Finlando kom autonomio
From Wikipedia
Finlando esis autonomio en carala Rusia de 1809 til 1917. Dum l' epoko en Finlando pokope evolvis omna traiti di nedependanta stato. La nacionalismo dil populo Fina-linguala vekis per helpo di Sueda-linguala inteligenti e Finlandana linguo divenis matura por uzo en diversa feldi di kulturo.
1809 – Finlando esas anexita a Rusia. Paco en Hamina finas la Finlando-milito. Caro di Rusia Aleksandr 1ma donas a Finlando autonomeso dum Dieto en Hamina.
Indexo |
[redaktar] 1810a yari
1810–1825 – Caro Aleksandr 1ma kom grand-princo di Finlando.
1812 – Gubernio di Viipuri (t.d. Anciena Finlando) esas retrounionita a Finlando.
1812 – Helsinki esas imperita kom chefurbo di Finlando.
1816 – Rejimo di Finlando esas nomizita Carala Senato di Finlando.
1819 – Kadeto-skolo esas fondita en Hamina.
[redaktar] 1820a yari
1821 – Adolf Ivar Arwidsson publikigas en Turku Åbo Morgonblad, per quo il vekigas nacionala spirito. On konsidesas la jurnalo danjeroza ed ol esas cesita samayare.
1822 – Arwidsson esas exkomunikita de Akademio. Elias Lönnrot, Johan Ludvig Runeberg e Johan Vilhelm Snellman komencas studiar en Akademio.
1825–1855 – Caro Nikolai 1ma kom grand-princo di Finlando.
1827 – Granda fairo en Turku.
1828 – L’ Akademio esas translacita en Helsinki e recevas nomo Carala Universitato di Aleksandr.
[redaktar] 1830a yari
1831 – Societo di Finlandana Literaturo esas fondita.
1835 – (Anciena) Kalevala da Lönnrot esas publikigita.
1840 – Rusa rublo divenas la sola pago-moyeno e Sueda pekunio cesas esar uzebla.
[redaktar] 1840a yari
1844–1846 – Snellman publikigas en Kuopio Saima-revuo e demandas (Sueda-linguala) inteligenturo divenar Finlandana e konstruktar Finlandana nacionala spirito. La revuo esas cesita kom danjeroza.
1848 – Nuna nacionala himno Maamme (Nia Lando) kantesas unesmafoye en festo.
1850 – Segun censuro-dekreto on darfas publikigar en Fina nur religioza ed ekonomikala literaturo. En Universitato fondesas unesma kafedro di Finlandana linguo (profesoro Matias Alexander Castrén).
[redaktar] 1850a yari
1854 – La censuro-dekreto esas benignigita.
1854–1855 – Dum Krimea-milito Britaniana e Franca navi bombardas la rivi di Finlando.
1855–1881 – Caro Aleksandr 2ma kom grand-princo di Finlando.
1856 – La kanalo di Saimaa pronteskas. Finlando ganas propra posto-marki. En skoli Finlandana linguo valoras kom docado-linguo.
1857 – La fondo di vaporo-segerii esas permisita.
1858 – Unesma Finlandana-linguala gimnazio esas fondita en Jyväskylä.
1860 – La censuro-dekreto esas abrogita. Finlando ganas propra pekunio (markka = 100 penni).
[redaktar] 1860a yari
1862 – Unesma fervoyo inter Helsinki e Hämeenlinna pronteskas. Unesma komercala banko esas fondita.
1863 – La Dieto kunvenas. L’ ero di konsticionala novigi komencas. Segun linguo-dekreto Fina linguo divenos oficala pos 20 yari.
1864 – Mulieri divenas omna-yuroza.
1866 – Dekreto pri bazala skolo.
1867 – Sistemo por alimentar soldati por armeo (de yaro 1682) cesas.
1870 – Unesma Finlandana-linguala romano ("Sep fratuli" da Aleksis Kivi) esas publikigita.
[redaktar] 1870a yari
1877–1878 – Gardo di Finlando partoprenas en Turkia-milito.
[redaktar] 1880a yari
1881–1894 – Caro Aleksandr 3ma kom grand-princo di Finlando.
1887 – On komencas uzar metro-sistemo en Finlando.
1890 – Opreso-ero komencas. Posto di Finlando esas subordinita a Rusiana oficisti.
[redaktar] 1890a yari
1894–1917 – Caro Nikolai 2ma kom grand-princo di Finlando.
1899 – Februaro-Manifesto da caro cesas la autonomio di Finlando.
[redaktar] 1900a yari
1901 – Segun nova konskripto-lego on povas sendar Finlandana soldati extere Finlando.
1902 – Finlandani komencas striko kontra konskripto.
1903 – Laboranto-Partiso prenas la nomo Social-demokrata Partiso.
1904 – Eugen Schauman shutas diktarotoza general-guberniestro Bobrikov.
1905 – Generala striko. Caro abrogas opresanta dekreti.
1906 – Esas dekretita, ke la parlamento elektesos per generala ed egala elekti.
1907 – Unesma elekto por parlamento. Social-demokrati ganas 80 sideyi ek 200.
1908 – Duesma opreso-ero komencas. Caro diminutas nove autonomio di Finlando.
[redaktar] 1910a yari
1912 – Omna Rusiani ganas tala yuri en Finlando kom Finlandani havas. Hannes Kolehmainen vinkas quar ora medali en Olimpiala Kontesti en Stockholm.
1914 – Unesma mondo-milito komencas. Rusifigo-programo esas divulgita.
1915 – Unesma kombatisto-lernanti livas a Germania.
1916 – Social-demokrati ganas 106 sideyi ek 200 per parlamental elekti.
1917 – Nova temporala rejimo di Rusia cesas carala opresanta dekreti. La parlamento esas diverigita. Dextra partisi ganas majoritato e li volas, ke Finlando esus ankore autonomio en Rusia. Ye oktobro bolsheviki kaptas povo en Rusia, e nun dextra partisi volas ke Finlando divenus nedependanta, e sinistri volas ke Finlando esus ankore parto en bolshevika Rusia.
6 di decembro 1917 – Dextra-majoritatala parlamento proklamas Finlando nedependanta de Rusia.
