Λοκροί

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Οι Λοκροί ήταν αρχαίο ελληνικό φύλο, δωρικής πιθανόν καταγωγής, που κατοικούσε πριν ακόμα από την κάθοδο των Δωριέων, στην κεντρική Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Λοκρίδα, η οποία στην αρχαιότητα χωριζόταν σε δύο περιοχές, την Οζολία Λοκρίδα η οποία βρισκόταν στον σημερινό νομό Φωκίδας και στην Οπουντία Λοκρίδα, στην περιοχή του σημερινού νομού Φθιώτιδας.

Στην Οζολία Λοκρίδα, μετά την έλευση των Δωριέων και την ανάμειξή τους με αυτούς, οι Οζολοί Λοκροί πρέπει να εκδωρίστηκαν πλήρως, ενώ αργότερα φαίνεται να αναμείχθηκαν με τους επίσης δωρικούς και συγγενείς Φωκείς και να αφομοιώθηκαν από αυτούς, έτσι ώστε παύουν ως ένα βαθμό να υφίστανται ως ξεχωριστό φύλο. Αντιθέτως, οι Οπούντιοι Λοκροί συνέχισαν να υπάρχουν και έτσι το όνομα της Λοκρίδας διασώζεται σήμερα μόνο στην Φθιώτιδα. Παρόλο που δεν είναι γνωστές πολλές πτυχές της ιστορίας τους και οι υπόλοιποι αρχαίοι Έλληνες τους θεωρούσαν βάρβαρους (δηλαδή απολίτιστους), η διασπορά των Λοκρών κατά την αρχαιότητα υπήρξε μεγάλη και ο πολιτισμός που ανέπτυξαν πολύ αξιόλογος. Στοιχεία λατρείας, μυθολογίας και πολιτισμού των Λοκρών διαδόθηκαν σε όλο τον αρχαίο κόσμο, ο οποίος σε μεγάλη έκταση είχε αποικηθεί από αυτούς.

[Επεξεργασία] Πολιτισμός

Οι δύο μεγαλύτερες πόλεις των Λοκρών ήταν η Άμφισσα και ο Οπούς. Ο Παρνασσός και η Φωκίδα χώριζαν τους Οζολούς Λοκρούς (Δυτικοί) από τους Οπούντιους Λοκρούς (Ανατολικοί). Η Λοκρίδα δεν ήταν ιδιαίτερα πλούσια περιοχή αλλά οι πολεμιστές της ήταν γνωστοί για την ανδρεία τους και τιμούσαν την κληρονομιά τους, διατηρώντας τις αξίες και αρετές που τους έδωσαν οι πρόγονοι τους. Μπορούσαν να δημιουργήσουν μεγάλες παρατάξεις από οπλίτες οι οποίοι φορούσαν περικεφαλαίες όμοιες με των Αχαιών με περισσότερα του ενός λοφία. Ήταν πολεμοχαρείς και από τις λίγες ελληνικές φυλές των κλασικών χρόνων που δεν μισούσαν αλλά τιμούσαν ιδιαίτερα τον Άρη, τον θεό του πολέμου, και έφεραν σύμβολα του στον θώρακα τους. Οι Οπούντιοι Λοκροί ήταν από τους λίγους μη Πελοποννήσιους, μαζί με τους συγγενείς και γείτονες τους Φωκείς και τους Θεσπιείς, οι οποίοι ακολούθησαν τον Λεωνίδα στις Θερμοπύλες για την υπεράσπισή της Ελλάδας από την επιδρομή των Περσών.

Η Άμφισσα και η Μυωνία (σημερινή Αγία Ευθυμία) ήταν τα σημαντικότερα οχυρά των Οζολών Λοκρών, ενώ το σημαντικότερο λιμάνι τους, η Ναύπακτος δέχτηκε επίθεση από τους Αθηναίους με αποτέλεσμα να εγκατασταθούν σε αυτή Μεσσήνιοι πρόσφυγες. Στην Οπουντία Λοκρίδα εκτός από τον Οπούντα σημαντικές πόλεις ήταν το Θρόνιον και η Νίκαια, ενώ οι Λοκροί που ζούσαν κοντά στο όρος Κνημίς ονομάζονταν Επικνημίδειοι, όνομα το οποίο πολλές φορές αναφέρεται σε όλους τους Οπούντιους.

Οι Λοκροί είχαν δημιουργήσει ισχυρές λοκρικές πόλεις με δωρική κληρονομιά και μιλούσαν την λοκρική διάλεκτο, μια δωρική-βορειοδυτική διάλεκτο, σε αντίθεση με γύρω φύλα της κεντρικής Ελλάδας, όπως οι Βοιωτοί και οι Θεσσαλοί οι οποίοι μιλούσαν την αιολική διάλεκτο.

Οι Οζολοί Λοκροί, το όνομα των οποίων προερχόταν κατά μία εκδοχή από το ρήμα όζω που σημαίνει μυρίζω άσχημα επειδή δεν φορούσαν ρούχα αλλά προβειές ζώων, ευρισκόμενοι δίπλα στους Δελφούς, παρασύρθηκαν και προσπάθησαν να καταλάβουν το μαντείο των Δελφών. Μάλιστα, καλλιέργησαν κτήματα του Κρισαίου πεδίου που ανήκαν στο μαντείο με αποτέλεσμα η Δελφική Αμφικτιονία να καλέσει τον Φίλιππο Β' της Μακεδονίας να τους τιμωρήσει και αυτός πολιόρκησε την λοκρική πρωτεύουσα, την Άμφισσα. Αναφέρονται τον καιρό του Πελοποννησιακού πολέμου από τον Θουκυδίδη ως ημι-βάρβαροι όπως οι Αιτωλοί και οι Ακαρνάνες.

Οι Λοκροί ήταν πάντα προσεκτικοί επειδή γνώριζαν ότι είχαν γύρω τους επικίνδυνους εχθρούς όπως οι Φωκείς ανατολικά της Άμφισσας, οι Αιτωλοί δυτικά, και οι Θηβαίοι που ήταν κοντά στους Οπούντιους.

[Επεξεργασία] Νομίσματα

Τα περισσότερα λοκρικά νομίσματα που έχουν βρεθεί, άρα και οι περισσότερες πληροφορίες που υπάρχουν, προέρχονται από την Οπουντία Λοκρίδα. Δεν έχουν βρεθεί νομίσματα των Οπουντίων Λοκρών που να είναι αρχαιότερα του 400 π.Χ.. Μετά την Ανταλκίδειο ειρήνη το 386 π.Χ., ο Οπούς έκοψε νομίσματα που έφεραν το όνομα της πόλης, κάτι που επιτράπηκε και σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας. Τα λοκρικά νομίσματα ήταν φτιαγμένα στο πρότυπο των νομισμάτων της Αίγινας. Μετά την μάχη της Χαιρώνειας το 338 π.Χ., ο Οπούς μάλλον προκάλεσε τη δυσαρέσκεια του Φιλίππου Β' όπως και η Θήβα. Από τον Οπούντα μεταφέρθηκε το δικαίωμα για την έκδοση αργυρών νομισμάτων σε όλους τους Λοκρούς, όπως είχε γίνει και από τη Θήβα σε όλους τους Βοιωτούς. Τα νομίσματα των Λοκρών μετά από τη μάχη εκείνη, έμοιαζαν με τα παλαιότερα, αλλά αντί για την επιγραφή "ΟΠΟΝΤΙΩΝ" είχαν τις επιγραφές "ΛΟΚΡΩΝ ΥΠΟΚ", "ΛΟΚΡ", "ΛΟ" ή "ΛΟΚΡ ΕΠΙΚΝΑ".

Κατά την Μακεδονική κατάκτηση, περίπου από το 300 π.Χ., πιθανόν να μην κόβονταν νομίσματα στην Λοκρίδα. Την περίοδο της Αιτωλικής Συμπολιτείας (279 - 168 π.Χ.), το Θρόνιο, πόλη των Οπουντίων, έκοβε χάλκινα νομίσματα με αιτωλικές μορφές. Όταν ο Φλαμίνινος έδωσε την ελευθερία στις ελληνικές πόλεις το 197 π.Χ., ο Οπούς άρχισε να κόβει νομίσματα με παλιές μορφές στα οποία χαραζόταν η λέξη "ΟΠΟΥΝΤΙΩΝ" αντί "ΟΠΟΝΤΙΩΝ". Η κοπή σταμάτησε το 146 π.Χ.. Αλλά και κατά τη ρωμαϊκή κατάκτηση επανήλθε η κοπή νομισμάτων στον Οπούντα για μικρή περίοδο, σε μερικά από τα οποία απεικονίζονται οι κεφαλές του Άδη και της Περσεφόνης από τη μια πλευρά, ενώ στην άλλη κάποιος πολεμιστής.

Γενικότερα, κάποιες μορφές που απεικονίζονται στα νομίσματα της Λοκρίδας είναι ο Αίας ο Λοκρός, ο Ερμής, ο Απόλλων, η Αθηνά, ο Κένταυρος καθώς και διάφορα σύμβολα και σχέδια όπως αστέρια, αμπέλια, αγριογούρουνα, πανοπλίες και αμφορείς. Κάποιες επιγραφές νομισμάτων που παραπέμπουν στις πόλεις που τα έκοβαν είναι "ΑΜΦΙΣΣΕΩΝ", "ΟΙΑΝΘΕΩΝ", "ΟΠΟΝ", "ΣΚΑΡΦΕΩΝ", "ΘΡΟΝΙΕΩΝ"

[Επεξεργασία] Επιζεφύριοι Λοκροί

Οι Επιζεφύριοι Λοκροί προερχόμενοι, σύμφωνα με τον Στράβωνα, από την Οζολία Λοκρίδα, βοηθούμενοι και από τους Οπουντίους, αποίκησαν την νότια Ιταλία το 680 π.Χ. νικώντας την πόλη Κρότων. Έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στη Μεγάλη Ελλάδα και ίδρυσαν πόλεις κυρίως στα δυτικά παράλια της κάτω Ιταλίας. Τελικά μετακινήθηκαν στα παράλια του Ιονίου πελάγους για να αποφύγουν τους ισχυρούς ανέμους και ίδρυσαν την πόλη Επιζεφύριοι Λοκροί, που πήρε το όνομα τους και υπάρχει μέχρι σήμερα στη νότια Ιταλία με το ίδιο όνομα, Locri (Λοκροί).

Η πόλη ήταν από τις πιο σημαντικές και εύπορες της Μεγάλης Ελλάδας. Έναν αιώνα μετά την ίδρυσή της χτίστηκε μεγάλο τείχος γύρω από την πόλη ενώ έξω από την αυτή υπήρχαν αρκετά νεκροταφεία, μερικά από τα οποία ήταν πολύ μεγάλα. Η ίδρυσή της ξεκίνησε ως επιχείρηση μιας αριστοκρατικής οικογένειας της Λοκρίδας από την Ελλάδα. Τους πρώτους αιώνες συμμάχησε με την Σπάρτη και αργότερα με τις Συρακούσες. Γνωστός ήταν ο νομοθέτης της Ζάλευκος. Ο Πλάτωνας την αποκαλούσε Άνθος της Ιταλίας εξαιτίας των ομορφιάς των κατοίκων της.

Η πόλη ίδρυσε με τη σειρά της αποικίες, το Ιππόνιο και τη Μέδμη στην Καλαβρία. Την εποχή του Πολύβιου συμμάχησε με την Ρώμη ενώ καταστράφηκε από τους Σαρακηνούς. Στους Επιζεφύριους υπήρχαν δύο σπουδαία ιερά, της Περσεφόνης, η οποία λετρευόταν ως προστάτιδα του γάμου, και της Αφροδίτης. Επίσης διέθετε θέατρο του 4ου αιώνα π.Χ. που μπορούσε φιλοξενήσει 4.500 θεατές, καθώς και ναό Ιωνικού ρυθμού, από το πρώτο μισό του 5ου αιώνα π.Χ..

[Επεξεργασία] Αίας ο Λοκρός

Εθνικός ήρωας των Λοκρών ήταν ο Αίας ο Λοκρός, γιος του Οϊλέα, ο ένας από τους δύο γνωστούς ήρωες με αυτό το όνομα (ο άλλος ήταν ο Αίας ο Τελαμώνιος από την Σαλαμίνα) που έλαβαν μέρος στον Τρωικό πόλεμο. Διέπρεψε στον πόλεμο εναντίον των Τρώων και μετά την άλωση της Τροίας, ο Αίας ατίμασε την ιέρεια Κασσάνδρα μέσα στον ναό της θεάς Αθηνάς. Κατά την επιστροφή στην Λοκρίδα, ξέσπασε καταιγίδα κοντά στην Εύβοια και ο Αίας σώθηκε πάνω σε έναν βράχο λέγοντας προς τους θεούς ότι θα επιβιώσει παρά την θέληση τους. Τότε ο Ποσειδώνας προσβεβλημένος από την αλαζονεία του, διέλυσε τον βράχο με την τρίαινα του και ο Αίας χάθηκε. Η θεά Αθηνά, εξαιτίας της ασέβειας του Αίαντα, προκάλεσε τα δεινά της φυλής των Λοκρών για χίλια χρόνια. Οι Λοκροί τον 5ο αιώνα π.Χ. πολεμώντας με την φάλαγγα τους, άφηναν μια θέση κενή γιατί πίστευαν ότι ο Αίας πολεμούσε πάντα μαζί τους και μετά τον θάνατό του.