جان فاستر دالس
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
جان فاستر دالس (زاده ۲ فوریه ۱۸۸۸- درگذشته ۲۴ می۱۹۵۹) دولت‌مرد آمریکایی و وزیرخارجه آمریکا در زمان ریاست جمهوری دوایت د. آیزنهاور از سال ۱۹۵۳ تا ۱۹۵۹.
دالس در سال‌های آغازین جنگ سرد چهره‌ای مهم به شمار می‌آمد و موضع سرسختی علیه کمونیسم در تمام جهان داشت. او در جنگ هندوچین از نیروهای فرانسه علیه ویت‌مین حمایت می‌کرد و معروف است که در کنفرانس ژنو در ۱۹۵۴ از دست دادن با ژو انلای خودداری کرد.
هم پدربزرگ (جان و. فاستر) و هم دایی او (رابرت لانسینگ) پیش از او وزیر خارجه بودند. در ضمن برادر کوچک او، آلن ولش دالس، نیز در زمان آیزنهاور رئیس سازمان سیا بود. پسر او، آوری رابرت دالس، به مذهب کاتولیک گرایید و اولین کشیش آمریکایی شد که به مقام کاردینالی رسید.
او در واشنگتن دی سی زاده شد. پدرش کشیشی پرسبیتری بود. او در شهر نیویورک به مدرسه رفت. تحصیلات خود را دانشگاه پرینستون و دانشگاه جورج واشنگتن ادامه داد و سپس به شرکت حقوقی سالیوان و کرامول در نیویورک پیوست و در زمینهٔ حقوق بین‌الملل تخصص یافت. او در جنگ جهانی اول برای عضویت در ارتش تلاش کرد اما بخاطر ضعف چشم رد شد.
در ۱۹۱۸ وودرو ویلسون دالس را به عنوان مشاور حقوقی و به نمایندگی از آمریکا به کنفرانس صلح ورسای فرستاد. در این سفر او زیر نظر عموی خود، رابرت لانسینگ، وزیر خارجه وقت آمریکا، فعالیت می‌کرد. او در این کنفرانس با سخنان صریح علیه تحمیل غرامت‌های سنگین به آلمان به عنوان دیپلماتی جوان صاحب نام شد. بعدها به‌درخواست رئیس جمهوری ویلسون به عنوان عضوی از کمیتهٔ غرامت‌های جنگ فعالیت کرد. دالس که شدیدا مذهبی بود در دهه‌های ۲۰ و ۳۰ در کنفرانس‌های مذهبی زیادی در سراسر جهان شرکت کرد. او همچنین از شرکای شرکت سالیوان و کرامول گشت.
دالس از نزدیکان توماس ا. دیوئی بود که در سال ۱۹۴۴ به عنوان کاندیدای حزب جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کرد. در طول انتخابات دالس به عنوان مشاور سیاست خارجی دیوئی فعالیت می‌کرد.
در ۱۹۴۵ دالس در کنفرانس سان‌فرانسیسکو شرکت کرد و به عنوان مشاور آرتور ه. واندنبرگ در تهیهٔ مقدمهٔ منشور ملل متحد همکاری داشت. او در سال‌های ۱۹۴۶، ۴۷ و ۵۰ به عنوان نمایندهٔ ایالات متحده در مجمع عمومی سازمان ملل متحد شرکت کرد. در ۷ ژوئیه ۱۹۴۹ پس از استعفای رابرت ف. واگنر (از حزب دموکرات) دالس (از حزب جمهوری‌خواه) به سنای آمریکا راه یافت. او از این تاریخ تا ۸ نوامبر ۱۹۴۹ در این پست فعالیت کرد اما در این هنگام در انتخابات ویژه برای مجلس سنا از هربرت لمان شکست خورد.
در ۱۹۵۰ دالس کتابی به نام «جنگ یا صلح» نوشت. این کتاب تحلیلی انتقادی از سیاست آمریکا در جنگ سرد، یعنی سیاست معروف «محدود کردن» شوروی بود که در آن زمان مورد علاقه سیاستمداران امور خارجه در واشنگتن بود. دالس در این کتاب سیاست خارجی هری اس. ترومن را نقد می‌کند. او در این کتاب اعلام می‌کند که سیاست «محدود کردن» باید با سیاست «آزادی‌بخشی» عوض شود. با این حال او سیاست ترومن در بی‌طرف نگهداشتن فرمز در طول جنگ کره را با معاهده صلح با ژاپن در ۱۹۵۱ به‌اجرا گذاشت. در ژانویه ۱۹۵۳ دوایت آیزنهاور به ریاست جمهوری رسید و دالس را به سمت وزیر امور خارجه انتخاب کرد.
دالس به عنوان وزیر امور خارجه نقش عمده‌ای در ساختن سازمان ناتو داشت و طرح ساخت این سازمان در واقع بخشی از استراتژی عمومی او در کنترل گسترش شوروی با تهدید به تلافی شدید در صورت وقوع جنگ بود. در ۱۹۵۰ او نقش عمده‌ای در معاهده آنزوس بین استرالیا و نیوزلند داشت. دالس همچنین معمار اصلی سازمان سیتو (سازمان همپیمانان آسیای جنوب شرقی) بود که در سال ۱۹۵۴ تشکیل شد.
دالس از پیشگامان سیاست «انهدام حتمی متقابل» و «خطرپذیری» بود. او در مقاله‌ای که در مجله لایف نوشته است سیاست خطرپذیری خود را اینچنین توصیف می‌کند: «توانائی نزدیک شدن به جنگ بدون ورود به آن مهارتی الزامی است.» منتقدانش او را مسئول تیره شدن روابط با دول کمونیستی و وقوع جنگ سرد می‌دانند.
دالس در ۹ ژوئن ۱۹۵۵ در یک سخنرانی گفت: «بی طرفی بیش از پیش مهجور و منسوخ شده است و مگر در شرایطی بسیار استثنایی مفهومی بد و کوته‌نگرانه است.» این سخنان طبیعتا مورد پسند رهبران جنبش غیرمتعهدها قرار نگرفت.
دالس در ۱۹۵۶ شدیدا با حملهٔ انگلستان و فرانسه به کانال سوئز در مصر مخالفت ورزید. با این حال تا ۱۹۵۸ مخالف جدی جمال عبدالناصر (رئیس جمهور وقت مصر) شده بود و فرستادن سلاح از آمریکا به مصر را متوقف کرد. به نظر می‌رسد که این سیاست به زیان آمریکا تمام شد و نفوذ اتحاد شوروی را در خاور میانه بیشتر کرد.
دالس به بیماری سرطان مبتلا بود و در آوریل ۱۹۵۹ به خاطر این بیماری استعفا داد و تنها چند هفت‌ی بعد در ۲۴ می‌‌همان سال در واشینگتن دی سی و در سن ۷۱ سالگی جان سپرد. قبر او در گورستان ملی آرلینگتون واقع است. او در همین سال مدال آزادی ریاست‌جمهوری را دریافت کرد.
او از بنیان‌گذاران (و مدتی رئیس) شورای فدرال کلیساها بود. او همچنین مدتی رئیس موقوفه کارنگی برای صلح بین‌المللی، عضو هیئت امنای بنیاد راکفلر و از بنیان‌گذاران شورای روابط خارجی بود.
[ویرایش] اشاره به نام دالس
فرودگاه بین‌المللی دالس واشینگتن (در دالس، ویرجینیا) و دبیرستان جان فاستر دالس (در شوگرلند، تگزاس) به نام او هستند.
کارول برنت در دهه ۵۰ با خواندن ترانه‌ای به نام "با طرفداری از جان فاستر دالس حماقتم‌رو ثابت کردم" مشهور شد.
جیل اسکات هرون در ترانهٔ "فیلم درجه دو" می‌گوید :"دیگه از جان فاستر دالس چیزی به جز اسم یه فرودگاه نمونده!"
[ویرایش] منابع
1. مقالات ویکی پدیای انگلیسی در مورد "جان فاستر دالس" و "وزیر خارجه ایالات متحده"
