Astrometrie

Vu Wikipedia, der fräier Enzyklopedie.

D’Astrometrie heescht Stäremiessung“ an ass de geometreschen Deelberäich vun der Astronomie an domat d’Géigestéck zu der Astrophysik. Si ëmfaasst d’Miessung an d’Berechnung vu Stärepositiounen (sougenante Stäreplazen) an hir Bewegungen (kuckt och Himmelsmechanik). Bis zu der Etabléierung vun der Astrophysik, déi ëm 1850 no der Erfindung vun der Spektroskopie koum, hunn d’Astrometrie an d’Sphäresch Astronomie de Groussdeel vun der ganzer Astronomie ausgemaach.

Astrometrie ass d’Wëssenschaft vum geometreschen Opbau vum Universum (Plaz, Bewegung an Distanz vun Himmelskierper) oder d’Vermiessung vum Himmel. Gläichzäiteg gëtt et eng Koordinaten-Grondlag fir d’Geodäsie - also d’Vermiessung vun der Äerd.

[Änneren] Aufgaben vun der Astrometrie

Konkret betruecht, bedeit d’Astrometrie haut:

Hirstellung vu Katalogen mat genaue Positiounen an Eegebewegungen vu Stären
Opbau vum fundamentalen Bezugskoordinatensystems vun der Astronomie an de Geowëssenschaften
Opbau räimlecher astronomescher Datebanken
Entwécklung vu Miessmethoden an Instrumenten
- zum Deel terrestresch (optesch Teleskopen a -Sensoren, Infrarout-, Radioteleskopen usw.),
- anerersäits mat Astrometriesatelliten (kuckt Hipparcos an a nächster Zäit Gaia) an interplanetaren Raumsonden
Duerchféierung vu gëeegneten Miessungen an internationaler Miesskampagnen
Reduktioun vun de Miessungen a Normung vun entsprpechenden Prozeduren.

Déi wichtegst Institutioun fir dës Aspekter ass d’Astronomescht Rechen-Institut (ARI) zu Heidelberg. Et betreiwt Astrometrie, Stellardynamik an astronomesch Déngschtleeschtungen a Form vun Ephemeriden an Joerbicher, Kalennergrondlagen a Bibliografien.

[Änneren] Historesches a Querverbindungen

Bis zum Opkommen vun der Astrophysik no 1850 – virun allem duerch d’Spektralanalys an d’Astrofotografie - war d’Astrometrie gläichbedeitend mat Astronomie iwwerhaapt. Erréischt am 20.Joerhonnert ass ugefange ginn vun Astrometrie oder Positiounsastronomie ze schwätzen – am Géigesaz zu der Astrophysik, déi vun 1950 un, d’Astronomie dominéiert huet.

Zënter der Entwécklung vun elektro-opteschen Sensoren wéi CCD, vun Astrometriesatelliten wéi den HIPPARCOS an d’VLBI-Interferometrie erliewt d’Astrometrie eng Renaissance. Hir Querverbindungen zu der Geodäsie ginn méi staark, an d’Bedeitung héichpräziser Koordinatensystemer hëllt zou. International Aufgaben wéi Monitoring vun der Äerdrotatioun mat Radioastronomie a GPS, Raumfaart- a Satellitenprojete wéi Galileo oder GAIA ginn interdisziplinär a ginn jonk Astronomen nei Beruffschancen. An der Definitioun vu Zäitsystemer mussen Astronomen mat Physik a weideren 3-4 Disziplinen kooperéieren.

[Änneren] Zwee- bis véierdimensional Astrometrie

Den 2-D-Deel vun der Astrometrie zielt zu der sphäreschen Astronomie a beschäftegt sech nëmme mat der Afallsrichtung vu Liichtquellen aus dem Weltraum - theoretesch, miesstechnesch, betreffend d’Koordinatensystemer a fir divers Korrekturen vun der schäinbarer Richtung vun Himmelsobjeten (Planéiten, Stären, Galaxien) op hir richteg Richtung.

Dräidimensional ginn d’Stäreplazen duerch d’Miessung vun Parallaxen – deenen schäinbaren Verréckelungen déi all Joer optrieden, déi vu géigeniwwerleiende Punkten vun der Äerdbunn feststellbar sinn. Doraus kënnen Stäredistanzen bis zu 100 Liichjoer ofgeleet ginn, mat HIPPARCOS- an aneren Methoden nach wäit dariwwer eraus.

4-D kënnt een d’Stellardynamik nennen, déi sech op Eegebewegungen stëtzt. Erhalten deet en se aus genauen Stäreplazen vu wäit auseneen leienden Epochen. Hir Ergänzung zu dem räimlechen Vitessevektor gëtt d’Radialvitesse, e Resultat vun der Spektralanalys a soumat den Iwwergang zu der Astrophysik. Ähnlech steet et ëm Distanzebestëmmungen mëttels der Fotometrie.

D’Dynamik vu wäiten Objeten gëtt ëmsou méi astrophysikalesch erfuerscht, ëmsou méi wäit si ewech sinn. Dës Grenz gëtt awer duerch d’Raumfaart an d’Astrometriesatelliten stänneg vegréissert.

[Änneren] Literatur

Julius Redlich: Ein Blick in das allgemeinste Begriffsnetz der Astrometrie. Verlag Beyer, Langensalza 1907.
Rudolf Sigl: Geodätische Astronomie. Verlag Wichmann, 3.überarb. Auflage, 300 p., ISBN 387907190X, Heidelberg 1991.
P.Brosche, H.Schuh: Neue Entwicklungen in der Astrometrie und ihre Bedeutung für die Geodäsie. ZfV Jg.124, p.343-350, Stuttgart 1999.