Afon Prysor

Oddi ar Wicipedia

Afon yng ngogledd yr hen Sir Feirionnydd (de Gwynedd heddiw) yw Afon Prysor. Mae'n codi ar y rhosdiroedd rhwng Ffestiniog a'r Bala ac yn aberu yn Afon Dwyryd ger Maentwrog. Ei hyd yw tua 14 milltir.

Tarddle Afon Prysor yw Llyn Conglog Mawr, mewn cwm gwyllt ac unig yng nghysgod bryniau Foel Cynfal a Moel y Croesau, tua 1100 troedfedd uwch lefel y môr. Mae'n ardal wlyb iawn, yn ymyl y Migneint a'i gorsydd eang. Rhed ar gwrs tro bedol am ddwy filltir gan gasglu afonig o Lyn Cors-y-barcud a disgyn i Gwm Prysor. Mae'n troi i'r gorllewin i lawr y cwm ac yn casglu dŵr o sawl ffrwd arall megis Nant Braich-y-ceunant, Nant Budr, Nant Bryn-llefrith ac Afon Llafar. Mae'r A4212 yn dilyn ei glannau. Mae'n llifo heibio i Graig Aderyn a Chastell Prysor ac yn disgyn i Lyn Trawsfynydd, y gronfa a greuwyd â dŵr yr afon i oeri atomfa Trawsfynydd.

Ar ôl croesi'r llyn mae'n disgyn yn gyflym trwy goedwig Ceunant Llennyrch i aberu yn Afon Dwyryd tua milltir a hanner i'r gorllewin o Faentwrog.