Άμπελ Τάσμαν
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ο Άμπελ Γιανσζόον Τάσμαν (Abel Janszoon Tasman) (1603 - 10 Οκτωβρίου 1659), ήταν Ολλανδός ναυτικός και εξερευνητής, γεννημένος στο Λουτγιεχάστ, χωριό στην επαρχία του Χρόνινχεν, γνωστός περισσότερο από τα ταξίδια του του 1642 και 1644, στην υπηρεσία της VOC (Ολλανδική Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών). Η αποστολή του ήταν η πρώτη Ευρωπαϊκή που έφτασε στα νησιά της Γης του Φαν Ντίεμεν (σημερινή Τασμανία) και τη Νέα Ζηλανδία και ο πρώτος που είδε τα νησιά Φίτζι, το 1643. Επίσης, χαρτογράφησε μεγάλα τμήματα της Αυστραλίας.
Αποστολή του ήταν η έρευνα της χώρας που τότε ήταν γνωστή ως Νέα Ολλανδία, σημερινή Αυστραλία, της οποίας οι Ολλανδοί είχαν ήδη ανακαλύψει την δυτική ακτή, και να ορίσουν αν ήταν μέρος της Τέρρα Αουστράλις. Η ελπίδα της VOC ήταν πως με αυτό τον τρόπο θα εντόπιζε μια νέα ανεκμετάλλευτη ήπειρο για εμπόριο. Για να το κάνει αυτό, κατά το πρώτο ταξίδι του (1642 ως 1643) έπλευσε από τη Τζακάρτα (τότε γνωστή ως Μπατάβια) με δύο μικρά πλοία, το Χεεμσκέρκ (Heemskerck) και το Ζεεχάεν (Zeehaen), αρχικά στον Μαυρίκιο, και από κει έπλευσε ανατολικά σε υψηλότερο γεωγραφικό πλάτος απ'ό,τι είχαν κάνει ως τώρα οι Ολλανδοί. Μ'αυτό τον τρόπο, έχασε παντελώς την ηπειρωτική εσωχώρα της Αυστραλίας, αλλά βρήκε τελικά γη στο νησί της Τασμανίας στις 24 Νοεμβρίου. Το ονόμασε Γη του Φαν Ντίεμεν, αλλά μεταγενέστεροι Βρετανοί άποικοι θα το μετονόμαζαν από το όνομα του Τάσμαν. Μετά από κάποια έρευνα, έπλευσε κι άλλο ανατολικά, και ανακάλυψε τη Νέα Ζηλανδία, την οποία ονόμασε Στάτεν Λάνττ (Staten Landt) με βάση τη θεωρία πως ήταν συνδεδεμένη με ένα κομμάτι γης νοτίως της άκρης της Νότιας Αμερικής. Έπλευσε βόρεια κατά μήκος της δυτικής της ακτής. Στο βόρειο τέλος του Βορείου Νησιού αγκυροβόλησε τα πλοία σε έναν κόλπο, όπου τέσσερεις από τους ναέτες του σκοτώθηκαν στην πρώτη και μοναδική συνάντησή του με τους Μαορί. (Τα σχολεία στη Νέα Ζηλανδία στις αρχές της δεκαετίας του 1950 δίδασκαν πως ο Άμπελ Τάσμαν παρεξήγησε τις προσκλήσεις σε μάχη των Μαορί που χτύπαγαν κοχύλια νομίζοντας πως ήταν καλοσώρισμα και διέταξε τον σαλπικτή του να επιστρέψει την πρόσκληση. Έτσι συνέβη η μάχη τη νύχτα αυτή.) Ο Τάσμαν τον ονόμασε Κόλπο των Δολοφόνων (σήμερα γνωστός ως Χρυσός Κόλπος (Golden Bay)), και έπλευσε βόρεια, αλλά παρεξήγησε τον Ισθμό Κουκ για απλή κάμψη της ακτής (ονομάζοντάς τον Παράκτιο Κόλπο Ζεεχάεν), πιστεύοντας πως οι Στάτεν Λανττ ήταν μία ενιαία γη, και μέρος της Τέρρα Αουστράλις. Κατά το γυρισμό του στη Μπατάβια, συνάντησε τυχαία το αρχιπέλαγος Τόνγκα στις 21 Ιανουαρίου 1643. Δύο ονόματα που προσέδωσε σε σημεία της Νέας Ζηλανδίας διατηρούνται ακόμη: Το Ακρωτήριο Μαρία Φαν Ντίεμεν και τα Νησιά Θρι Κινγκς.
Κατά το δεύτερο ταξίδι του, το 1644, ακολούθησε την νότια ακτή της Νέας Γουινέας προς ανατολή. Έχασε τον Ισθμό Τόρρες μεταξύ της Νέα Γουινέας και της Αυστραλίας, και συνέχισε το ταξίδι του κατά μήκος της Αυστραλιανής ακτής. Χαρτογράφησε την βόρεια ακτή της Αυστραλίας.
Από τη μεριά της VOC, οι εξερευνήσεις του Τάσμαν ήταν μια απογοήτευση: Δεν είχε βρεί ούτε μια υποσχόμενη περιοχή γαι εμπόριο ούτε μια χρήσιμη νέα ακτοπλοϊκή γραμμή. Για περισσότερο από έναν αιώνα (μέχρι την εποχή του Τζέιμς Κουκ), η Τασμανία και η Νέα Ζηλανδία δεν δέχτηκαν ξανά επισκέψεις από Ευρωπαίους. Την Αυστραλία την επισκέφτηκαν, αλλά συνήθως μόνο κατά λάθος.
Όπως και με πολλούς εξερευνητές, το όνομα του Τάσμαν έχει τιμηθεί σε πολλούς τόπους. Σ'αυτούς περιλαμβάνονται:
- το νησί της Τασμανίας, στο οποίο συναντώνται επίσης
- η Χερσόνησος Τάσμαν
- η Γέφυρα Τάσμαν
- ο εθνικός δρόμος Τάσμαν
- το επιβατηγό/μεταφορικό φέρρυ Άμπελ Τάσμαν
- η Θάλασσα της Τασμανίας
- στη Νέα Ζηλανδία:
- ο Παγετώνας Τάσμαν
- ο Ποταμός Τάσμαν
- το Βουνό Τάσμαν
- το Εθνικό Πάρκο Άμπελ Τάσμαν
- ο Κόλπος Τάσμαν
- η Περιφέρεια Τάσμαν
