Cookie Policy Terms and Conditions Matarraña - Biquipedia, a enziclopedia libre

Matarraña

De Biquipedia

Matarraña
Matarranya
País Aragón
Comunidat autonoma {{{ccaa}}}
Probinzia Tergüel
Capital Balderrobres y Calazeit
Mayor poblazión {{{mayor_poblazión}}}
Monezipios 18
Superfizie 933 km²
Poblazión
Densidat
8.682 ab.  (2005)
9,31 ab./km²
Pachina web Pachina ofizial

A redolada d'o Matarraña (en catalán Matarranya) ye una redolada aragonesa d'a Francha de Lebán, en a probinzia de Tergüel. Muga á lo norte con o Baxo Aragón-Casp, á l'este con Tarragona, á lo sur con Castillón y á l'ueste con o Baxo Aragón. La forman 18 monezipios y lo despoblato de Mas de Llaurador.

[editar] Charrar

Fueras de Balchunquera, que ye con os charrars de o Guadalop-Mezquín y La Fraxneda, os charrars de o Matarraña gosan estar prou omochenios y pertenexen á lo sozdialeto tortosín chunto con o que se charra en o Baxo Ebro, Tierra Alta y Los Puertos de Moriella.

[editar] Istoria

Bi abió una prebatina de reconquista con Alifonso I lo Batallero, que plegó ta Orta, pero dimpués os cristians rebloron y os musulmans recuperoron a redolada. A reconquista finitiba se produzió á finals d'o sieglo XII con Alifonso II lo Casto. Dimpués d'a reconquista gran parte d'a redolada fue zedita a l'orden de Calatraba. O 24 de chulio de 1175, lo Casto deseparó un territorio conzedito teoricamén á os calatrabos en 1157: Mazalión y a Peña d'Aznar Lagaña. A Peña d'Aznar Lagaña yera una tenenzia con as localidaz de Mezquín y Foz Espalda y con capital en Balderrobres. Mazalión y la Peña d'Aznar Lagaña pasan á depender d'o Bispe de Zaragoza. Os templers tamién i teneban representazión, pero as mugas entre as dos ordens no yeran fixas á lo prenzipio, porque feban cambeos de tierras y lugars.

Seguntes Carlos Laliena os musulmans fuoron acotolatos u espulsatos en a guerra de reconquista y a comarca yera bueita. A repoblazión estió de mayoría catalana y probeniba d'o campo de Lerida. O resultato estió que encara güei se charre catalán ozidental, como en Lerida, Tortosa y Castellón. Esisten testos de pagos de indemnizazions á o bispe de Lerida por os diezmos y primizias que os repobladors dixan de pagar. Pa atrayer á os repobladors lis daron pribilechios y lis fazioron pagar impuestos menors, a bida yera más periglosa porque yera una tierra de muga: Os autuals Puertos de Moriella yeran plenos de moros fuyitos de Lerida, que podeban fer incursions en territorio cristián. Entre os pobladors a más de catalans, bi eba oczitans(Bretó, Gascón, Vidal) y, seguindo o camín natural d'a depresión de l'Ebro, castellans (Molina, Soriano) y aragoneses (Robres, Fonz). Os pobladors no s'establioron con fuerza dica o zaguer cuarto de o sieglo XIII.

Cuan Blasco d'Alagón conquerió Moriella, reinando Chaime I, o Matarraña dixó d'estar tierra de muga con os moros. En os repartos d'a Corona de Aragón que feba Chaime I, o Matarraña y a Tierra Alta feguraban en Aragón; años dimpués d'a muerte de Chaime I a muga local finitiba entre Cataluña y Aragón se fazió en o río Algars tenendo en cuenta a muga finitiba entre Calatrabos, en a marguin cucha de L'Algars y os Templers, en a marguin dreita.


Monezipios d'a redolada Matarraña
Arens de Ledón | Balderrobres | Baldetormo | Balchunquera | Bezeit | Calazeit | Cretas | Fornols | La Fraxneda | Foz Espalda | Ledón | Mazalión | Mon Royo | Peñarroya de Tastabins | La Portellada | Rafals | Torre d'Arcas | Torrelconte


 
Redoladas d'Aragón
Bandera d'Aragón
Alto Galligo · Andorra-Sierra d'Arcos · Aranda · Baldexalón · Baxo Aragón · Baxo Aragón-Casp · Campo de Belchit · Campo de Borcha · Campo de Cariñena · Campo de Daroca · Chazetania · Comunidat de Calatayú · Comunidat de Tergüel · Cuencas Mineras · Gúdar-Chabalambre · A Litera · Mayestrazgo · Martín Baxo · Matarraña · Monegros · Plana de Uesca · Ribagorza · Ribera Alta de l'Ebro · Ribera Baxa de l'Ebro · Sierra d'Albarrazín · Sobrarbe · Semontano de Balbastro · Tarazona e lo Moncayo · Xiloca · Zaragoza · Zinca Baxa · Zinca Meya · Zinco Billas
Static Wikipedia 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu