Joshua Fishman
Aus Wikipedia
Da Joshua Aaron Fishman (geboan 1926 in Filadelfia, USA) is a amearikanischa Schbråchwissnschåftla und Soziolog, dea si fü mid klõane und fum ausschdeam bedrode Schbråchn, Mindahaitnschbråch und de sozialn Auswiakungen fu Zwoaschbråchigkait (Bilingualidet, Diglossi) und Measchbråchigkait (Mulitlingualidet, Polyglossi) bschefdigt håd. Saine Schbezialgebid san a nu Schbråchblanung, Schbråch und etnische Idendidet, Schbråch und Religion und Schbråch ois Måchinsdrument. Da Begrif fu da "Diglossi", so wia a haid fawent wiad, is a fu eam.
Inhaltsverzeichnis |
[dro werkln] Sâi Lém
Da Fishman Joshua is 1926 in Filadelfia, im Bundesschdåd Pennsilvanien fu de USA, auf d Wød kema. Saine Ötan hãm dahoam Jidisch grét, ea is åwa in de gãns noamale öfentliche Schui gãnga. Déswéng is a schã fu klõa auf zwoaschbråchig aufgwågsn. Sâim Fåta woa recht wichdig, das a ném Englisch a nu gschaid de Schbråch fu saine Ötan leand und déswéng is a zusezlich nu in a Jidisch-schbråchige Schui gãnga.
Fu 1944 bis 1948 håd a auf da Univeasidet fu Pennsylvania schdudiad und an Betschela in Gschicht und an Masda in Psichologi gmåcht. Danåch woar a fia kuaze Zaid Schdudent fum Max Weinreich, im berümtn Hearausgeba fu de YIVO-Bladl (Yidisher Visnshaftlekher Institut). Doatn soid a in ana Foalésung da schbeda berümt woane Såz gfåin sai: "a shprakh iz a dialekt mit an armey un flot" (A Schbråch is a Dialekt mid ana Armee und ana Flotn). Da Weinreich Max håd gsågt, es woa õana fu saine Schdudenten dea dés ausn Auditorium fiari gschrian håd und da Fishman Joshua håd schbeda gmõand, das dés schã ea gwén sâi kintad, åwa sicha woar a si a neama.
1951 håd da Fishman Max ois Psicholog zum oawatn ãgfãngt und im søbm Joa håd a a sâi Frau de Gella Schweid ghairat. 1953 is a mid saim Dokda (Ph.D.) an da Columbia Univeasidet feati woan, mid ana Oawad iwa "Negatife Schdeareodipn iwa Amearikana fu in Amearika geboane Kinda de in schbeziele Schuin fu untaschiadliche Mindahaitngrupm gêngan" (Negative Stereotypes Concerning Americans among American-born Children Receiving Various Types of Minority-group Education).
Danå håd a baim New York City College untaricht, dawai a glaichzaidig schã baim College Board zum foaschn ãgfãngd håd. 1958 is a Asisdenz-Brofessa woan auf da Pennsylvania Uni und danåch Brofessa auf da Yeshiva Uni in New York, wo a schbeda sogoa Insdidutsfoaschdãnd woan is. 1966 is a gãns Foaschungsbrofessa woan, wås a a bis 1988 blim is. In dém Joa is a emearitiad.
Dazua woar a de gãnzn Joa a nu Gåstbrofessa fia Linguisdik und Measchbråchige Ausbüdung bai an Haufn fu ãndane Unis, auf da Stanford Uni in Kalifoanien, auf da City University in New York und a am Institute for Advanced Study in Princeton.
[dro werkln] Sâi Weak
Da Fishman Joshua is a Füschraiwa und håd iwa 1000 wissnschåftliche Artikl gschrim. Ea håd si bsondas intensif mid soziale Asbekt fu Measchbråchigkaid bschefdigt, mid m Fahøtnis fu dominiarade Schbråchn zu dominiade, mid Mindahaitnschbråchn und indigene Schbråchn, Schbråchblanung, am Fahøtnis fu Schbråch und etnischa Idendidet, am Fahøtnis fu Måcht und Schbråch, und fü ãndare Asbekt fu deara Demadik.
Ea håd a in Begrif fum "reverse language shit" definiad, dés hoast, ob und wia ma ausschdeabade oda ausgschdoame Schbråchn wida naich belém kã. Untasuachungsobjekt woan då foa oim sâi aigane Muataschbråch, s Jidische, åwa a:
- s Ungarische ois Mindahaitnschbråch in de USA
- s puertorikanische Schbanisch in New York
- d indigenan Indianaschbråchn in de USA
- s Ausbroatn fum Englischn ois Wødschbråch
- d Situazion fu afrikanische Schbråchn géngiwa de Kolonialschbråchn
- etc.
Da Begrif "Diglossi", so wia da Fishman Joshua eam faschdãndn håd, hoast dabai oiwai s Fahøtnis fu zwoa Schbråchn oda a Dialekt, de némanãnda in õana Gsøschåft exisdian und a oiwai konkuarian. Diglossi kã entweda zwischn zwoa komplet faschidane Schbråchn exisdian, dés hoast Åbschdãndschbråchn, åwa a genau so zwischn zwoa Variantn fu ana Schbråch, oiso zum Baischbü Hochdaidsch und Dialekt oda daidschs Hochdaidsch und ésdaraichischs Hochdaidsch.
Das da Joshua Fishman bsondas fia klõane dominiade Schbråchn wichdig is, siagt ma a in da Wikipedia, das ma foa oim bai soichane Schbråchn Artikl iwa eam fint, zum Baischbü baim baskischn oda baim galizischn Wikipedia.
[dro werkln] Saine Publikazionen
- 1965. Yiddish in America: socio-linguistic description and analysis. Bloomington: Indiana University Press; The Hague, Netherlands: Mouton.
- 1966. Language loyalty in the United States; the maintenance and perpetuation of non-English mother tongues by American ethnic and religious groups. Den Haag: Mouton.
- 1966 Hungarian language maintenance in the United States. Bloomington: Indiana University Press.
- 1968 Language problems of developing nations. New York: Wiley.
- 1968 Readings in the sociology of language. Den Haag, Paris: Mouton.
- 1970 Sociolinguistics: a brief introduction. Rowley, Mass.: Newbury House.
- 1971 Bilingualism in the barrio. Bloomington: Indiana University Press.
- 1971-2 Advances in the sociology of language. Den Haag: Mouton.
- 1972 Language in Sociocultural Change. Essays by Joshua A. Fishman. Ed. Anwar S. Dil. Stanford: Stanford University Press.
- 1973 (c 1972). Language and nationalism; two integrative essays. Rowley, Mass.: Newbury House.
- 1974 Advances in language planning. Den Haag: Mouton.
- 1975 Soziologie der Sprache: eine interdisziplinäre sozialwissenschaftliche Betrachtung der Sprache in der Gesellschaft / Joshua A. Fishman - 1. Aufl. - München: Hueber - 244 S. ISBN 3-19-006752-X
- 1976 Bilingual education: an international sociological perspective. Rowley, Mass.: Newbury House.
- 1977 Advances in the creation and revision of writing systems. Den Haag: Mouton.
- 1978 Advances in the study of societal multilingualism. Den Haag: Mouton.
- 1981 Never Say Die: A Thousand Years of Yiddish in Jewish Life and Letters. Den Haag: Mouton. ISBN 90-279-7978-2 (auf Jidisch und English).
- 1982 The acquisition of biliteracy: a comparative ethnography of minority ethnolinguistic schools in New York City. New York, N.Y.: Yeshiva University, Ferkauf Graduate School.
- 1982 Bilingual education for Hispanic students in the United States. New York: Teachers College Press.
- 1983 Progress in language planning: international perspectives. Berlin & New York: Mouton.
- 1985 The rise and fall of the ethnic revival: perspectives on language and ethnicity. Berlin & New York: Mouton.
- 1987 Ideology, Society and Language: The Odyssey of Nathan Birnbaum. Ann Arbor: Karoma Publishers.
- 1991 Bilingual education. Amsterdam & Philadelphia: J. Benjamins Pub. Co.,
- 1991 Reversing language Shift: Theory and Practice of Assistance to Threatened Languages. Clevedon, Multilingual Matters. ISBN 185359122X
- 1991 Language and Ethnicity. Amsterdam & Philadelphia: J. Benjamins Pub. Co.
- 1996 Post-Imperial English: The Status of English in Former British and American Colonies and Spheres of Influence. (ed.) Mouton de Gruyter, Berlin.
- 1997 In Praise of the Beloved Language; The Content of Positive Ethnolinguistic Consciousness. Berlin, Mouton de Gruyter.
- 1997 The Multilingual Apple: Languages in New York (with Ofelia Garcia). Berlin, Mouton de Gruyter.
- 1999 Handbook of Language and Ethnicity (ed.). New York, Oxford University Press.
- 2000 Can Threatened Languages Be Saved? Clevedon, Multilingual Matters.
- 2006 Do Not Leave Your Language Alone: The Hidden Status Agendas Within Corpus Planning in Language Policy. Lawrence Erlbaum Associates. ISBN 0805850244