Eusko Abertzale Ekintza
Wikipedia(e)tik
Eusko Abertzale Ekintza, EAE, (gaztelaniaz Acción Nacionalista Vasca, ANV) 1930ean sortutako Euskal Herriko alderdi abertzale eta ezkertiarra da. Bere sorrerako agiria San Andresko manifestua da,1930eko azaroaren 30ean argitaratuta.
[aldatu] Historia
EAEren jaiotzak EAJren nazionalismoarekiko berritasun nabaria eta etena suposatu zuen, bere burua akonfesional, errepublikazale eta aurrerakoi bezala definitu baitzuen. Aldi berean, Euskal Herriko izaera nazionala bertako herritarren borondatean ezarri zuen (autodeterminazio eskubidea) eta ez arrazan edo historian, EAJ bezala. Horrela, EAEk abertzaletasunaren ateak ireki zizkion etorkinei, militante abertzalea izateko abizen euskaldunak izateko derrigortasuna kendu baitzuen alderdi berriak.
Alderdiaren fundatzaileen artean Anakleto Ortueta, Luis de Urrengoetxea, Jose Manuel Izpizua, Claudio Ibañez de Aldekoa, Julian Arrien, Jose Ignacio Arana, Jose Maria Belaustegigoitia eta abar daude. 1933.en urtean, Tierra Vasca-Eusko Lurra egunkaria argitaratu zuten, baina arazo ekonomikoak zirela medio, itxi behar izan zuten. Tierra Vasca egunkaria berriro agertu zen 1936.en urtean, gerla betean eta Bilbon, baina Bizkaiko hiriburua frankisten eskuetan erortzerakoan berriro itxi zuten.
36ko gerra aurreko urteetan, barneko krisia, aldaketa eta eztabaida ideologiko ugari eman zen alderdiaren barnean ideologia finkatzeko. Azkenean 1936ko ekainean, eta 1935ko Eibarko batzarra eta gero, kongresu berezi batean, Eusko Abertzale Ekintzak abertzaletasunean oso berritzailea zen programa bat onartu zuen, sozialismoan, Euskal Herriko lurraldetasunean eta autodeterminazio eskubidean oinarriturik.
Ezkerreko lehen alderdi politiko abertzalea izan zen, beraz. Bere burua ezker abertzalearen sortzailetzat jotzen du.
Gerra garaian 4 batailoi sortu zituen Errepublikaren alde eginez. Donostian, esaterako, altxamendu militarraren aurkako erasoetan parte hartu zuten bere partaideek. Mario Salegik idazle eta ekintzale politiko ezaguna borroka haietan parte hartu zuen eta gero gerla guztia Eusko Indarra EAE-ANVko batailoian egin zuen. Legutio aldeko borroketan ere parte hartu zuten. Alderdiak urtero omentzen ditu Albertian EAEko eta, oro har, faxismoaren aurkako gudariak. Bataz beste, alderdiak 550 militante galdu zituen 36ko gerran, eta horregatik bere egitura oso ukitua geratu zen.
Frankismoan klandestinitatean jardun zuen alderdiak. Bere aktibitateen artean, atzerriko Eusko Jaurlaritzan aritzea (Gonzalo Nardiz Jose antonio Agirreren gobernuko sailburua izaten jarraitu zen, gerlako jaurlaritzan bezala) eta Argentinako Buenos Airestik Eusko Lurra-Tierra Vasca aldizkaria argitaratzea. Atzerriko euskal diasporara bidaltzeaz gain, aldizkaria Hego Euskal Herrian sartzen zuten isilpean. 1977ko hauteskundeetan (Gipuzkoa eta Bizkaian soilik aurkeztu zen) emaitza txarrak lortu zituen, bozen %1a baino gutxiago. 1978an EAEk Euskal Sozialista Biltzarrearekin (ESB) bat egin zuen, EAE-ESE (Euskal Sozialista Ekintza) sortuz. Formula honek, halere, gutxi iraun zuen eta azkenik Herri Batasunan sartu ziren bi alderdietako jarraitzaileak, gaur egungo Batasunean alegia.
Eusko Abertzale Ekintza Herri Batasunaren parte izan zen koalizioaren sorreratik, Mahai Nazionalean eserleku bat EAErena zelarik. EAEk Batasuna prozesuan parte ez hartzea erabaki zuen, alderdi bezala berezko egitura mantendu nahi baitzuen, ezker abertzalearen erreferente historiko gisa.
2005ko uztailean Eusko Ekintza aldizkaria berrargitaratzen hasi ziren.
