Navigatschoon
From Wikipedia
Navigatschoon is dat Lenken vun een Fortbewegungsmiddel to een Oort wo ji hen wullt. Dat Woort Navigeern kümmt ut'n Lateinischen navigare: schippern, navis: dat Schipp. Wenn ji navigeern wullt, hebbt ji dree Opgaben:
1) Ji möt ersmool rutfinnen, wo ji grode sünd (Positschoon/Ortung). 2) Denn möt ji een guten Kurs utrechnen, un 3) den möt ji denn ok noch bibehalten (tomindest möt ji dat versöken). Dat kunn een Kurs för een Schipp, Fluchtüch oder een anner Fortbewegegungsmiddel sien.
Navigatschoon is ok de Technik un Wissenschaft, de sick mit der Ortung beschäftigen dot, nämlich to'n Biespeel dormit, rut to kregen, wat in een Ogenblick de Loog, de Höhe, de Geschwindigkeit un de Richtung vun een Fortbewegegungsmiddel is.
Toerst is de Navigatschoon för de Seefohrt gebruukt wor'n. Ober hüt ward Navigatschoonskompschuters nich nur dor för insett, sondern ok in'n Stratenverkeer un' bi de Landvermessers (Geodäsie).
- De terrestrische Navigatschoon is de Ortung in de Nähe vun de Küst, wenn ji nakiekt, ob dor wat Opfälliges to seihn is (Landmarken).
- De astronomische Navigatschoon kiekt na baben un rekent denn anhand de Sterne, de Sünn oder de Planeten dien Ort ut.
- Bi de Funknavigatschoon ward Spezioolsenders utnützt, de Funksignole extra dor för utsenn.
- Bi de Satellitennavigatschoon (kiek ok GPS na) ward de Satelliten nutzt, de jümmers an'n Himmel steihn un rumpiepen dot. Wenn ji dat Gepiepe hört, künnt ji ut de Tied, de dat Signool bruukt har, rutkregen, wo ji sünd.
- De Sichtnavigatschoon is dat Nakieken op een Koort, wo dat umgebende Gelände is. Jeder vun uns mokt dat unbewuss („mental Modell“ un Gliekgewichtssinn), aver ok dor sünd Kompschuterklabüsterer bi, de dat programmeern wullt.
Kiek ok an: Nautik, Luftfohrt, Ruumfohrt, Schipperee
