Búlgaru
De Uiquipedia
Búlgaru (български) | |
---|---|
Faláu en: | Bulgaria |
Rexón: | Los Balcanes |
Númberu de falantes: | 9 millones |
Llugar pol númberu: | 88 |
Clasificación xenética: | Indoeuropéu Llinguas eslavas |
Estatus oficial | |
Llingua Oficial de: | Bulgaria |
Códigu | |
ISO 639-1 | bg |
ISO 639-2(B) | bul |
ISO 639-2(T) | abc |
SIL | BLG |
Esti artículu forma parte de la serie Llinguas eslavas |
||
Tueiros llingüísticos | ||
|
El búlgaru (български език) ye un idioma indoeuropéu de la rama eslava faláu en Bulgaria y en dellas partes de Serbia y Ucrania por unos 9 millones de presonas. En Macedonia fálase un dialeutu oucidental del búlgaru.
Forma parte col serbiocroata y eslovenu el grupu de llinguas eslavas meridionales. El búlgaru antiguo yera ya inda ye la llingua oficial de la Ilesia Ortodoxa.
Emprega l'alfabetu cirílicu.
Tabla de conteníos |
[editar] Fonética y fonoloxía
La vocales:
Alfabetu | IPA | X-SAMPA | Descrición | asemeya na pronuncia llionesa/asturiana |
---|---|---|---|---|
и | [i] | [i] | frontal zarráu non redondeáu | máquIna |
е | [ɛ] | [E] | frontal medio-abiertu non redondeáu | pEnte |
а | [a] | [a] | central abiertu non redondeáu | pÁ |
ъ | [ə] | [@] | central medio-abiertu non redondeáu | interpretE (pertés) |
у | [u] | [u] | posterior zarráu redondeáu | mantU |
о | [ɔ] | [o] | posterior medio-abiertu redondeáu | Onde |
Las consonantes:
Alfabetu cirílicu | IPA | X-SAMPA | Descricion | Asemeya a la pronuncia llionesa/asturiana |
---|---|---|---|---|
б | [b] | [b] | bilabial plosiva | Brancu |
бьо/бю/бя | [bʲ] | [b'] | bilabial plosive | Biácora |
в | [v] | [v] | llabiodental fricativa | aVó (pertués) |
вьо/вю/вя | [vʲ] | [v'] | llabiodental fricativa | aviar (pertués) |
г | [g] | [g] | sonora velar oclusiva | Galeira |
гьо/гю/гя | [gʲ] | [g’] | palatal oclusiva | auGua |
д | [d] | [d] | alveolar oclusiva | Día |
дьо/дю/дя | [dʲ] | [d'] | sonora postalveolar oclusiva | Dióu |
ж | [ʒ] | [Z] | postalveolar fricativa | Janela (pertués) |
дж | [ʤ] | [dZ] | postalveolar africada | Jack (inglés) |
з | [z] | [z] | alveolar fricativa | caSa (pertués) |
зьо/зю/зя | [zʲ] | [z’] | alveolar fricativa | as you (inglés) |
к | [k] | [k] | velar plosiva | Casa |
кьо/кю/кя | [kʲ] | [k’] | palatal oclusiva | QUién |
л | [l] | [l] | alveolar aproximante | aLó (pertués) |
льо/лю/ля | [ʎ] | [L] | palatal lateral aproximante | volume (inglés) |
м | [m] | [m] | billabial nasal | Manu |
мьо/мю/мя | [mʲ] | [m'] | billabial nasal | Miéu |
н | [n] | [n] | alveolar nasal | eNantes |
ньо/ню/ня | [ɲ] | [J] | palatal nasal | caÑón |
п | [p] | [p] | billabial oclusiva | Parque |
пьо/пю/пя | [pʲ] | [p'] | billabial oclusiva | Pyong-yang |
р | [r] | [r] | alveolar vibrante | caRRu |
рьо/рю/ря | [rʲ] | [r'] | palatal vibrante | Riestra |
с | [s] | [s] | alveolar fricativa | caSa |
сьо/сю/ся | [sʲ] | [s’] | alveolar fricativa | Kyoto |
т | [t] | [t] | alveolar oclusiva | Teitu |
тьо/ тю/ тя | [tʲ] | [t'] | postalveolar oclusiva | Tiagu |
ф | [f] | [f] | llabiodental fricativa | Falar |
фьо/фю/фя | [fʲ] | [f'] | sorda palatal labiodental fricativa | caFiante |
х | [x] | [x] | velar fricativa | caJa (castellán) |
ц | [ʦ] | [ts] | alveolar africada | L.Laciana |
цьо/цю/ця | [ʦʲ] | [ts’] | alveolar africada | L.Liuta |
ч | [ʧ] | [tS] | postalveolar africada | CHina |
ш | [ʃ] | [S] | postalveolar fricativa | paisaXe |
[editar] Hestoria de la llingua
El desendolcu hestóricu del búlgaru pué dividise en deillos periodos:
- Prehestóricu: protoeslavu. Duróu ta'l 860. Ye'l tiempu de las invasiones eslavas y de la misión de San Cirilu y San Metodiu.
- Búlgaru antiguu (sieglos IX-XI): antiguu eslavu eclesiásticu. Los escolinos de los dous santos ortodoxos tornan la Biblia al eslavu.
- Búlgaru mediu (sieglos XII-XV).
- Búlgaru modernu (sieglos XVI-XIX).
- Búlgaru autual.
El desendolcu del búlgaru carauterízase pola transición d'una llingua sintética ta una analítica.
[editar] Frases corrientes
- Здравей (zdravei) — hola
- Здрасти (zdrasti) — hola (informal)
- Добро утро (dobro utro) — buenos días
- Добър ден (dober den) — un buen día
- Добър вечер (dober vecher) — buenas tardes
- Лека нощ (leka nosht) — buenas nueites
- Довиждане (dovijdane) — adiéus
- Как си (kak si) — ¿cómu tas?
- Добре съм (dobre sum) — toi bien
- Поздрави (pozdravi) — saludos
- Благодаря (blagodarya) — ubrigáu