Atjeh
Van Wikipedia
|
|
|||
|
Nanggroe Aceh Darussalam |
|||
 |
|||
| Officiële taal | Atjehs | ||
| Hoofdstad | Banda Atjeh | ||
| Oppervlakte | 55.000 km² | ||
| Bevolking | 4,2 miljoen (2000) | ||
| Munteenheid | Rupiah (IDR) | ||
| Tijdzone | UTC+6 | ||
Het voormalige sultanaat Atjeh (de moderne Indonesische spelling is "Aceh", een spellings- en uitspraakvariant uit de koloniale 19e eeuw is "Achin") is een provincie van het huidige Indonesië, gesitueerd in het uiterste noorden van het eiland Sumatra. De volledige naam luidt Nanggröe Aceh Darussalam.
Atjeh is bekend om zijn politieke onafhankelijkheid en sterke oppositie tegen buitenstaanders, inclusief de voormalige Nederlandse kolonisten en de huidige Indonesische regering. Sinds 2003 was het de locatie van hernieuwde conflicten tussen het Indonesische leger en Atjeese rebellen, hoofdzakelijk de Beweging Vrij Atjeh (GAM). Het conflict is in de nasleep van de tsunami-ramp (26 december 2004) geluwd.
Inhoud |
[bewerk] Geografie
De hoofdstad en de grootste stad in Atjeh is Banda Atjeh, gesitueerd aan de kust op het noordelijkste punt van Sumatra. De tsunami heeft de stad grotendeels verwoest, en begin 2006 verblijft de meerderheid van de getroffenen nog steeds in tenten. Andere belangrijke steden zijn Sabang, Lhokseumawe (dat ook zwaar door de vloedgolven werd geteisterd) en Langsa.
Bestuurlijk is de provincie verdeeld in vier steden ("kota otonom" of "kotamadya") en zeventien regentschappen ("kabupaten"): :
[bewerk] Steden
- Banda Atjeh vroeger Kota Radja
- Langsa
- Lhokseumawe
- Sabang
[bewerk] Regentschappen
- Aceh Barat
- Aceh Barat Daya
- Aceh Besar
- Aceh Jaya
- Aceh Selatan
- Aceh Singkil
- Aceh Tamiang
- Aceh Tengah
- Aceh Tenggara
- Aceh Timur
- Aceh Utara
- Bener Meriah
- Bireuen
- Gayo Lues
- Nagan Raya
- Pidie
- Simeulue
[bewerk] Bevolking
Atjeh is, ten opzichte van de rest van Indonesië, een religieus conservatief gebied en werd als een der eerste gebieden in het huidige Indonesië islamitisch.
Naast de Atjeeërs kent Atjeh vele andere bevolkingsgroepen, waaronder afstammelingen van Arabieren en Europeanen.
[bewerk] Economie
De provincie heeft een aanzienlijke hoeveelheid natuurlijke hulpbronnen, vooral aardolie en aardgas.
[bewerk] Overheid
Binnen de Republiek Indonesië wordt Atjeh als een speciaal territorium ("daerah istimewa") geregeerd , een bestuurlijke vorm bedoeld om de provincie een groeiende autonomie te geven ten opzichte van de regering in Jakarta.
[bewerk] Geschiedenis
[bewerk] Pre-Koloniale tijd
Rond 1500 ontstond op Noord-Sumatra het sultanaat Atjeh. In het begin van de 17e eeuw was het rijk op zijn hoogtepunt. De toenmalige Sultan bezat grote delen van het eiland Sumatra en van het schiereiland Malaka. In de tijd van de Vereenigde Oostindische Compagnie steunde Atjeh vaak de Britten in hun strijd tegen de Nederlanders. Later waarborgde Nederland onder Engelse druk Atjehs onafhankelijkheid. De Atjeeërs gingen vaak tot zeeroof over en werkten in Deli, en elders op Sumatra, de consolidatie van de Nederlandse invloed tegen.
[bewerk] Koloniale tijd
In 1871 sloten het Verenigd Koninkrijk en Nederland het Sumatra Verdrag. Nederland stond de laatste Afrikaanse bezitting te Goudkust af, en kreeg in ruil daarvoor de vrije hand op geheel Sumatra.
In 1873 verklaarde Nederland aan Atjeh de oorlog. Een langdurige en bloedige strijd was het gevolg (zie Atjehoorlog). Pas in 1904 lukte het generaal Van Heutsz geheel Atjeh te bezetten, al slaagden de Nederlanders er nooit in de bevolking volledig te onderwerpen. Tot aan de Tweede Wereldoorlog braken er geregeld grote opstanden uit, die met geweld door de Nederlanders werden neergeslagen. De komst van de Japanners luidde het definitieve einde van het Nederlands kolonialisme in. Het Indonesische nationalisme was niet meer te keren. De laatste daad van de Nederlanders was de overdracht, in 1949, van geheel Nederlands-Indië aan de Republiek Indonesië. Daarmee werd na vijf jaar bloedvergieten het Indonesische nationalisme erkend, en onder meer Atjeh, de Molukken en later Papoea vonden aansluiting bij de nieuwe republiek.
[bewerk] Indonesië
Hoewel Atjeh in 1949 onderdeel van de Republiek Indonesië geworden was, erkenden de nationalisten de soevereiniteit van Djakarta niet. Atjeh had geen deel uitgemaakt van Nederlands-Indië, zo redeneerden ze, en dus kon Nederland de soevereiniteit over Atjeh niet overdragen aan de Republiek.
De lont ging in het kruitvat toen president Soekarno in 1953 besloot Atjeh bestuurlijk samen te voegen met Noord-Sumatra. Een opstand liep uit op een guerrilla-oorlog, die duurde totdat Atjeh in 1959 weer een speciale status kreeg.
Maar ook daarna bleef het onafhankelijkheidsstreven onverminderd sterk. Dit werd bevorderd door het Javaans centralisme, dat niet alleen alle bestuursmacht, maar ook alle baten uit de oliewinning monopoliseerde.
In 1976 bundelde het verzet zijn krachten in de Beweging Vrij Atjeh (GAM, Gerakan Aceh Merdeka) die de gewapende strijd aanging met het Indonesische leger. Deze strijd kenmerkt zich door de afwisseling van periodes van hevig gewapend conflict en relatieve rust. De GAM heeft haar hoofdkwartier in Stockholm.
Door de tsunami van 26 december 2004 is er echter toenadering ontstaan tussen de partijen, resulterend in een bestand waarbij GAM-leden de wapenen inleverden.
[bewerk] Reformasi
Met het terugtreden van president Soeharto in 1998 kwam er in Indonesië na vele jaren van dictatuur eindelijk ruimte voor democratische hervormingen. Onder president Habibie bloeide de "reformasi" op. Hij schonk Oost-Timor in 1999 een referendum waarin met grote meerderheid gekozen werd voor onafhankelijkheid. Het leger waarschuwde daarop dat het niet bij de onafhankelijkheid van Oost-Timor zou blijven, en dat ook andere regio's zich zouden gaan afsplitsen. Zodoende probeerde het Oost-Timor een laatste maal met geweld zijn wil op te leggen. Hoewel de onafhankelijkheid van Oost-Timor er niet mee werd tegengehouden, brandde het leger tweederde deel van het eiland plat.
Ondanks deze ferme waarschuwing van het leger, vroeg Atjeh nog in datzelfde jaar eveneens om een referendum. Vanaf dat moment startten de Indonesische regering en de GAM met onderhandelingen, die op 12 december 2002 tot een vredesakkoord leidden. Na beschuldigingen over en weer besloot de Indonesische regering de onderhandelingen te staken. Op 19 mei 2003 begon een troepenmacht van 50.000 militairen aan een grootscheeps offensief in Atjeh.
Er vielen in Atjeh 10.000 burgerslachtoffers in de periode 1989-1998.
[bewerk] Nederlands materieel
Volgens onderzoek van de Nederlandse Socialistische Partij is de Indonesische marine ingezet tegen de bevolking van Atjeh. Krista van Velzen stelde hierover begin 2004 vragen in de Tweede Kamer.
Nasi, een klein eilandje voor de kust van Atjeh, zou op 22 mei 2003 door vijf marineschepen gebombardeerd zijn. Zeker twee schepen hiervan, de Todak en de Lemabang, zijn uitgerust met radarapparatuur van Thales Nederland.
De toenmalig minister van Buitenlandse Zaken, Jaap de Hoop Scheffer, antwoordde in de zomer van 2003 dat het marineschip de Todak in "de regio aanwezig (was) teneinde patrouilles uit te voeren in de kustwateren van Atjeh ter voorkoming van in- en ex-filtratie van rebellen en van in die regio veel voorkomende smokkel en piraterij".
[bewerk] Aardbeving van 2004
Na de aardbeving op 26 december 2004 stelde de Indonesische regering de GAM een tijdelijk bestand voor. Bij de aardbeving vielen in geheel Zuid- en Zuidoost-Azië meer dan 290.000 doden.
[bewerk] Einde rebellie
Op 17 juli 2005 kondigt de Indonesische minister van Communicatie Sofyan Djalil vanuit Helsinki aan dat de GAM en de regering op 15 augustus een vredesovereenkomst zullen tekenen dat het einde zou betekenen van de dertigjarige rebellie. Toestemming voor de rebellen om eigen politieke partijen te vormen, bleef echter nog een heikel punt.
In de overeenkomst die op 15 augustus 2005 ondertekend werd, werd onder meer de vorming van eigen politieke partijen toegelaten. Het naleven van de vredesovereenkomst zal gecontroleerd worden door monitoren van de EU en van ASEAN.
| Bronnen en referenties: |
|
|
|
|
|---|---|
| Stadsgemeenten: Banda Atjeh | Langsa | Lhokseumawe | Sabang | |
| Regentschappen: Aceh Barat | Aceh Barat Daya | Aceh Besar | Aceh Jaya | Aceh Selatan | Aceh Singkil | Aceh Tamiang | Aceh Tengah | Aceh Tenggara | Aceh Timur | Aceh Utara | Bener Meriah | Bireuen | Gayo Lues | Nayan Raya | Pidie | Simeulue | |
| {{{afb_links}}} | Provincies van Indonesië | {{{afb_rechts}}} |  |
|||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
