Muavenet-i Milliye
Vikipedi, özgür ansiklopedi
 |
|
| Osmanlı Devleti |  |
|---|---|
| Tersane: | Schichau tersanesi, Almanya |
| İnşa başlangıcı: | 1908 |
| Suya iniş: | 1909 |
| Türkiye kariyeri: | 1910 |
| Akıbeti: | 1923 hizmet dışı bırakıldı, 1953 hurdaya ayrıldı |
| Genel Özellikleri | |
| Ağırlık: | 765 ton |
| Uzunluk: | 74 metre |
| Genişlik: | 7,9 metre |
| Yüzebileceği Derinlik: | 3 metre |
| İtici Güç: | 17700 beygir gücü, 2 türbin, 2 kazan dairesi |
| Azami hızı: | 26 knot |
| Atış Mesafesi: | |
| Teçhizat: | 2 × 75mm (-/50)
2 × 57mm (-/50) 3 × TT 450mm |
- Aynı isimli diğer gemiler için, bkz. Muavenet.
Muavenet-i Milliye Osmanlı Donanmasında 1910-1923 yılları arasında hizmet etmiş bir torpidobottur. Çanakkale Savaşı esnasında 12 Mayıs 1915'i 13 Mayıs'a bağlayan gece İngiliz dretnotu HMS Goliath 'ı ustaca gerçekleştirilmiş bir operasyon sonucunda batırmış, bu operasyonun sonuçları savaşın kaderini etkilemiştir. Bu anlamda Nusret Mayın Gemisi ile savaşta çok kritik bir rol oynamış iki savaş gemisinden biri sayılır.
İsmini, donanmanın güçlendirilmesi için kamuoyundan finans sağlanması amacıyla İstanbullu 28 işadamının öncülüğünde kurulmuş ve faaliyetlerini kısa sürede bütün yurda yaymış "Donanma-i Osmani Muavenet-i Milliye Cemiyeti"nden (kısa adı "Donanma Cemiyeti") almıştır. Muavenet-i Milliye bu cemiyet tarafından satın alınmış ilk gemidir. [1]
Türk Deniz Kuvvetleri'nin Muavenet-i Milliye'den sonra gelen üç gemisine bu ilkinin şerefine Muavenet ismi verilmiştir. Bu gemilerin sonuncusu halen hizmettedir. Muavenet isimli diğer gemiler için, bkz. Muavenet
İlk Türk uçaklarından birine de "Muavenet-i Milliye" ismi verilmiştir. Bu uçak için, bkz. Muavenet-i Milliye (uçak)
1910'da Almanya'dan satın alınan Muavenet-i Milliye'nin gemi komutanlığını 1912'den itibaren kıdemli yüzbaşı Ahmed Saffet (Soyadı Kanunu ile Ahmet Saffet Ohkay) yürütmüştür. Osmanlı Devleti'nin Birinci Dünya Savaşı'na girişinin ilk aylarında Karadeniz operasyonlarından görevlendirilen Muavenet-i Milliye, Çanakkale Savaşı'nın başlamasıyla bu cepheye yönlendirilmiştir.
[değiştir] Goliath'ın batırılması
Çanakkale Deniz Savaşları'nın kara ve deniz savaşları haline geldiği Çanakkale Savaşı ikinci aşamasında, 6-8 Mayıs 1915 arasında yapılan İkinci Kirte Muharebesi'nin de Türk zaferi ile sona ermesi ve Müttefik güçlerin geri püskürtülmesi ile Morto Koyunda büyük baskı altında kalan Fransız birliklerine destek amacı ile HMS Goliath ve HMS Cornwallis dretnotları, beş destroyer takviyesinde, koyda konuşlandırılmıştı. Bunun üzerine bu filoya karşı bir harekat düzenlenmesine karar verildi.
12 Mayıs 1915 günü torpido uzmanı Alman yüzbaşı Rudolph Firle ve iki astı Morto Koyu'nda bir keşif gerçekleştirdiler ve akşam saatlerine doğru Muavenet-i Milliye'ye binerek geminin torpido timine katıldılar. Geceyarısına doğru demir alan Muavenet-i Milliye karanlıkta sessizce seyrederek destroyerleri aşmayı başardı. Bu esnada destroyerlerden sadece birkaç yüz metre mesafeden geçmiş ve bunlar tarafından farkedilmemeyi başarmıştır. İki savaş gemisinden Goliath üzerine yaklaşarak düşman gemisinin gözetçilerini anlık bir tereddüte uğratmış ve mümkün olan en yakın mesafeden üç torpido atmıştır. Torpidolar Goliath'ın zırhını delerek gemi içinde büyük bir patlama yaratmıştır. Goliath birkaç dakika içinde alabora olmuş ve batmıştır. 700 kişilik mürettebatından kaptanı da dahil 570'i askerce ölmüşlerdir. Çanakkale önündeki müttefik filosunun komutanı sonradan not defterine "düşman madalyayı hak etti", sözlerini yazacaktır.
Goliath'ın batırılışı İngiliz deniz kuvvetlerinin en üst komuta kademesinde bomba etkisi yaratmıştır. Bir gün sonra (14 Mayıs) haberin Londra'ya ulaştığı anda sürmekte olan kabine toplantısı yarıda kesilmiş, 15 Mayıs 1915 günü İngiliz deniz kuvvetleri komutanı (First Sea Lord) Amiral Fisher, komuta kademesinde yaşanan şiddetli tartışmalar sonrasında istifa etmiştir. Bu istifayı iki gün sonra (17 Mayıs) Bahriye Nazırı (First Lord of the Admiralty) Winston Churchill'in istifası izlemiştir. Britanya'nın en modern savaş gemilerinden HMS Queen Elizabeth Çanakkale cephesinden çekilmiş, kısa bir süre Triumph savaş gemisinin Anzak koyunda ve Majestic savaş gemisinin Arıburnu'nda Alman denizaltılarınca batırılmasıyla da cephedeki Müttefik deniz gücü daha da zayıflamıştır. Deniz gücünün zayıflaması Müttefik kara birliklerinin yararlandığı desteği azaltarak kara operasyonlarının akıbetini temelden etkilemiştir.
Gemi kaptanı kıdemli yüzbaşı Ahmed Saffet ve yaklaşık 90 kişilik mürettebat İstanbul'a dönüşlerinde kahramanlar olarak karşılanmışlar, geminin Boğaz'a girişinde şerefine iki kıyıdaki bütün ışıklar yakılmıştır. Madalyalar ve nişanlarla ödüllendirilmişlerdir. Ayşe'lerin, Zeynep'lerin, Nazife'lerin bilezikleriyle alınmış olan gemi görevini en üstün başarıyla tamamlamış ve üsse dönmüştür.
[değiştir] Dipnotlar
- ^ Birinci Dünya Savaşı öncesi deniz kuvvetleri politikası için bkz. (tam metin) 1909-1914 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu ile Yunanistan arasındaki donanma yarışı ve bu yarışın Doğu Akdeniz güç dengesine etkileri sf.126-133, Trakya Üniversitesi. Bazı kaynaklar, para toplama faaliyetleri arasında organize ettiği lotarya çekilişleri nedeniyle Donanma Cemiyetini Milli Piyango'nun öncüsü olarak kabul ederler.
[değiştir] Dış bağlantılar
(İngilizce)
