Candido Saseta

Wikipedia(e)tik

Candido Saseta

Candido Saseta Etxeberria (Hondarribia, 1904ko abenduaren 13 - Areces, Asturias, 1937ko otsailaren 23) euskal militarra zen. Intendentzia kapitaina zen, militar profesionala, eta Espainiako Gerra Zibila hasi zenean EAJren agindupean jarri zen. Militar prestaketa zeukan abertzale bakarrenetakoa izan zen bertan.

[aldatu] Bizitza

Ama Fructuosa Etxeberria Zegamarra zuen eta aita Anbrosio Saseta Hondarribiko Biteri Eskolako maisua. Gainerako anai-arrebak ere herri horretan jaio ziren: Merzedes, Julia, Maria, Trinidad, Pablo, Martin eta Jose Migel. 1920ko irailaren 9an Avilako “Academia de Intendencia”n sartu zen ikasle bezala Ikasketak bukatu ondoren Zeutara bidali zuten Taguesuteko biltegira. Afrikako Gerran parte hartu zuen, 1924 teniente izendatu zuten, eta 1926ko Xauengo operazietan goraipatu zuten. Geroago, Burgosen eta Tenerifen izan zituen bere destinoak, 1935ean kapitaina izendatu zuten. 1936 Gasteizen destinatuta zegoenean gertatu zen militarren matxinada. Mikelete izan nahi zuen Candido Gasteizko intendentzian zen kapitain Errepublika garaian

[aldatu] 1936ko Gerra Zibila

Frankisten oldarraldiak Donostian harrapatu zuen. Inolako zalantzarik gabe, Jose Antonio Agirre lehendakariaren eta Eusko Jaurlaritzaren esanetara jarri zen. Izan ere, behar-beharrekoa zuten Saseta. Errepublikaren aldera irmo lerratu zirenak gutxi ziren. Are gutxiago, euskal agintarien mende jardungo zuten militarrak.

Abuztuaren 5an iritsi zen Loiolako Santutegira eta bertan Euzko Gudarostea antolatu zuen eta baita Zarate, Belkoain, Ernio, Lekeitio, Kalamua, Eibar, Intxorta, Ubidea eta Itxaindioko babeslerroak eratzen ibili zen. Bitan zauritu zuten: bata Andatzan (Andoain) eta Legution (Araba) bigarrena. Lehenengo Eusko Jaurlaritzaren osaketaren egunean, 1936ko urriaren 7an, Jose Antonio Agirre Lehendakariarekin Gernikako Juntetxearen aurrean zeuden gudarien konpainiak ikuskatu zituzten. Valentzian zegoen Errepublikako gobernuak eskatuta Asturiasera abiatu zen. Sasetaren karisma handia ez zen Jaurlaritzaren batailoietan bakarrik mirestua. EAE-ANV gudari abertzale, CNTko sindikalista, PSOEko militante eta PCEko milizianoen artean ere miresten zuten. 1937ko otsailaren 4ean komandante izendatu zuten eta handik hiru egunetara, otsailaren 7an, hiru euskal batailoi, Amayur, Euzko Indarra eta Indalecio Prieto, abiatu ziren Asturiasera Sasetaren agindupean, euskaldunen eta Eusko Jaurlaritzaren elkartasuna eta laguntza eskaintzera. Oviedo eta Galizia lotzen zituen errepidea moztu behar zuten . Saseta brigari ez zioten Oviedo hartzeko baimenik eman eta errepidea moztea agindu zioten. Otsailaren 21ean operazioa hasi zen Nalon ibaiaren beste aldea bonbardeatuz, Euzko Indarra ezkerretik zeharkatu zuen ibaia; Amaiurrek erditik zeharkatu behar zuen, eta Prieto batailoiak eskubitik Areces herria hartzea lortuz. Euzko Indarra eta Amaiurrek ez zuten arazorik izan eta, ibaia zeharkatu ondoren lerroan jarri ziren, Prietokoek alderantziz atzarapena izan zuten. Zubia bi aldiz erori baitzaien. Ez ziren lerroan jarri eta utzitako tartetik mairuak bere atzera pasa zuten gudariak inguratuz. Otsailaren 23an frankisten kontraerasoan, eta inguratutako tropak atakatik atera nahian egindako eraso batean, Sasetak bi granada hartuz, aginte postua utzi eta bere soldaduengana jo zuen. Saseta ikusterakoan hurbildu ziren eta etsaia konturatu zen agintari bat zela eta tirokatu zuten, hantxe bertan hil zuten Saseta komandantea. Berea eta berarekin hil ziren 80 gudarien gorputzak, ezin izan ziren berreskuratu.

Asturiaseko frontean

Zirrara izugarria egin zuen euskal agintari eta gudarietan Sasetaren heriotzak irakurri besterik ez da Euzkadi, Eguna, Euzkadi Roja, Tierra Vasca, Gudari eta abarretan egin zitzaizkion goraipuak. "Hainbeste maite gendun Saseta Loyolako gudalburu entzutetsua hil zaigu. (...) Gaztea, txikia, baña bikaña, bere irriparrezko aurpegiarekin. Gudalburu orren izena guda au sortu ta laister Euskadiko erri guztietan oso goraldua izan zan bere gizontasun eta bikaintasunagatik eusko-guda mendi oñetan. Gudari guzien itxaropen osoa beregan arkitzen zan", idatzi zuen Kuireka Andonegik Eguna egunkarian. Bere oroimen eta ohorean Saseta Batailoia antolatu zen.