Sarra de San Martín d'a Solana
De Biquipedia
Ista fuella ye escrita en sobrarbés.
Ra Sarra de San Martín (Siarra de San Martín en Sobrarbe) ye un sarrato en ra confluyenzia d'as mugas monezipals de Fiscal, Boltaña y Fanlo. Ye més conexiguto per ra suya punta més alta: Ro Nabaín (1799m).
Anecdoticament, ye clamada en ra bal de Puertolas (dende an también en bi ha bistas) como á Montaña de Moriello per ra suya proximidat ent'o lugar de Moriello de Sampietro.
No luen d'iste nuclio, se troba ro Portiello d'as Balles, paso natural dend'a cuenca d'a Yesa ent'a bal de l'Ara ta Boltaña á trabiés d'o barranque de San Martín (Cañimás). Ye á ista mesma man este y sud-este (O Patro de l'Estallo t'es locals) an se bi troba ro lugar d'Ascaso. Més t'o sud d'iste lugar, ra bersant d'o Tozal de Pecuto torna-se progresibament més angosta y bertical, cambeant ra bexetazión d'a predominanzia d'es chinebrers y baixes matullos de solana, ent'a bosques espesos de pins rollos y buxos. Ye ista l'emprenzipanza d'o Congosto de Chanobas que dominará tota ra faldada d'o sarrato que aboca enta l'Ara, estando només ro Tunel de Balupor (moderna obra d'incheniería feita en ras zagueras añadas) paso dend'as balletas de Boltaña ent'a Ribera de Fiscal y ra Guarguera.
Á l'ueste d'o congosto, l'embista d'es lugars de Chanobas y Labelilla, en ra parti baxa d'a Guarguera mos fa percatar d'es perxudizios d'a expropiazión ta fer obras hidroelectricas. Bi son ras trazas d'o proyeuto d'Entiu de Chanobas que han remaso es lugars d'ista parti d'a cuenca de l'Ara espoblatos. Ista man ye xuta y xerofila, siñorau autra begada d'es chinebrers y d'as coscollas.
En ra faldada norte, ro Barranco de Rupiatra esaugua d'o tozal d'a Cruzeta Yeba amant d'o lugar d'o mesmo nombre ent'o río Yesa y ra Bal de Bió. Ta ista man norte d'o sarrato, que abaixa ent'a Bal de Bió, clama-se-li eá ra redolada como á l'Estallo ó Cambo Boltaña y forma en ra suya parti baixa ras clamadas Faixas d'a Yesa, antigos regallos de Yeba y Moriello de Sampietro.
.
Ros dos tozals prenzipals d'o sarrato están:
- Ro Nabaín, de 1799m. También dito Punta de Santa Marina per l'ermita que se-bi alza amant d'a tuca.
- Ra Cruzeta de Yeba, de 1719m, dende an s'enzata ra deballada ent'a cuenca d'a Yesa y ra Bal de Bió.
