Legio X Gemina
Aus Wikipedia
![]() |
Der Àrtikl is im Dialekt „Owaöstareichisch“ gschriem worn. | ![]() |
D Legio X Gemina (Zwilings-Legion Numa 10) woa õane fu de 4 römischn Legion, mid dénan da Julius Caesar im Joa 58 foa Grisdus Galien earowat håd und woa a bai da Invasion fu Britanien dabai. Schbéda woa de Legion in Vindobona (Wean) schdazioniad, wo s bis zum End fum Römischn Raich blim is, åwa a oiwai wida in Ausanãndasézungen waid wég fu da Donau involviad woa.
Inhaltsverzeichnis |
[dro werkln] Gschicht
[dro werkln] Da Galische Griag
De Legio X Gemina ged auf a ödane römische Milideaainhait zruk, nemli de X Equestris. Dea Nãm dait drauf hî das dé Legion mid Réssa ausgrist woan is und ois Kavalari fawent woan is. Auf jédn Fåi håd de X Equestris a wichdige Roin gschbüd baim Griag fum Julius Caesar in Galien und es wiad gsågt, das dés sogoa sâi liabste Ainhaid woa, wai s so eafoigraich woa. De zénte Legion woa bai da Schlåcht bai Sabis géng de belgischn Nervia dabai (57 foa) und bai da berümtn Schlåcht fu Gergovia (52 foa), wo dé Röma géngan galischn Vercingetorix kempft hãm und a Nidalåg âischdéka miassn hãm.
De Legio X Equestris woa a bai da römischn Invasion fu Britanien dabai. Nåch dém Galien komplet besigt woan is woa de Legion in Caesar waida drai untagém und håd auf saina Saitn im Biagagriag géng sain Konkuarentn in Pompeius kempft, unta ãndam bai de Schlåchtn fu Pharsalus (in Grichnlãnd, im Joa 49 foa Grisdus) und Munda (in Schbanien, im Joa 45 foa Grisdus). Nåch Sig fum Julius Caesar géngan Pompeius is de X Equestris aufglest woan und dé Vetaranen han in Galien ãgsidlt woan und hãm Lãnd in da Gégend fu da Colonia Narbo Martius (haid Narbonne) griagt.
[dro werkln] Untam Augustus
Nåch da Eamoadung fum Julius Caesar im Joa 44 foa Grisdus is de zénte Legion fum Octavian im Joa 42 wida reaktiwiad woan und håd auf saina Saitn im Baigagriag géng de Caesar-Möada in da Schlåcht fu Lepidus kempft und unta Marcus Antonius bai da Schlåcht fu Philippi. Danåch woa s baim Marcus Antonius saim Fødzug géng de Partha im Ostn dabai und is doatn bai da Schlåcht fu Actium gschlång woan. Auf dés aufi håd wida da Octavianus s Komando iwa de Legion iwanuma und håd de Vetaranen bai Patras in Grichnlãnd ãgsidlt. D Legionea hãm åwa géngan Octavian rebeliad und håd déswéng in Bainãm Equestris faloan. Nåchdéms mid naiche Ainhaitn faschdeakt woan is, is de zénte Legion untam Nãm X Gemina (Zwilingslegion) naich grünt woan.
Wia da Octavian dãn Kaisa woan is und si åb dãn Augustus gnend håd, is de Legio X Gemina fu eam in am risign Fødzug in Schbanien géng dé Kantabria âigsézt woan. Kantabrien woa õane fu de lézdn Regionen fu Schbanien dé nu néd unta da Kontrole fu de Röma woa und de an recht schdoakn Widaschdãnd glaist hãm. Déswéng håd da Augustus néd neta de X Gemina sondan nu 7 ãndane Legionen doat im Noadn fu da ibearischn Håibinsl zãmzong und so in am lãngen Griag de Kantabria besing kina. Nåchn endgültign Sig fu de Röma is de X Gemina in Schbanien schdazioniad blim, in da Brovinz Hispania Tarraconensis und Vetaranen fu ia woan unta de easchdn Bewona fu da naichn Schdåd Caesaraugusta (haid Zaragoza).
[dro werkln] In Panonien
Nåchdém de Zwilingslegion fåst a Joahundat in Schbanien woa, is im Joa 63 nåch Grisdus nåch Carnuntum fasézt woan. Dé Legio XV Apollinaris, de bis zu dém Zaidbunkt doat schdazioniad woa, is nåch Ostn in Griag géng de Partha gschikt woan. In da kuazn Regiarungszaid fum Kaisa Galba (68-69) is de X Gemina wida zruk nåch Schbanien fasézt woan, wås dé Legionea sicha nua Recht sâi håd kina. De naich grünte VII Galbiana Legion håd dawai ian Blåz an da Donau iwanuma
[dro werkln] In Geamanien
D Legionea fu da X Gemina hãm dé Zaid in Schbanien åwa ned lãng genisn kina, sondan de Legion is schã im Joa 70 nåch Grisdus fum Kaisa Vespasian an dn Rain nåch Germania Inferior gschikt woan. Doat san de rebelischn Batavia kuaz dafoa fu de Röma besigt woan und de zénte Legion håd dés Lãnd fu de Batavia befridn soin. Fu 71 bis 103 nåch Grisdus woa de X Gemina déswéng a im Oppidum Batavorum schdazioniad, am Kastel wås foahea fu da Legion II Adiutrix baud woan is und in da haidign Schdåd Nijmengen in Holãnd woa. In da Umgebung fu Nijmengen håd ma a fü archeologische Fund gmåcht dé auf de Presenz fu da X Gemina hîdaitn, wia s Kastel fu Hunerberg, römische Gråbschdõana und Züagischdõana fu römische Bautn, dé oiwai an Legionsschdömpi drauf ghåbt hãm.
Schbéda håd de X Gemina ois Dail fu da Armé fu Germania Inferior géng de Rebeljon fum Guvanea fu Owageamanian (Germania Superior) in Antonius Saturnius kempft, dea si géngan Kaisa Domitian gschdöd håd. Aus dém Grund håd de zénte Legion gemainsãm mid dé ãndan drai Legionen fu da Armé, da I Minervia, VI Victrix, und da XXII Primigenia, in Ditl Pia Fidelis Domitiana griagt ("blichtbewust und drai in Domitian"). Nåch dém da Domitian gschdoam is, håd d Legion dén Ditl åwa neama lãng waida fawent.
[dro werkln] Vindobona
Im Joa 103 nåch Grisdus is de X Gemina wida zruk nåch Panonien transfariad woan und zwoa zeascht nåch Aquincum im haiding Budapest und schbéda nåch Vindobona, im haiding Wean. Vindobon is a fia dé negstn Joahundat bis zan End fum Römischn Raich s Hauptquartia fu da Legio X Gemina blim. Fu deara Zaid ã woa de X Gemina fia de Bewåchung und Fataidigung fu da Donaugrenz fum Römischn Raich zuaschdendi, håd åwa drozdem éfda bai intane Konflikt um de Foaheaschåft in Rom intaveniad oda Daile fu da Legion san in wichdige Krisdnhead in ãndane Daile fum Imperium âigsézt woan - õa so a Krise woa da Bar-Kochba-Aufschdãnd in Judea.
[dro werkln] In Judea
Im Joa 132 is de zwoate und lézde grosse Revoitn fu de Judn géng de römische Besåzung ausbrocha. Unta da Fiarung fum Simon bar Kochba is 60 Joa nåch n easchdn grossn jidischn Aufschdãnd, bai dém dé Röma zan Schlus Jerusalem earowat hãm und auf de Ruinen a römische Schdåd grünt hãm, wida a Rebeljon ausbrocha. Da Auslesa woan schrenge römische Gséz, dé géng de Dradizionen fu de Judn gricht woan. Obwoi da Aufschdãnd am Ãfãng recht eafoigraich woa und de Judn Jerusalem zruk earowat hãm und 50 ãndane Schdet in Judea bsézt hãm, håd s ned lãng dauat bis de Röma mid eanara grossn Milideamåcht zruk schlång. Unta de Legionen de fia dén Griag zãm zong woan san, woan a Åbdailungen fu da X Gemina. Soichane Hüfsdrupn, dé waid wég fum Hauptquartia fu ana Legion kempft hãm, håd ma Vexillationes gnend.
Da Bar-Kochba-Aufschdãnd is 135 nidagschlång woan und da Simon bar Kochba søwa is dabai um s Lém kema. Vexillations-Åbdailungen fu da X Gemina woan åwa waida im Ostn und woan zum Baischbü baim Griag fum Lucius Verus géng de Partha im Joa 162 dabai.
[dro werkln] An da Deana
A an da Donau håd s zu deara Zaid schdüamische Earaignis gém wo de X Gemina mitndrin woa. Untam Komando fum Kaisa Marcus Aurelius håd de Legion an Fødzug géng dé nöadlich fu da Donau sidladn Quadn gfiad und in de Markomanen-Griag fu 166 bis 180 woa s a unmitlboa involviad. Dé Markomanen han dabai iwa dé Grenz âigfåin und han in de Brovinzn Noricum und Pannonia âidrunga und eascht duach an massifn milidearischn Géngschlåf fu de Röma wida iwa d Donau zruk drengt woan. Da Marcus Aurelius håd fåst sâi kãnze Regiarungszaid mid da Krise an da Donaugrenz zan kempfn ghåbt.
Im Joa 190 nåch Grisdus wiad da Septimus Severus fum Kaisa Commodus zan Genaral fu de Donaulegionen gmåcht. Nåchdém da Commodus gschdoam is und in Rom dén sâi kuazzaidiga Nåchfoiga Pertinax 193 eamoadet woan is, hãm de Donaulegionen in Septimus Severus ois Kaisa ausgruafn und dés a mid am Marsch auf Rom duachgsézt. Fü fu de Legionea fu da X Gemina wean auf dés aufi in Rom Praetoriana, dés woa dé Elitedrupn dé direkt in Kaisa untaschdãndn is.
[dro werkln] Im 3. Joahundat
Bai de faschidanen Måchtkempf im 3. Joahundat untaschdüzt de Legio X Gemina faschidane Kaisa und griagt auf dés aufi an Haufn Eanditl wia zan Baischbü Antoniniana (duachn Caracalla oda Elagabalus), Gordiana (fum Kaisa Gordianus III), Deciana (fum Kaisa Decius), Floriana (fum Kaisa Florianus) und Cariniana (fum Kaisa Carinus). Soichane Ditl wean maistns néd lãng fawent und wãnd da jéwailige Kaisa gschdoam woa, håd ma a dén Bainãm wida blaim låssn.
[dro werkln] End fum Römischn Raich
D Legio X Gemina woa bis zum End fum Römischn Raich in Vindobona schdazioniad, åwa neta nu in ana reduziadn Gress. A Dail fu da Decima Gemina woa im Magister Militum per Orientem zuadailt und woa im Ostn fum Raich schdazioniad. Dea Dail dea nu in Panonien blim is woa untam Komando fum Dux Pannoniae primae et Norici ripensis, oiso in Genaral fia Westungarn und Donau-Noricum. Mãnche Hisdoarika glaum déswéng a, das de X Gemina im 5. Joahundat eha in Arrabona, im haiding Györ in Westungarn, schdazioniad woa, ois wia in Vindobona. Danåch faliad si auf jédn Fåi de Schbua fu da X Gemina und in da Zaid fum Severin fu Noricum, dea 482 in Favianis in Nidaésdaraich gschdoam is, håd s kõane oaganisiadn römischn Drupn an da Donaugrenz mea gém.
[dro werkln] Schau a unta
[dro werkln] Gwøn
- en.Wikipedia: Legio X Gemina (gseng am 13. Nofemba 2007)
- en.Wikipedia: Legio X Gemina (gseng am 13. Nofemba 2007)
- Rodríguez González, Julio: Historia de las legiones romanas, Madrid: Almena, 2003. ISBN 84-96170-02-0
- www.livius.org Legio X Gemina
- www.imperiumromanum.org Legio X Gemina
- www.gemina.nl - a Reenactment-Grupn dé si nåch da X Gemina benãnt håd in Holãnd