Paus
Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Valkebergs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Valkebergs aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.
De paus (oet 't Grieks, πάππας = vader, en oet 't Latien, papa = vader) ies de titel van 't hoof van de Roams-Katholieke kèrk. De paus weurt in de katholieke kèrk gezeen es de opvolger van de apostel Petrus. De paus ies ouch sjtaatshoof van Vaticaansjtad. Op diet moment ies Benedictus XVI paus. 'n Periode woa-in d'r geine paus ies neump me sede vacante of sedesvacatio.
Hoewaal 'ne paus in theorie zien amb kènt neerlègke es hae dat wilt, ies saer 1294 geine paus miè aafgetrae. Pause bezètte oet traditie 't pontificaat bies hunne doad.
Inhawd |
[bewirk] Symbole
De pauselike symbole zint de wiette toga, de pauselike troan, de pauselike vössjersrink, de tiara (kroan), de draagsjtool (sedia gestatoria), 't baldakijn en de pauselike sjtaaf mèt 'n crucifix d'rop.
De tiara ies in de jaore 60 van de 20e ièw aafgesjaf door paus Paulus VI. Sindsdien höbbe pause de pauselike mieter gedrage. De tiara ies èvvel 't symbool van 't pausdom gebleve en sjteit op 't blazoen van 't Vaticaan.
De draagsjtool ies aafgesjaf door Johannes Paulus II, dae 'm vervange haet door de pausmobiel.
[bewirk] Titulatuur
De paus ies biesjop van Roame, plaatsbekleijer van Jezus Christus op aerd (Vicarius Christi), opvolger van Petrus, hoagste preester in de waereldkèrk, pontifex maximus (opperpreester), aartsbissjop van de Romeinse kèrkprovincie, primaat van Italië, patriarch van 't Weste, soeverein van Vaticaansjtad.
[bewirk] Keus
Volges 't kèrkelik rech kènt edere katholieke preester tot paus gekoze were, meh euver 't algemein weurt ein van de kardinale gekoze. De paus weurt gekoze in e conclaaf, 'n bieëinkóms van alle kardinale in de Sixtijnse kapel. 't Conclaaf moet beginne tussje de 15e en de 20e daag nao de doad van de paus. Umdat 't conclaaf geheim ies, zint de kardinale aafgesjlote van de boetewaereld. De kardinale keeze dan eine nuuje paus, dit geit in sjtumröndes. Höbbe ze in ein rönde geine nuje paus kènne keze, dan verbrenne ze de sjtömbreefkes same mèt ein zjwart poeder, en kömp zjwarte zjwaam oet de sjouw van de Sixtijnse kapel. Höbbe ze waal eine gekoze, dan verbrenne ze ouch de sjtömbreefkes, meh dan zonger get debie te doon. Dan kömp wiete zjwaam oet de sjouw. De luuj op 't St.-Pietersplein weite dan dat 'r 'ne nuje paus is gekaoze. Es de paus beneump ies, weurt hae op 't balkon van de Sint Pieter aan 't volk getuènd en zaet de hoagste kardinaal Habemus papam! (veer höbbe 'ne paus!).
[bewirk] Naam
Es 'ne paus gekoze ies, weurt häöm gevraog welke naam hae es paus wilt aannömme. Hae kènt zelf eine naam keze. Dae naam kènt 'n verlatiensde vörm van ziene waereldlike naam zin, meh dèks keus me ouch de naam van 'ne belangrieke veurgenger, of eine mèt 'n bepaalde beteikenis (biev. Pius = vroum). Es 'ne pausnaam al ins veurgekómme ies, weurt 'r van Romeinse ciefers veurzeen.
