Piet Cronje
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
Generaal Piet Arnoldus Cronje (1840?-4 Februarie 1911) was 'n leier in die Zuid-Afrikaansche_Republiek se militêre magte tydens die Eerste- en Tweede Vryheidsoorlog.
Cronje is in die Transvaal gebore en het in die Eerste Vryheidsoorlog 'n reputasie vir homself verwerf met die beleëring van die Britse garnisoen by Potchefstroom. Hy het 'n kenmerkende voorkoms gehad aangesien hy kort met 'n swart baard was en het 'n reputasie gehad van as iemand wat baie dapper was.
Hy was in bevel van 'n mag wat Jameson by Dorinkop omsingel het tydens die voltrekking van die Jameson Inval op 2 Januarie 1896. Gedurende die Tweede Vryheidsoorlog was Cronje meestal in beheer van die westelike oorlogsverhoog. Hy het die beleëring van Kimberley en Mafeking van stapel gestuur. By Mafeking het hy die dorp met 'n mag wat tussen 2 000 en 6 000 gewissel het teen 1 200 gewone troepe en militia onder bevel van Kolonel Robert Baden-Powell beleër. By die Slag van Magersfontein vroeg in Desember 1899 het hy die aanval op sy posisie suksesvol afgeweer en sodoende die noordwaartse vooruitgang van die Britse kolom vir twee maande gestuit. In Februarie 1900 weerstaan hy Lord Roberts se mag by Magersfontein maar kon nie daarin slaag om die bevryding van Kimberley te verhoed nie en moes hy terugval tot naby Paardeberg waar hy na 'n hardnekkige stryd moes oorgee. Na sy oorgawe met 4 000 man op 27 Februarie 1900 is hy as krygsgevangene in hegtenis geneem en na Sint Helena gestuur waar hy gebly het tot met die voltooiing van vredesamesprekinge in 1902. Met die oorgawe het byna 'n kwart van die Boeremagte in Britse hande geval en Cronje is veroordeel vir oordeel wat gelei het tot die nederlaag.
In 1904 het die sirkuspersoonlikheid, Frank Fillis, Cronje gewerf om na Amerika te reis as deel van die sogenaamde Boereoorlogsirkus (Engels: Boer War Circus). In 'n opvoering wat deur twee-miljoen mense by die World's Fair in Sint Louis gesien is het Cronjé opgetree in vertonings oor beroemde veldslae van die Boereoorlog insluitend sy oorgawe by Paardeberg. In wat 'n treurige einde aan sy loopbaan was, het Suid-Afrikaanse koerante hom die teen die einde van die World's Fair die sirkusgeneraal genoem en het hy na Coney Island gegaan waar hy in nog 'n skouspel tentoongestel is, eerder as om terug te kom na Suid-Afrika[1].
