Cookie Policy Terms and Conditions Legio XIIII Gemina - Wikipedia

Legio XIIII Gemina

Aus Wikipedia

Der Àrtikl is im Dialekt „Owaöstareichisch“ gschriem worn.


S Legionszaichn fu da Legio Quartodecima Gemina Martia Victrix
S Legionszaichn fu da Legio Quartodecima Gemina Martia Victrix

D Legio XIIII Gemina Martia Victrix (Zwilingslegion Numa 14, sigraich duachn Griagsgot Mars) woa õane fu de römische Legionen, dé s am lengstn gém håd und dé lãng in Carnuntum schdazioniad woa, wo s bis zan End fum Römischn Raich im 5. Joahundat duach Gwøn belégt is.


Inhaltsverzeichnis

[dro werkln] Gschicht

Da Gråbschdõa fu am Legionea fu da 14tn in Mainz
Da Gråbschdõa fu am Legionea fu da 14tn in Mainz

D Legio XIIII Gemina Martia Victrix is im Joa 41 foa Grisdus fum Octavianus ausghom woan. Da Bainãm Gemina (Zwiling auf Latain) dait drauf hî, dass dabai zwoa römische Ainhaitn, dés foahea schã gém håd, zãm glégt woan san. Ma glaubt, das õane dafã de 14. Legion sâi kintad, dé im Joa 52 foa Grisdus in da Schlåcht fu Alesia in Galien dabai woa. Da Bainãm Martia Victrix (sigraich duachn Griagsgot Mars) is untam Kaisa Nero dazua kema, nåch da sigraichn Schlåcht géng d Boudica (60 oda 61 nåch Grisdus), dé a keltische Rebelion in Britanien ãgfiad håd. S Legionszaichn fu da XIIII Gemina woa da Ådla (aquila).

In da Zaid wo da Octavianus ois Kaisa Augustus regiad håd, woa de Legion am Rain schdazioniad. Sé muas õane fu de zwoa Legionen gwén sâi, dé nåch da fia d Röma katasdrofaln Varusschlåcht fum Lucius Nonius Asprenas zua Fataidigung nåch Castra Vetera (baim haiding Xantn) falégt woan is. Im Joa 14 nåch Grisdus woas ma dass in Mogontiacum (Mainz) woa und doat dé õanzige fu fia Legionen am Mitlrain woa, dé mid n Aid aufn Kaisa Tiberius zuagwoat håd (Tacitus, Annalen 1, 37).

[dro werkln] Invasion fu Britanien

Britanien ois römische Brovinz
Britanien ois römische Brovinz

Saidn Joa 9 nåch Grisdus woa de XIIII Gemina in da Germania Superior in Mogontiacum (Mainz) schdazioniad und woa õane fu de fia Legionen de in da Zaid fum Kaisa Claudius im Joa 43 nåch Grisdus untam Genaral Aulus Plautius an da römischn Invasion in Britanien bedailigt woa. Dé Röma hãm si dabai nåch eafoiglose friane Fasuach untam Julius Caesar und in Augustus endgülti im Südn fu da Insl féstsézn kina und schbéda dés fu eana bsézde Territorium fagressan kina. Gãns Britanien woa åwa nia unta römischa Heaschåft.

Im Joa 60/61 nåch Grisdus håd s unta da Kinigin Boudica an grossn Aufschdãnd fu da keltischn Befökarung in Britanien gém, nåch dém d Röma a wichdigs Druidnzentrum zaschdead hãm. Dea Aufschdãnd håd si foa oim aufn Schdãm fu de Iceni gschdizt und is åwa fu de römischn Legionen nidagschlång woan. D Legio XIIII Gemina woa õane dafã.

[dro werkln] Rebelion am Rain

Åbn Joa 68 nåch Grisdus woa d 14te Zwilingslegion in da Gallia Narbonensis, im Südn fum haidign Frãnkraich schdazioniad. Im Joa 89 håd da römische Genaral fu de Legionen in Owageamanien, da Lucius Antonius Saturninus, in Mogontiacum (Mainz) a Rebelion géngan Kaisa Domitian in Rom ãzétlt, dea fu da Legio XXI Rapax und da XIIII Gemina untaschdizt woan is. Wai åwa duach a iwaråschnds Tauwéda da gfroarane Rain aufdaud is, hãm eam saine geamanischn Fabündetn néd høfn kina und d Rebelion is fum Genaral Aulus Bucius Lappius Maximus nidagschlång woan. Da Kaisa Domitian håd zua Schdråf dé XXI Rapax nåch Panonien fasézt und fabodn, das in Zukunft zwoa Legionen im søbn Låga schdazioniad san, damid si si néd wida zu so wås zãm schliassn kinan.

[dro werkln] Donaulimes in Panonien

D Donau im haiding Ésdaraich
D Donau im haiding Ésdaraich

De XXI Rapax is fum Kaisa Domitian nåch Moesia Inferior an da untan Donau im haiding Bulgarien gschikt woan und is doat im Kãmpf géng de Sarmatn im Joa 92 komplet aufgrim woan. Déswéng is nu im glaichn Joa ois Easåz de XIIII Gemina fum Rain an de Donau fasézt woan und zwoa nåch Vindobona (Wean). Nåch am eafoigraichn Griag géng de Sarmatn und da Betailigung am dakischn Griag fum Kaisa Trajan (101-106), bai dém a Grosdail fum haiding Rumenien unta römische Heaschåft kema is, is dé Legion wida zruk nåch Panonien gschikt woan und zwoa désmåi nåch Carnuntum, a boa Kilometa östlich fu Vindobona, wås fia de negstn drai Joahundat s Hauptquartia fu deara Legion blim is.

Untam Kaisa Antoninus Pius (138-161) hãm Hüfsainhaitn (vexilationes) fu da 14tn Zwilingslegion in Noadafrika géng dé Mauren kempft und de Legion woa a baim Griag fum Lucius Verus (161-169) géng de persischn Partha gãns im Ostn fum Römischn Raich dabai.

[dro werkln] Markomanengriag

D römische Ofensifn iwa d Deana géng de Markomanen und Quadn 171-175
D römische Ofensifn iwa d Deana géng de Markomanen und Quadn 171-175

Zua glaichn Zaid is de Situazion åwa a an da sunst eha ruign Donaugrenz gfeali woan. Im Joa 166 han 6000 Langobardn fum haiding Bemen und nöadlichn Nidaésdaraich aus iwa dé Deana driwa und han plündand duach Noricum und Panonien zong. D römische Kavalari håd dén Ãngrif åwa recht schö zruk schlång kina und im Joa 167 is mid 11 faschidane Schdem a Fridnsfadråg gschlossn woan. Auf dés aufi hãm de Röma åwa d Legio XIIII Gemina fum Ostn zruk an d Deana gruafn und in Italien naiche Legionen ausghom und a Gégnofensife blant. Dabai is åwa fum Ostn a Infekzionsgrãnghaid midschlept woan, dé ois Antoninische Pest bekãnt woan is. Woaschainli woa dé a Foam fu Pokn oda Måsan.

Da Lucius Verus is an deara Pest gschdoam und an Haufn Laid in Rom und de Brovinzn a. Da Kaisa Marcus Aurelius (161-180) håd auf dés aufi d alõanige Heaschåft iwanuma und fia s Joa 170 an Ãngrif auf de Geamanen nöadlich fu da Deana blant. Dea woa åwa néd eafoigraich und 20.000 römische Soidådn san dabai gschdoam. Auf dés aufi hãm de Markomanen a Ofensifn gschdart und han plündand duach Noricum und Panonien zong, wobai sogoa Aquilaea im Noadn fu Italien zaschdead woan is. 171 hãm de gschwechtn Röma in Carnuntum an Wåfnschdüschdãnd mid de Geamanen ausghãndlt.

Schã im negstn Joa san åwa naiche Kempf ausbrocha und da Griag géng de Markomanen håd fu då ã in Marcus Aurelius sâi gãnze Regentschåft dauat. Zan Schlus hãm de Röma eana gãnz milidearischs Potenzial zãmzong und hãm 10 Legionen (50.000 Soidådn und nu amoi so fü Hüfsainhaidn) an da Donau zãmzong und so de Markomanen zan Schlus komplet besigt. D XIIII Gemina woa õane fu denane Legionen und is danåc zua Bewåchung fu da Grenz waida in Carnuntum blim, wo woaschainli a da Marcus Aurelius im Joa 180 gschdoam is.

[dro werkln] Milideaputsch an da Donau

A Aureus Goidmünzn fum Septimius Severus zua Ea fu da XIIII Gemina Martia Victrix, da Legion dé eam zan Kaisa proklamiad håd, rechts siagt ma in Adla, s Zaichn fu deara Legion
A Aureus Goidmünzn fum Septimius Severus zua Ea fu da XIIII Gemina Martia Victrix, da Legion dé eam zan Kaisa proklamiad håd, rechts siagt ma in Adla, s Zaichn fu deara Legion

Im Joa 193 is da Kaisa Pertinax in saim Palåst in Rom fu da Pretoariana Garde umbråcht woan und da Senatoa Didius Julianus is ois naicha Kaisa ausgruafn woan, wobai da Kaisabostn an dén Maistbitendn faschdaigat woan is. Dés håd de Soidådn in de Brovinz rebelisch gmåcht und de Legionen an da Deana, foa oim de XIIII Gemina, hãm eanan Genaral in Septimus Severus ois Kaisa proklamiad. Bledawais hãm åwa a de Legionen in Siarien an aigenen Kaisa ausgruafn (in (Pescennius Niger) und dé in Britanien a (in Clodius Albinus). De Donaulegionen san auf dés aufi mim Septimus Severus bis nåch Rom marschiad und hãm so duachgsézt, das ea da naiche Kaisa is. Da Didius Julianus is in Rom képft woan und d XIIII Gemina woa a dabai wia da Pescennius Niger im Ostn fum Septimus Severus besigt woan is. Danåch håd da Septimus Severus im Joa 197 in ana risign Schlåcht a nu in Clodius Albinus gschlång, dea fu Britanien mid saine Legionen nåch Galien zong is. Ob de 14te Zwilingslegion då a dabai woa, woas ma ned. Mãnche Hisdoarike glaum, das dé Legion im Joa 198 im Fødzug géng de Partha dabai woa, bai dém de parthische Hauptschdåd Ctesiphon im haiding Irak âignuma woan is. An baide Griagsschaublez, in Galien (197) und in Mesopotamien (198), kãn de XIIII Gemina fåst néd dabai gwén sâi, wai a gãnz Legion iwa so a Schdrék falågan eha néd so schnö mégli woa.

[dro werkln] VI Pia VI Fidelis

S Imperium Romanum mim Galischn Raich im Westn (260 – 273)
S Imperium Romanum mim Galischn Raich im Westn (260 – 273)

In dé negstn Joazént woa de XIIII wida in Carnuntum und håd si åwa waida in dé Nåchfoigekempf bai da Bsézung fum Kaisabostn âigmischt. Nåchn Dod fum Kaisa Valerian (260) håds zeascht in Ursurpator Regalianus géngan naichn Kaisa Gallienus untaschdizt und schbéda de Saitn gwegslt und in Gallienus géng sain naich Gégna Postumus untaschdizt, dea fu Galien aus ai aigens unåbhengigs Westraich aufbaud håd. Dé Rebelion im Westn is a duachn Ainfåi fu de Alemanen iwan Limes in de Agri Decumates ausglést woan, dén de Röma néd fahindan kina hãm. Da Gallienus håd de Alemanen im Joa 268 entschaidend Schlång und zruk drenga kina, is åwa unta misdeariöse Umschdend båid drauf søwa gschdoam und a naicha Biagakriag is um sâi Nåchfoig ausbrocha. De XIIII Gemina woa dabai ãnschainend auf da Saitn fum Victorinus (269-271) dea im galischn Westraich regiad håd. Da Claudius Gothicus, dea im Septemba 268 de Gotn bai da Schlådt fu Naissus (s haidige Niš in Seabien) gschlång håd, håd si åwa ois naicha Kaisa duachsézn kina und dés Raich woa wida unta õana Hãnd faaint. Obwoi de 14te Zwilingslegion in dem politischn Duachanãnda õa Måi då und õa Måi doat woa, håd s in Titl VI Pia VI Fidelis griagt (6 Måi bflichtbewust, 6 Måi drai).

[dro werkln] Im 5. Joahundat

A Schdömpi auf am Züagischdõa; intressant is, das d Zåi 14 zu deara Zaid mid XIIII gschrim woan is und néd XIV
A Schdömpi auf am Züagischdõa; intressant is, das d Zåi 14 zu deara Zaid mid XIIII gschrim woan is und néd XIV

Am Ãfãng fum 5. Joahundat woa de XIIII Gemina oiwai nu an da Deanagrenz in Carnuntum schdazioniad. In da Notitia Dignitatum, da wichdigstn schriftlichn Gwøn fia dé Zaid, wiad aussadém nu a Ainhaid mid n Nãm Quartodecimani comitatensis ois untam Magister Militum per Thracias schdead aufglist, wås a Untaainhaid fu da XIIII Gemina gwén sâi kintad. Nåchdém in de 430a Joa de Donaufront fu de Röma kolabiad is, wiad woaschainli a dé Legion aufglest woan sâi, oda es hãm neta nu klõane Ainhaitn dafã a Zaidl waida exisdiad.


[dro werkln] Wås nu intressant is

Duach dés, das de Legio XIIII Gemina mearane Måi a im Ostn bai Griagshãndlungen und géng Rebelionen âigsézt woan is, han Soidådn fu deara Legion schã relatif fria mim Grisdndum in Kontakt kema und es san a in Wean und Carnuntum mearane Gråbschdõana fu grisdliche Legionea gfundn woan, dé zu da Quartodecima ghead hãm. Daduch is Carnuntum schã im 2. Joahundat õans fu de frian grisdlichn Zentren im römischn Raich gwén.

In Wean und Umgébung håd ma an Haufn archeologische Fund gmåcht dé im Bezug zu deara Legion schdenga, åwa a in Mainz gibt s Fund aus da Zaid wo de XIIII Gemina im 1. Joahundat doat schdazioniad woa.


[dro werkln] Schau a unta


[dro werkln] Gwøn

Es werd grod dischkriert, ob der Artikl fia de „Berign Artikl“ daugt, red mid!
Static Wikipedia 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu