Êzidîtî

Ji Wîkîpediya

Li vir ji yekî zêdetir gotar hene. Ji kerema xwe wan bike yek.

Êzidî bi pirranî li Kurdistanê dijîn, lê herwiha Êzidiyên ku li welatên Qefqasan û Sovyeta Berê dijîn jî hene. Dîsa di serî de li Elmanya li welatên Rojavayê Ewrûpa jî êdî diasporayeke Kurdên Êzidî heye. Olê Êzidîyan olekê êkane ye li hemî cîhanê. Hejmara Êzidîyan di navbera 600 hezar û bêhtirî milyonekê tê texmînkirin. Piranîya kurdên Êzidî evên ku li Başûrê Kurdistanê dijîn li deverên Şengal û Şêxan dijîn. Êzidîyan melikê Tawis heye weki merc`î.

[biguherîne] Êzdîtî

Tawsî Melek

Dînê Kurdan yê kevin. Yek ji kevintirîn dînê monoteist. Bi baweriya Êzdiyan navê Xwedê Ezîd e (ji zimane kurdî ez dan). Navenda Êzdiyan cîhê pîroz Laliş li herêma Şengalê ye.

Êzîdî kurd in û alîgirên oleke kevnar in. Baweriya Êzîdiyan bi hebûna yek Xwedayî tê. Ew monoteyîst in. Hejmara wan di nav gelê Kurd de pir hindike. Rehkûrbûn û koka ola wan dighîje heya 2000 salî berî çêbûna pêxember Îsa. Ola Êzîdîtiyê ne weke olên rojhilata navîn, mîna cihûtiyê, xaçperestiyê û îslamê, bi yekcarê re peyda bûye. Guhertin, pêşketin pêre çêbûye. Di destpêkê de Êzîdiyan her çar elêmentên jiyanê, ax, av, ba û agir diparastin. Ol wisa pêşket, heya perestina rojê (Şêşims mefer e mêrê Êzîdî ye) derkete holê. Ew jî di dîrokê de bi navê Mitrayîzimê tê naskirin. Hejmara wan bêtir ji 750000î ye, piraniya wan li Başûrê Kurdistanê dimînin (600.000), perestgeha wan ya pîroz "Laliş" li Başûrê Kurdistanê ye, Mîrê wan Tehsîn Beg e û serokê olî, "Bavê Şêx-Extiyarê Mergehê ye, li Ba`adrê û Lalişê dimîne. Wekî din jî Êzîdî li Bakûrê Kurdistanê, Başûrêrojavayê Kurdistanê, li Ermenistanê, Îranê û Gurcistanê, hene.

Piraniya Êzîdiyên Bakûrê Kurdistanê cî û warê xwe berdan û koçber bûn. Ew bi teybetî hatin Almaniyayê (30.000). Êzîdiyên welatên sovyeta berê terqiyan welatên din, hindek ji wan li Ermenistanê dimînin, hindek li Gurcistanê û yên din rewiyan Ûkrayîne, Rûsiya û welatên din li Ewropa.

binêre jî: Eşîrên êzdiyan