Cernyw

Oddi ar Wicipedia

Lleoliad Cernyw ger Lloegr

Baner Cernyw

Un o'r gwledydd Celtaidd yw Cernyw (Cernyweg: Kernow), yn ne-orllewin Prydain. Yn weinyddol fe'i trinir fel un o siroedd Lloegr. Mae'n ffinio â Dyfnaint, Môr Iwerddon a Môr Iwerydd. Ystyrir Ynysoedd Syllan neu Scilly hefyd yn rhan o Gernyw.

Truro yw'r unig ddinas, a hefyd y brifddinas. Mae prif drefi'r sir yn cynnwys Newquay, Bodmin, St Austell, Cambourne, Redruth a Padstow. Mae Cernyw yn enwog am fod yn lle dda i fynd am wyliau am ei fod yn dwymach ar gyfartaledd na unrhyw le arall ym Mhrydain, ac am ei fod yn lle dda i syrffio.

Mae Cernyw yn enwog am ei phasteiod a'i mwynfeydd alcam, ac am Senedd y Stanorion neu Fwynwyr sy'n dal i fynnu mai ganddi hi mae'r hawl i reoli'r wlad. Piran yw nawddsant Cernyw, a'i faner yn groes wen ar gefndir du. Mae mudiad cenedlaethol gwleidyddol yng Nghernyw, ond nid yw'r pleidiau megis Mebyon Kernow a Phlaid Genedlaethol Cernyw wedi gwneud fawr o farc hyd yma, er iddynt gipio ambell sedd ar gynghorau lleol.

Cynhelir Gorseth Kernow (Gorsedd Cernyw) yn flynyddol i hyrwyddo'r iaith Gernyweg a diwylliant Cernyw.

[golygu] Hanes

Prif erthygl: Hanes Cernyw

[golygu] Yr iaith Gernyweg heddiw

Prif erthygl: Cernyweg

Mae tua mil o bobl yn siarad fersiynau cyfoes o'r iaith Gernyweg. Mae'r rhan fwyaf o siaradwyr yn defnyddio Kernewek Kemmyn, sydd wedi'i seilio ar lenyddiaeth Gernyweg Canol gydag orgraff i gynrychioli'r seiniau tybiedig. Hefyd mae defnyddwyr Kernewek Unyes (Cernyweg Unedig) a Kernewek Unyes Amendys (CU adolygedig) gydag orgraff Cernyweg Canol wedi'i safoni. Gwell gan rai siaradwyr ddefnyddio Cernyweg Diweddar, sef iaith yr 17eg a'r 18fed ganrifoedd.

Bu farw Dolly Pentreath, siaradwr olaf y Gernyweg yn ôl y chwedl yn 1777, ond mae tystiolaeth i siaradwyr eraill fyw tan ddechrau'r 19eg ganrif. Gwnaeth yr iaith oroesi ar dafodau pysgotwyr i ryw raddau hyd ddiwedd y bedwaredd ganrif ar bymtheg (ni wnaed yr ymchwil angenrheidiol ar y pryd). Mae peth adferiad yn digwydd nawr. O'r chwe iaith Geltaidd, Cernyweg ydyw'r debycaf i'r Gymraeg, er iddi serch hynny fod yn nes at y Llydaweg mewn rhai pethau.