Ένδικο βοήθημα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ένδικο βοήθημα ονομάζεται κάθε μέσο που δίνει ο νόμος στον πολίτη, με το οποίο ο τελευταίος μπορεί να προσφύγει στα δικαστήρια. Με το ένδικο βοήθημα ο πολίτης εισάγει μια διαφορά προς κρίση σε ένα δικαστήριο.

Η παροχή ένδικων βοηθημάτων στους πολίτες είναι τμήμα του δικαιώματος δικαστικής προστασίας (δικαστικής ακρόασης) των πολιτών. Οι πολίτες έχουν δικαίωμα να προσφεύγουν σε ανεξάρτητα και αμερόληπτα δικαστήρια για την επίλυση διαφορών τους με το κράτος ή με άλλους πολίτες.

Υπάρχουν διάφορα ένδικα βοηθήματα ανάλογα με το είδος της διαφοράς που θέλει ο πολίτης να υπαγάγει σε δικαστική επίλυση και με τον κλάδο του Δικαίου που ρυθμίζει τη συγκεκριμένη διαφορά.

Για τις διαφορές Ιδιωτικού Δικαίου (μεταξύ πολιτών), οι οποίες εκδικάζονται από τα πολιτικά δικαστήρια, κύριο ένδικο βοήθημα είναι η αγωγή. Άλλο ένδικο βοήθημα είναι η ανακοπή, η οποία χρησιμοποιείται κυρίως σε διαφορές στο πλαίσιο της αναγκαστικής εκτέλεσης (της εφαρμογής μιας δικαστικής απόφασης σε βάρος του ηττηθέντος διαδίκου παρά τη θέλησή του).

Στο Ποινικό Δίκαιο μόνος αρμόδιος για την υποβολή μιας υπόθεσης σε δικαστική κρίση είναι ο Εισαγγελέας με την άσκηση της ποινικής δίωξης. Ως εκ τούτου εισαγωγικά της δίκης ένδικα βοηθήματα με τη στενή έννοια του όρου για τους πολίτες δεν υπάρχουν. Παρεμφερή με ένδικα βοηθήματα θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν η μήνυση και η έγκληση. Η μήνυση και η έγκληση αναγγέλλουν στον Εισαγγελέα ή στις αστυνομικές αρχές την τέλεση ενός εγκλήματος. Αν η αναγγελία γίνεται από το ίδιο το θύμα ονομάζεται έγκληση, αν γίνεται από τρίτον ονομάζεται μήνυση.

Στο Διοικητικό Δίκαιο (διαφορές πολίτη-κράτους) κύρια ένδικα βοηθήματα προς τα διοικητικά δικαστήρια είναι η προσφυγή, η αγωγή και η αίτηση ακύρωσης. Με την προσφυγή και την αίτηση ακύρωσης ζητά ο διοικούμενος την ακύρωση ή τροποποίηση μιας διοικητικής πράξης, ενώ με την αγωγή ζητά την αποκατάσταση ζημίας που υπέστη από πράξη ή παράλειψη οργάνου της διοίκησης. Στο πλαίσιο του διοικητικού καταναγκασμού (επιβολής μιας διοικητικής πράξης από τη διοίκηση παρά τη θέληση του διοικουμένου) υπάρχει, όπως και στην αναγκαστική εκτέλεση, το ένδικο βοήθημα της ανακοπής.

Τα ένδικα βοηθήματα δε θα πρέπει να συγχέονται με τα ένδικα μέσα, τα οποία είναι μέσα για τον έλεγχο ή επανάκριση μιας ήδη εκδοθείσας δικαστικής απόφασης. Τα ένδικα μέσα έπονται συνεπώς των ενδίκων βοηθημάτων.