Baqi Urmançe
Wikipedia'dan
Urmançe Baqi (Ğäbdelbaqí) İdris ulı (23. Febräl 1897-6. August 1990), näqeşçe, sınçı, grafik häm pädagog. TASSR häm RSFSRnıñ xalıq rässamı (1960, 1982).
Baqi 1897. yılda xäzerge Bua rayonınıñ Kül Çerekene awılında tua. 1907. yılda Urmançievlär Qazanğa küçälär, Baqi Möxämmädiä mädäräsäsenä uqırğa kerä. Anda Şäreq tellär öyränä. Räsem yazu häm eskripkä uynaw belän şöğellänä. Qazan Sänğän Mäktäbenä imtixannarnı birä almíça, 1914. yılda Uralğa kitä. 1916. yılda Baqinı armiägä alalar. Revolusiä çorında Urmançe soldat deputalığına saylana. 1919. yılda yañartqan İrekle Sänğäti-Texnik Hönärxanägä (elekke sänğät mäktäbenä) uqırğa kerä. Qızıl Armiägä mobilizasiädän soñ, Mäskäwgä uqırğa kerä.[1]
1926-1929. yıllarda Qazan Sänğät-Teater Texnikumında uqıta. 1929. repressiälänä häm Solovetskie Utrawları lagerenä sörelä, läkin 1933. yılda azat itelä. 1934-1941. yıllarda Mäskäwdä yäşi, 1941-1949.da Alma-Ata häm Semipalatinsk şähärlärendä administrativ sörgendä waqıtta Qazaq şağirläre.häm yazuçıları (Abay, M. Auezov, S. Moqanov) äsärlärenä illustrasiälär, grafik seriälär, Ğabdulla Tuqaynıñ Qazaq telenä tärcemä itelgän şiğerlärenä, Qazaqstannıñ taríxı, könküreşe häm sänğät ähellärenä bağışlanğan äsärläre icat itä; 1949-1958dä Üzbäkstanda yäşi, Urta Asiä tabiğätenä bäyle näqeş häm garfir portretlar, tematik kartinalar, päyzaj, etüdlär yaza. Balxaş baqır eretü zavodı Mädäniät yortınıñ arxitekturası proyéktı häm dekorativ bizäleşe autorı (1952). 1949-1958. yıllarda Toshkent teater-sänğät institutında, anda sın sänğäte bülegen oyıştıruçılarnıñ berse (1956). 1958. yıldan Qazanda.[2]
Töp äsärläre: näqeş - Separator yanında (1928), Tatarstan triptixe (1976, 1985), Saltıq bolını (1979; sın - Sağış (1966), Yazğı moñnar (1968), Tulpar (1968); Tatar mädäniäte ähelläre porträtläre, Tatarstanníñ Qırlay awılında Ğabdulla Tuqayğa memorial arxitektura kompleksı (1976), Därdämänd häm Tuqay şiğerlärenä grafik illústrasiälär (1954-1968); balalarğa sänğät tärbiäse birügä bağışlanğan Tatarça berençe däreslek (Mäskäw, 1924), räsem sänğätenä qarağan mäqälälär häm başqa. TASSRnıñ Ğabdulla Tuqay isemendäge Däwlät büläge laureatı (1967).
Qazanda häykäle (1996) bar, muzéyı eşli (1998).
[üzgärtü] Çığanaqlar
- ↑ Räsmi site'nda Urmançeneñ tormış yulı
- ↑ Tatar Ensiklopediä Süzlege, Qazan, 2003
