Manaweg

Oddi ar Wicipedia

Manaweg (Yn Ghaelg, Yn Ghailck)
Siaredir yn:	Ynys Manaw
Parth:
Siaradwyr iaith gyntaf:	56 (mewn addysg cyfrwng Manaweg) 1689 fel ail iaith (cyfrifiad 2001)
Safle yn ôl nifer siaradwyr:
Achrestr ieithyddol:	Indo Ewropeaidd Celteg Ynysol Goideleg Manaweg
Statws swyddogol
Iaith swyddogol yn:	Defnydd swyddogol o dro i dro yn y Tynwald.
Rheolir gan:	Coonseil ny Gaelgey
Codau iaith
ISO 639-1	gv
ISO 639-2	glv
ISO 639-3	glv
Gweler hefyd: Iaith – Rhestr ieithoedd

Iaith Geltaidd gynhenid Ynys Manaw yw Manaweg (Manaweg: Gaelg/Gailick). Mae'n perthyn yn agos i ieithoedd Celtaidd Iwerddon a'r Alban - Gwyddeleg a Gaeleg - fel rhan o'r is-deulu ieithyddol Celteg Q neu Goideleg (sydd gyda Brythoneg yn rhan o'r teulu mwy Celteg Ynysol.

Credir i'r iaith Fanaweg gael ei chyflwyno i'r ynys gan ymsefydlwyr o Wyddelod yn y 4edd ganrif OC neu'r 5ed (ymsefydlai llwythi eraill o Iwerddon mewn rhannau gorllewinol o Gymru a'r Alban yn yr un cyfnod). Mae milewniwm gyntaf ei bodolaeth yn dywyll. Does dim llenyddiaeth o'r cyfnod wedi goroesi ac rhaid dibynnu ar dystiolaeth enwau lleoedd a phersonol am ein gwybodaeth. Dim ond yn y 18fed ganrif a'r 19eg y daw'r dystiolaeth ysgrifenedig gyntaf i'r golwg (ac eithrio ambell arysgrifiad a chofnod byr) ar ffurf cyfieithiadau crefyddol, geiriaduron a gramdegau, yn ogystal â cherddi llafar a baledi â'i gwreiddiau yn yr 16eg ganrif efallai.

Daeth yr iaith i ben fel iaith gymunedol naturiol yn hanner cyntaf yr ugeinfed ganrif. Bu farw siaradwr cynhenid olaf y Fanaweg yn 1974, ond mae'r iaith wedi cael ychydig o adfywiad yn ddiweddar. Fe'i siaredir gan rai cannoedd o Fanawiaid - rhai sydd wedi dysgu'r iaith o ddiddordeb, a rhai o'u plant yn ogystal. Yn ôl cyfrifiad 2001 mae 1,689 yn gallu siarad, darllen ac ysgrifennu'r iaith.