Türkiye Büyük Millet Meclisi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), (Kuruluş: 23 Nisan 1920). Türkiye Cumhuriyeti'nin yasama organıdır.

Halk tarafından her 5 yılda bir yapılan seçimler ile belirlenen milletvekilleri TBMM çatısı altında yasama görevini yerine getirmek üzere kanunları belirler.

TBMM de 550 milletvekili bulunmaktadır.

Konu başlıkları 1 Tarihçe 2 Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin görev ve yetkileri 3 Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin Yapısı 3.1 TBMM İçtüzüğü 3.2 TBMM Başkanı 3.3 TBMM Başkanlık Divanı 3.4 TBMM Danışma Kurulu 3.5 Siyasi Partilerin temsili 3.6 Komisyonlar 3.6.1 İhtisas Komisyonları 3.6.2 Meclis Araştırması Komisyonları 3.6.3 Meclis Soruşturma Komisyonları 3.6.4 Uluslararası Komisyonlar 4 Yasama Dönemleri 5 İlgili konular

[değiştir] Tarihçe

Ana madde: Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin kuruluşu

Atatürk, İstanbul'un işgalinden üç gün sonra, 19 Mart 1920 tarihli bildiriyi yayımladı. Bildiride, "Olağanüstü yetkiler taşıyan bir Meclisin Ankara'da toplanacağı, Meclis'e katılacak üyelerin nasıl seçilecekleri, seçilerin engeç onbeş gün içinde yapılması gereği, kesin ve kararlı ifadelerle yer alıyordu.

23 Nisan 1920) tarihinde, Parlamento geleneklerine göre, en yaşlı üye olan Sinop Milletvekili Şerif Bey (1845), Başkanlık kürsüsüne çıktı ve konuşma yaparak Meclis'in ilk toplantısını açtı.

Bu Yüksek Meclisin en yaşlı üyesi sıfatıyla ve Allah'ın yardımıyla milletimizin iç ve dış tam bağımsızlık içinde alın yazısının sorumluluğunu doğrudan doğruya yüklenip, kendi kendisini yönetmeye başladığını bütün dünyaya ilan ederek, Büyük Millet Meclisi'ni açıyorum.

Bu açış konuşmasında, millî egemenliğe dayalı yeni Türk parlamentosunun adı da "Büyük Millet Meclisi" olarak konulmuştu. Bu ad herkesçe benimsedi. Daha sonra Atatürk'ün tüm konuşmalarında yer aldığı şekliyle ve ilk kez 8 Şubat 1921 tarihli Bakanlar Kurulu Kararnamesinde de yazılı olarak, "Türkiye Büyük Millet Meclisi" (TBMM) adı kalıcılık kazandı.

TBMM, 24 Nisan 1920 günü yaptığı ikinci toplantısında Mustafa Kemal Paşa'yı (Atatürk), başkanlığa seçti. Mustafa Kemal Paşa, kendi öncülüğünde kurulan TBMM'nin başkanlığını Cumhurbaşkanı seçildiği gün olan 29 Ekim 1923 tarihine kadar sürdürdü.

[değiştir] Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin görev ve yetkileri

TBMM'nin temel işlevi, tartışma ve değerlendirme ortamı içinde, kanun yapmak ve yürütmeyi denetlemektir. Meclisin tüm çalışmaları, kendi yaptığı İçtüzük hükümlerine göre yürütülür.

Anayasaya göre, TBMM'nin görev ve yetkileri genel olarak şöyledir :

· Kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak; Bakanlar Kurulunu ve Bakanları denetlemek;

· Bakanlar Kuruluna belli konularda kanun hükmün de kararname çıkarma yetkisi vermek;

· Bütçe ve kesinhesap kanun tasarılarını görüşmek ve kabul etmek;

· Para basılmasına ve savaş ilanına karar vermek;

· Milletlerarası andlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak;

· Anayasanın 14 üncü maddesindeki fiillerden dolayı hüküm giyenler hariç olmak üzere, genel ve özel af ilanına, mahkemelerce verilip kesinleşen ölüm cezalarının yerine getirilmesine karar vermek;

· Anayasanın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmek. TBMM

[değiştir] Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin Yapısı

Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, seçildikleri bölgeyi veya kendilerini seçenleri değil, bütün Milleti temsil ederler.

Millet Meclisi üyeleri, göreve başlarken aşağıdaki şekilde andiçerler :

“Devletin varlığı ve bağımsızlığını, vatanın ve milletin bölünmez bütünlüğünü, milletin kayıtsız ve şartsız egemenliğini koruyacağıma; hukukun üstünlüğüne, demokratik ve lâik Cumhuriyete ve Atatürk ilke ve inkılaplarına bağlı kalacağıma; toplumun huzur ve refahı, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde herkesin insan haklarından ve temel hürriyetlerden yararlanması ülküsünden ve Anayasaya sadakattan ayrılmayacağıma; büyük Türk Milleti önünde namusum ve şerefim üzerine andiçerim.”

Her 5 yılda bir yapılması öngörülen Milletvekilliği Genel Seçimleri ile her ilden yasalarda belirtilen miktarda üye Yüksek Seçim Kurulu kararı ile mazbata alarak Meclis üyeliğine hak kazanırlar.

Siyasi partiler mecliste elde ettikleri koltuk sayısına göre Hükümet, ana muhalefet ve muhalefet olarak görev alırlar.

[değiştir] TBMM İçtüzüğü

5 Mart 1973 tarihinde 584 sayılı karar numarası ile Resmî Gazete'nin 13 Nisan 1973 tarihli 14506'ıncı sayısında yayınlanan karar ile belirlenen içtüzük TBMM'nin yapısı ve işleyişini tarif etmektedir.

[değiştir] TBMM Başkanı

Her yeni yasama döneminde Başkanlık seçimi yapılıncaya değin en yaşlı üye Başkan, en yaşlı ikinci üye Başkanvekilliği yapar. Bir yasama döneminde 2 defa başkanlık seçimi yapılır. İlkinde 2 ikincisinde 3 yıllığına başkan seçilir. TBMM Başkanı Cumhurbaşkanı'na gerekli hallerde vekalet eder.

[değiştir] TBMM Başkanlık Divanı

Bir Başkan; dört başkanvekili; yedi kâtip üye; üç idare amirinden kurulur.

[değiştir] TBMM Danışma Kurulu

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanının başkanlığında siyasî parti grup başkanları veya vekillerinden birisi veya onların yazılı olarak görevlendirdiği birer milletvekilinden kurulur.

[değiştir] Siyasi Partilerin temsili

Ana madde: Türkiye'deki siyasi partilerin listesi

Türkiye'nin en eski partisi ise 21 Mayıs 1889’da İttihad-ı Osmani adı altında padişah II. Abdülhamit'i tahttan indirmek amacıyla kurulan dernektir. Sonradan İttihat ve Terakki Cemiyeti adını alan bu örgüt II. Meşrutiyet'in ilanının ardından 18 Ekim-8 Kasım 1908 tarihleri arasında toplanan kongresinde siyasi fırka (parti) haline geldiğini ilan etti.

CHP

DP

AP

MHP

ANAP

DYP

SHP

SP

DSP

AKP

Diğer

Genel seçimlerde Milletvekili çıkartan ancak grup kurmak için yeter sayıya sahip olmayan siyasi partiler TBMM Başkanlık Divanı, TBMM Danışma Kurulu ve komisyonlarda temsil edilemezler

[değiştir] Komisyonlar

Komisyonlar, kendilerine havale edilen kanun tasarı veya tekliflerini aynen veya değiştirerek kabul veya reddedebilirler; birbirleriyle ilgili gördüklerini birleştirerek görüşebilirler ve Türkiye Büyük Millet Meclisi binasında, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığınca kendilerine ayrılan salonlarda toplanırlar.

Cumhurbaşkanınca yayımlanması kısmen uygun bulunmayan ve bir daha görüşülmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisine geri gönderilen kanunların sadece uygun bulunmayan maddelerini görüşebilir. Bu durumda, sadece uygun bulunmayan maddelerle ilgili görüşme açılır.

[değiştir] İhtisas Komisyonları

1. Anayasa Komisyonu;

2. Adalet Komisyonu;

3. Millî Savunma Komisyonu;

4. İçişleri Komisyonu;

5. Dışişleri Komisyonu;

6. Millî Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonu;

7. Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonu;

8. Çevre Komisyonu;

9. Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonu;

10. Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu;

11. Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabiî Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu;

12. Türkiye Büyük Millet Meclisi Hesaplarını İnceleme Komisyonu;

13. Dilekçe Komisyonu;

14. Plan ve Bütçe Komisyonu;

15. Kamu İktisadî Teşebbüsleri Komisyonu;

16. İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu.

[değiştir] Meclis Araştırması Komisyonları

[değiştir] Meclis Soruşturma Komisyonları

[değiştir] Uluslararası Komisyonlar

1. İslam Konferansı Örgütü Parlamento Birliği
2. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Parlamenter Asamblesi
3. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı Parlementerler Asanblesi
4. NATO Parlamenter Asamblesi
5. Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi

[değiştir] Yasama Dönemleri

TBMM'nin tarihçesi, kurulduğu 23 Nisan 1920 tarihinden 2006 yılına kadar 22 yasama dönemine ayrılır. Bu dönemler aşağıdaki şekildedir:

• T.B.M.M. 1. Dönem: 23 Nisan 1920 - 29 Ekim 1923
  
• T.B.M.M. 2. Dönem: 29 Ekim 1923 - 2 Ağustos 1927
  
• T.B.M.M. 3. Dönem: 2 Ağustos 1927 - 26 Mart 1931
  
• T.B.M.M. 4. Dönem: 4 Mayıs 1931 - 23 Aralık 1934
  
• T.B.M.M. 5. Dönem: 1 Mart 1935 - 27 Aralık 1938
  
• T.B.M.M. 6. Dönem: 3 Nisan 1939 - 15 Aralık 1943
  
• T.B.M.M. 7. Dönem: 8 Mart 1944 - 14 Haziran 1946
  
• T.B.M.M. 8. Dönem: 5 Ağustos 1946 - 24 Mart 1950
  
• T.B.M.M. 9. Dönem: 22 Mayıs 1950 - 12 Mart 1954
  
• T.B.M.M. 10. Dönem: 14 Mayıs 1954 - 12 Eylül 1957
  
• T.B.M.M. 11. Dönem: 1 Şubat 1958 - 27 Mayıs 1960
  
• T.B.M.M. 27 Mayıs Dönemi Kurucu Meclisi: 6 Ocak 1961 - 25 Ekim 1961
  
• T.B.M.M. 12. Dönem(*) : 1 Kasım 1961 - 10 Ekim 1965
• T.B.M.M. 13. Dönem(*) : 22 Ekim 1965 -
• T.B.M.M. 14. Dönem(*) :
• T.B.M.M. 15. Dönem(*) :
• T.B.M.M. 16. Dönem(*) : - 12 Eylül 1980
• T.B.M.M. 12 Eylül Dönemi Danışma Meclisi: 25 Ekim 1981 - 14 Ekim 1983
• T.B.M.M. 17. Dönem: 24 Kasım 1983 - 29 Kasım 1987
• T.B.M.M. 18. Dönem: 14 Aralık 1987 - 20 Ekim 1991
• T.B.M.M. 19. Dönem: 6 Kasım 1991 - 24 Aralık 1995
• T.B.M.M. 20. Dönem: 8 Ocak 1996 - 18 Nisan 1999
• T.B.M.M. 21. Dönem: 2 Mayıs 1999 - 3 Kasım 2002
• T.B.M.M. 22. Dönem: 14 Kasım 2002 -

(*)

[değiştir] İlgili konular

• Türk Kurtuluş Savaşı
• Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin kuruluşu
• 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı