Luxemburgisch

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

Dialäkt: Unter-Elsassisch

Luxeburjerisch, lux. Lëtzebuergesch, ésch e moselfränkisch'r Dialekt un de Nàtionalsproch vum Grossherzogtum Luxeburi - newe Frànzeesch un (Hoch-)Ditsch de offiziell Sproch vum Ländel. Luxeburjerisch od'r eng v'rwàndti moselfränkischi Dialekte redd' m'r öi én de Nochber'sregione, b'sundersch ém Oschte vun de belgisch Provinz Luxembourg, én de Nordwescht-Moselle, Lothringe, Frànkrich, un ém Nordwescht-Saarlànd un de oweri ditschi Moselländ'r.

De ditsch Dialektologie klasséert Luxeburjerisch àls e weschtgermanisch, méttelditsch Kulturdialekt, wo zuem Moselfränkische g'héert. Én de Linguistik wurd's öi zue de "Ausbausprooche" gezählt.

'S Luxeburjerisch ésch 1984 néwe'm Frànzeesch un'm (Hoch-)Ditsch àls eini vun de dréi offiziell Sprooche vun Luxeburi declaréert wore. Spoteschtens zit´r de Offizialiséerung wurd's àls e eijeständi Sprooch b´tràcht. Uff de Wikisite uff Luxeburjerisch steht: "Dofir, fir et als eege Sprooch ze gesinn, schwätzt ënnert anerem, datt een, deen Héidäitsch als Mammesprooch huet, Méi huet, fir Lëtzebuergesch ze verstoen." - àlso ass f´r de Eijeständigkeit "unt´r àndri Sache spricht, ass ebb´r, wo Hochditsch àls Mued´rsproch redd, Miejh het," `s ze v´rstehn. Un öi, ass `s én "viil meh Situatione gebrücht wurd, àls `s bi`me Dialekt de Fall war." (- `s langt, de Gebrüch vum Schwiz´rditsch ànzelöje, fer um ze sehn, dass diss nix mét de Fröj "Dialekt" od´r "Sproch" ze duen het!) D´rgeje wurd g´rachnet, ass `s zue de "Dialekte wo àn`s Luxeburjerisch àngrenze, keng däitlech Sproochgrenz gëtt". Diss sin àww´r àlls ken Kriterie f´r de Unt´rscheidung vun e Sproch un e Dialekt. Wichtij´r ésch wie sich de Sproch àls e offiziell Sproch mit Regle un e Norméerung jetz zue de "Hochsproch" entwickle wurd.