Rafael Dieste

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Rafael Francisco Antonio Olegario Dieste Gonçalves (Rianxo, 1899 - Santiago de Compostela, 1981) foi un escritor galego. Pertenceu á chamada Xeración do 22. Cos seus contos e pezas de teatro, entre as que destacan A fiestra Valdeira e Dos arquivos do Trasno, tentou de modernizar o sistema literario galego afastándoo do ruralismo.

Con quince anos matriculouse na Escola Normal de Compostela, mais interrompeu os seus estudios para viaxar a México, onde moraba un irmán seu. De regreso a Rianxo iniciou a súa relación coa literatura da man de Manuel Antonio. Ambos os dous entraron en contacto co federalismo e o nacionalismo a través de Vicente Risco.

Entre 1921 e 1923 debeu facer o servizo militar na guerra de Marrocos. De regreso á Galiza, rematou a carreira de xornalismo e colaborou en varios xornais de Vigo, como Faro de Vigo, Galicia e El Pueblo Gallego. En 1926 recolleu oito relatos xa publicados en Dos arquivos do trasno. Coa súa lectura ingresou, en 1927, no Seminario de Estudos Galegos.

Dieste formou parte dunha nova xeración que se debateu entre a dedicación á causa galega e o desexo dun triunfo persoal máis amplo nas letras españolas. Así, en 1932 trasladouse a Madrid para iniciar a súa carreira como escritor. Foi animador nas Misións Pedagóxicas, e en 1933 encabezou a misión que visitou Galiza. O Alzamento Nacional sorprendeuno en Madrid traballando nas Misións Pedagóxicas

Durante a Guerra Civil española de 1936 formou parte da Alianza de Intelectuais Antifascistas promovida polos comunistas e foi un dos seus responsables da súa revista literaria, El Mono Azul, colaborou tamén na revista Nova Galiza. Foi nomeado director do Teatro Español formando unha compañía con actores en paro, Seguiu a retirada republicana a Valencia en novembro de 1936 onde participa na fundación da revista literaria Hora de España e Barcelona a fins de 1937 e recibe o encargo de Castelao de dirixir Nova Galiza, en 1939 ingresou no Exército do leste como comisario e participou na elaboración de El Combatiente del Este, finalmente exilouse coa caída de Catalluña. Despois de breves estadías en Francia, Rotterdam e Uruguai, estableceuse en Bos Aires, onde traballou como director literario na Editora Atlántica. En 1948, viaxou por Europa como comisionado do Museo Nacional de Artes Plásticas de Montevideo, e aceptou un posto de lector de Lingua e Literatura Españolas na Universidade de Cambridge até 1952, ao que seguiría outro lectorado no Instituto Tecnolóxico de Estudios Superiores de Monterrei. En 1954 regresou a Bos Aires e á Editorial Atlántida, na que aparecereu a versión definitiva de A fiestra valdeira (1958).

En 1961 voltou a Rianxo e, un ano despois, publicou en Galaxia unha reedición d'Dos Arquivos do Trasno, ampliando o número de contos. A mediados desa década instalouse na Coruña e en 1970 ingresou na Real Academia Galega como membro de número co discurso "A vontade de estilo na fala popular". Colaborou en diversas publicacións e foi requirido para participar en conferencias, homenaxes e mesas redondas. As súas intervencións nestes actos públicos foron recollidas no libro póstumo Encontros e vieiros (1990). En 1977 asinou o "Manifesto dos 29", reclamando o autogoberno para Galiza.

Poucos meses antes da súa morte apareceu o volume Antre a terra e o ceo, que recolle artigos dos anos vinte publicados en El Pueblo Gallego.

Dedicóuselle do Día das Letras Galegas de 1995.