลามที่มีหอพักนักเรียนอยู่ในบริเวณสำนัก ซึ่งโดยปกติจะเป็นกระท่อมเล็ก ๆ ทุก ๆ ตำบลในสามจังหวัดภาคใต้มีปอเนาะมากกว่าหนึ่งปอเนาะ

สำนักสอนศาสนาอิสลามที่ให้บริการที่พักนี้มีมาตั้งแต่ยุคแรกของอิสลาม เพราะนักศึกษาในอดีตจะเดินทางไกลและพักเป็นแรมปีเพื่อเล่าแรกกับปรมาจารย์ เช่นในเมืองมะดีนะหฺ มีสำนักสอนศาสนาของอิมามอิมามอัศศอดิก ที่ใหญ่โตจนเรียกว่ามหาวิทยาลัย และของ มาลิก บินอะนัส (เจ้าของมัซฮับมาลิกีย์)ในสมัยฟาฏิมียะหฺมีการสร้างมหาวิทยาลัยในไคโร แล้วจึงแพร่หลายเข้าสู่ทวีปเอเชีย เข้าสู่ประเทศไทยแห่งแรกที่ปัตตานี โดยรับผ่านทางมาเลเซีย ในประเทศอาหรับสำนักสอนศาสนาแบบนี้เป็นที่รู้จักในนาม มัดรอสะหฺ (โรงเรียน) หรือเฮาซะหฺ ถ้าเป็นโรงเรียนของชีอะหฺ ปอเนาะที่ปาตานีมีความสำคัญต่อชาวมุสลิมในภูมิภาคนี้มาก ชาวจามในเขมรและเวียตนามจะเรียกปาตานีว่า กิบลัตที่สอง เนื่องจากเป็นสถานที่ที่พวกเขาส่งลูกหลานมาเรียนศาสนา

การเรียนการสอนในปอเนาะดำเนินการโดยโต๊ะครู ซึ่งเป็นผู้มีความรู้ทางศาสนา การเปิดปอเนาะถือเป็นวิทยาทาน ไม่เก็บค่าเล่าเรียน โต๊ะครูมีรายได้จากการบริจาค (ศอดะเกาะหฺ) หรือซะกาต วิชาที่สอนในปอเนาะได้แก่ การสอนภาคศรัทธา (เตาฮีด) ภาคปฏิบัติ (ฟิกหฺ) ซึ่งรวมถึงศาสตร์มรดกและครอบครัว (ฟะรออิฏ) ภาคจริยธรรม (อัคลาก)ภาคประวัติศาตสตร์ (ตารีค) การอ่านอัลกุรอาน และการปฏิบัติตนที่ถูกต้องตามหลักศาสนา สอนเป็นภาษามลายูและภาษาอาหรับ ระยะเวลาในการเรียนของแต่ละคนไม่เท่ากัน ขึ้นกับความสมัครใจ ส่วนใหญ่อยู่ระหว่าง 2-6 ปี แต่ก็มีผู้ศึกษาจนถึง 10-15 ปี

การเรียกชื่อปอเนาะมักเรียกตามชื่อหมู่บ้าน สถานที่ตั้งอาจเป็นของโต๊ะครู หรือจากการบริจาคของชาวบ้านที่ศรัทธาโต๊ะครูผู้นั้นก็ได้

ในปัจจุบันปอเนาะได้พัฒนากลายเป็นโรงเรียนสอนศาสนาที่มีทั้งภาคสามัญและภาคศาสนา นักเรียนส่วนน้อยเท่านั้นที่พักอยู่ในหอพัก ปอเนาะแบบเดิมมีเหลืออยู่ไม่มาก และทางรัฐบาลก็ได้มีกฎหมายเข้มงวดในเรื่องใบอนุญาตเปิดปอเนาะ เนื่องจากสถานการณ์ภาคใต้ ที่มีพวกแบ่งแยกดินแดนเอาปอเนาะเป็นฐานในการปลุกระดม

[แก้] อ้างอิง

• สยามิค สารานุกรมอิสลาม
• สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ พ.ศ. 2529 เล่ม 5. สถาบันทักษิณคดีศึกษา. 2529