ترب
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
ترب نام علمی: Raphanus sativus L.
انگلیسی : Radish
از خانواده: Cruciferae
نام‌های رایج: فجل، فجل مزروع
فهرست مندرجات |
[ویرایش] شرح
ترب گیاهی از تیره چلیپائیان که یک یکساله و بعضی انواعش دو ساله‌است و به ارتفاع ۴۰ سانتیمتر تا یک متر می‌رسد. دارای برگ‌هایی به قطعات نا منظم , گلهایش زرد یا سفید مایل به بنفش و گل آذینش خوشه‌ای است و ریشه اش ضخیم و خوراکی است.
[ویرایش] ترکیبات شیمیایی
ترب از نظر ترکیبات حاوی اسانس روغنی فرار در تخم ترب و در ریشه ترب ارسنیک ، آنزیم و گلوکوزید و متیل مرکاپتان ، اسانس روغنی فرار, و همچنین شامل مواد قندی، مواد ازته، اسید فسفریک، مقادیری مواد چرب، کلسیم، فسفر، آهن، سدیم، ویتامین آ، تیامین، رایبوفلاوین، نیاسین، ویتامین ث، خاکستر و هیدرات‌های کربن وجود دارد. مادهٔ رنگی بنفش رنگ که قسمت قابل خوردن ترب رنگی می‌کند , ماده‌ای به نام مالوین کلراید است.
[ویرایش] خواص و اثرات دارویی
ترب طبق نظر حکمای طب سنتی از نظر طبیعت گرم و خشک است و تخم آن از قسمتهای دیگر گرمتر و خشکتر است. و دارای خواص اشتهاآور قوی، پاک کننده و ضد عفونی کننده روده‌ها، نفاخ(ریشه ترب)، بادشکن (برگ آن)، محلل نفخ و اشتهاآور( تخم ترب )، نرم کننده، نیرو دهنده, ملین, آروغ آور, مدر بول و شیر, ضد بلغم, باز کننده سده جگر, صفرا زا و صفرا بر(شیره تازه ترب سیاه) می‌باشد.
در موارد نزله‌های خشک، سرفه‌های تشنج آور ، درمان نقرس، رماتیسم، آرتریت مزمن(التهاب مفاصل)، آلرژی ها(حساسیت‌ها)، استسقاء، اسکوربوت(کمبود ویتامین ث) و اگزما اثرات مفید بر جای می‌گذارد.
- ترب اثر معالج در درمان یرقان ، بیماری نرمی استخوان، دفع رسوبات صفراوی دارد.
آب ترب دارای اثر مدر و دفع کننده اسید اوریک است. در بیماری‌های رماتیسم، تصلب شرایین و دفع سنگ کلیه اثرات درمانی دارد.
ترب مولد باد و هم بادشکن است و آروغ را تحریک می‌کند، برگ آن هم بادشکن است. و برای درد کبد مفید است. مصرف ترب سیاه برای درمان سیاتیک تجویز می‌شود.
ترب برای سرفه‌های کهنه مفید است و در این مورد ترب سیاه را رنده کرده و نمک بزنید و بخورید برای معالجه سیاه سرفه و سرفه کهنه مفید است.
تخم ترب محلل ترب است , غذا را هضم می‌کند ولی خودش به آسانی هضم نمی‌شود. دم کرده تخم ترب اشتهاآور, مدر بول و شیر و حیض, محلل نفخ معده و برای درد کبد و ورم طحال مفید است و خوردن آن با سکنجبین قی آور قوی و پاک کننده معده‌است.
خوردن برگ و ریشه ترب و تربچه , سلول‌های کبدی را که صفرا می‌سازند تحریک می‌کند و سبب خروج صفرا می‌گردد.
جهت تحلیل خلط غلیظ سینه و غده‌های سخت و محکم طحال ترب را ناشتا و یا با غذا تناول نمایید. ضماد ترب مخلوط با عسل برای معالجه زخم‌های شدید مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر آب خالص ترب را در چشم بریزند, قوه بینایی را افزایش می‌دهد.
مصرف ترب سیاه یا عصاره و یا آب آن اختلالات کبدی که منشاء آن وجود سنگ و رسوبات صفراوی و بی نظمی در پر شدن کیسه صفرا و میکانیسم تخلیه آن که ناشی از انقباض‌های تشنجی می‌باشد نتایج خوبی داده‌است. و چون ترشحات صفرا و عمل دفع آن را افزایش می‌دهد , بنابراین رفع انقباض کیسه صفرا نموده, و تخلیه آن را تحریک می‌کند, و در معالجه عوارض اسکوربوت و طحال و استسقاء مفید است. این شیره برای بیماری‌های صفراوی و سنگ‌های کیسه صفرا و کلیه و مثانه و تمام حالات نزله‌ای هاضمه و نزله خشک و سرفه‌های تشنج آور و کاهش خارش کهیر و سایر آلرژی‌ها و معالجه نقرس و یرقان ساده و نزله‌های ششی و سیاه سرفه و قولنج‌های کبد و رماتیسم و وجود زرد آب در خون موثر است.
شیرهٔ ترب تازه در رفع نزله‌های ششی, سیاه سرفه, بیماری‌های کلیوی و مثانه, قولنج‌های کبدی و رماتیسم مصرف می‌شود.
شربت ترب سیاه : ترب سیاه را به صورت برش نازکی در آورده و روی آن پیاز کوبیده بریزید و یک روز آن را به همان حال بگذارید تا شربت غلیظی به دست آید و جهت رفع سرفه و سیاه سرفه از این شربت غلیظ هر ساعت یک قاشق تناول نمایید. اشخاصی که دچار سوءهاضمه هستند مصرف ترب برایشان مفید واقع می‌شود.
تخم ترب را در سرکه مدتی خیس نموده در محل لکه‌های سیاه پوست بمالید و تا بهبودی کامل هر روز تکرار نمایید.
مضرات: به علت دیر هضم بودن برگ و ریشه ترب , کسانی که ناراحتی معده یا معده حساسی دارند باید عصاره ترب را مصرف نمایند. همچنین برگ ترب و تربچه مولد نفخ و باد غلیظ است بنابر این باید با نمک و عسل و زیره‌ای که داخل سرکه , خیسانده شده خورده شود. یا به جای آن ترشی ترب بخورند البته ترشی ترب برای کسانی که سرفه و درد سینه دارند خوب نیست.
منبع : سبزی درمانی، نویسنده آریا فلاحتگر لیش، انتشارات نیلوفرانه، چاپ سوم، تیراژ ۵۰۰۰ نسخه
[ویرایش] ترب کوهی
نام علمی: Armoracia rusticana L
انگلیسی: Horseradish از خانواده: Cruciferae
نام‌های رایج: ریشه خردل, فجل بری, فجل الجبل, ترب وحشی، ترب اسبی
[ویرایش] شرح
ترب کوهی گیاهی است علفی که دارای ساقه‌ای راست که تا ۵/۱ متر رشد می‌کند . برگ‌های آن دندانه دار, با گل‌های معطر به رنگ سفید, و میوه‌های بسیار کوچک است. ریشه این گیاه به طول یک متر و به قطر ۳ تا ۴ سانتی متر می‌رسد. و تنها از این ریشه استفاده دارویی می‌کنند.
[ویرایش] ترکیبات شیمیایی
ریشه ترب کوهی حاوی گیلوکوزیدی است که پس از خرد شدن روغن خردل که مزه تند و تیزی دارد آزاد می‌کند, قند, چربی, اسانسی بی رنگ , ویتامین ث و یک ماده آنتی بیوتیکی نیز در آن وجود دارد.
[ویرایش] خواص و اثرات دارویی
ترب کوهی دارای خواص مقوی , ملین, مدر, محرک, ضد اسکوربوت, خلط آور, , دافع سموم بدن است.
ترب کوهی در موارد سرفه، خیز عمومی بدن, خیز ریه ها, آب آوردن انساج, کلروز, ضعف قوا, رماتیسم مزمن, برخی بیماری‌های کلیوی, آسم مرطوب, ورم کلیه, سنگ کلیه,آلبومینوری, رفع سرفه مسلولین, نقرس, اگزما, بی اختیاری دفع ادرار, یرقان, عدم ترشح کافی معده ( به شکل دم کرده ریشه ) به کار می‌رود.
در انگلستان قرون وسطی، این گیاه فقط به مصارف پزشکی می‌رسیده‌است ولی بعدها، انگلیسی‌ها نیز مانند آلمان‌ها از پودر ریشه ترب کوهی که تند و تیز است، به عناون چاشنی غذاهای حاوی گوشت و ماهی به کار بردند. ترب کوهی که مدری قوی است در کمک به درمان اختلالات کلیوی موثر است. ضماد تازه آن به شکل استعمال خارجی، جریان خون را تحریک کرده و یک داروی سنتی برای درمان روماتیسم مفصلی و ورم سرما زدگی است.
از شیره برگ آن به صورت مالیدنی , روی سوختگی‌ها و بریدگی‌های سطحی به کار می‌رود
شربتی که از تمام قسمتهای گیاه تهیه می‌شود برای معالجه بیماری نرمی استخوان اطفال و انساج و کلروز و خنازیر می‌توان به کار برد از طریق خارجی ریشه آن محرک پوست و تاول زا است. از راه خوراکی با مقادیر کم محرک دستگاه گوارش است ، و با مقادیر زیاد سبب التهاب مخاط دستگاه گوارش می‌شود. همچنین از طریق خوراکی برای درمان برونشیت یا به عنوان یک تونیک استفاده می‌شود. از طریق خارجی از برش‌های ریشه برای رماتیسم یا دمل‌ها و کورک‌ها استفاده می‌شود
ریشه گیاه را رنده کرده و بپزید و ضماد حاصل را به صورت سرد جهت معالجه دردهای عصبی, سیاتیک, دردهای رماتیسمی, اسپاسم‌های سینه, سرگیجه, سن کوب, فلج‌های موضعی و لومباگو روی موضع درد قرار دهید.
مضرات : برای رفع سرفه مسلولین, چنانچه بیمار مسلول حالت التهابی و عرق شبانه داشته باشد نباید به کار رود.
مقدار مصرف : به شکل دم کرده از ریشه گیاه ۱۵ تا ۳۰ گرم در لیتر. و از شیره تازه ریشه گیاه ۱۵ تا ۳۰ گرم در روز. و مصرف شربت ترب کوهی برای اطفال به میزان ۱۰ تا ۱۵ گرم در روز و اشخاص بالغ ۳۰ تا ۸۰ گرم کافی است.
مشخصه: طعم ریشه گیاه تند و بوی آن شبیه بوی دانه خردل و اشک آور است و به همین خاطر به ریشه خردل هم معروف است.
[ویرایش] فهرست سبزیجات
- اسفناج
- اسلیخ - شنگ
- بادنجان
- بامیه
- پونه
- پیاز رسم‍‍ی
- ترب
- ترشک‌ها
- ترشک درشت
- ترشک‌های شیرین _ پاسیانها
- تره
- تره تیزک
- حَرف
- جعفری
- جعفری فرنگی - سر فویل
- چغندر
- خَرفه
- خیار
- دَنبلان
- ریحان
- ریوند
- سیب زمینی
- سیب زمینی شیرین
- سیب زمینی هندی
- سیب زمینی ترشی
- سیر مزروع
- سیسنبر - سوسنبر
- شقاقل
- شلغم
- شنبلیله
- شود
- طرخون
- علف چشمه
- فرنجمشک - بادرنجبویه
- فلفل سبز
- قارچ خوراکی
- کاکوتی
- کاهو
- کاهوی وحشی
- کدو
- کرفس پرورشی
- کلم
- کنگر فرنگی
- کنگر
- کورک
- گشنیز
- گوجه فرنگی
- لوبیا
- مارچوبه
- مرزنگوش
- مرزنگوش وحشی
- مرزه
- نخود فرنگی
- نعناع
- والک
- هندبابری
- هویج
