Botuline

Van Wikipedia

Botuline toxine
{{{Afb2}}} {{{Afb2Omschr}}}
{{{Afb3}}} {{{Afb3Omschr}}}
{{{Afb4}}} {{{Afb4Omschr}}}
Algemeen
Molecuulformule	{{{Formule}}}
Smiles	{{{Smiles}}}
IUPAC	{{{IUPAC}}}
Andere namen	BTX, BoNT Botox®, Vistabel®, Dysport®, Xeomin®
CAS-nummer	23509-16-2
EINECS-nummer	{{{EINECS}}}
EG-nummer	{{{EG}}}
VN-nummer	{{{VN}}}
Beschrijving	{{{Beschrijving}}}
Vergelijkbaar met	{{{Vergelijkbaar}}}
{{{AfbWaarsch}}} {{{TekstWaarsch}}}
Carcinogeen	{{{Carcinogeen}}}
Hygroscopisch	{{{Hygroscopisch}}}
Risico (R) en veiligheid (S)	R-zinnen: {{{Rzinnen}}} S-zinnen: {{{Szinnen}}}
Omgang	{{{Omgang}}}
Opslag	{{{Opslag}}}
ADR-klasse	{{{ADR}}}
MAC-waarde	{{{MAC}}}
LD50 (ratten)	{{{LethaalRat}}} mg/kg
LD50 (konijnen)	{{{LethaalKonijn}}} mg/kg
MSDS-fiches	{{{MSDS}}}
Aggregatietoestand	{{{Aggregatie}}}
Kleur	{{{Kleur}}}
Dichtheid	{{{Dichtheid}}} g/cm³
Molmassa	{{{Molgewicht}}} g/mol
Smeltpunt	{{{Smeltpunt}}} °C
Kookpunt	{{{Kookpunt}}} °C
Vlampunt	{{{Vlampunt}}} °C
Zelfontbrandingstemperatuur	{{{Zelfontbranding}}} °C
Dampdruk	{{{Dampdruk}}} Pa
Oplosbaarheid in water	{{{Oplosbaarheid}}} g/L
Goed oplosbaar in	{{{GoedOplIn}}}
Slecht oplosbaar in	{{{SlechtOplIn}}}
Onoplosbaar in	{{{OnoplIn}}}
Dipoolmoment	{{{Dipoolmoment}}} D
Viscositeit	{{{Viscositeit}}} Pa·S
Kristalstructuur	{{{Kristalstructuur}}}
ΔfGog	{{{fG0g}}} kJ/mol
ΔfGol	{{{fG0l}}} kJ/mol
ΔfGos	{{{fG0s}}} kJ/mol
ΔfHog	{{{fH0g}}} kJ/mol
ΔfHol	{{{fH0l}}} kJ/mol
ΔfHos	{{{fH0s}}} kJ/mol
Sog, 1 bar	{{{S0g}}} J/mol·K
Sol, 1 bar	{{{S0l}}} J/mol·K
Sos	{{{S0s}}} J/mol·K
Cop,m	{{{Cpm0}}} J/mol·K
Evenwichtsconstanten	{{{Evenwicht}}}
Klassieke analyse
Spectra	{{{Spectra}}}

Botuline (Clostridium botulinum-toxine, Botox) is een vergif geproduceerd door de bacterie Clostridium botulinum. Het is een eiwit dat op zenuwcellen werkt, en een van de giftigste stoffen die bekend zijn. De stof veroorzaakt botulisme. Er zijn zeven serotypen van het vergif bekend, genummerd A t/m G; de types A (merknaam Botox) en B (merknaam Dysport) worden in de geneeskunde gebruikt voor verschillende indicaties, zoals het verlichten van hinderlijke spastische verlammingen. Het wordt toegediend door plaatselijke injectie.

Een nieuw toepassingsgebied is in de cosmetische chirurgie gevonden, waar het wordt gebruikt om aangezichtsspieren selectief tijdelijk te verlammen en zo rimpelvorming te onderdrukken. Zo'n behandeling behoudt zijn werking gedurende ca. 3-4 maanden. De prijs die hiervoor wordt betaald is natuurlijk een minder expressief gelaat.

Inhoud 1 Structuur en werking 2 Verschijnselen 3 Preventie en behandeling 4 Terrorisme 5 Referenties

[bewerk] Structuur en werking

Het toxine bestaat uit twee polypeptideketens, een 'zware keten' van 100 kd (kilodalton) die door een disulfidebinding gekoppeld is aan een lichte keten van 50 kd. Botuline wordt in de cel opgenomen bij de pre-synaptische membraan door endocytose^[1], waarna de lichte keten die een enzym is een van de SNARE-eiwitten klieft en dit zo onwerkzaam maakt^[2]. Hierdoor wordt exocytose van acetylcholine bevattende vesikels (die de zenuwimpuls overdragen naar de motorische eindplaat van de spier) onmogelijk. Hierdoor kan de spier niet meer worden geactiveerd en ontstaat een slappe verlamming. Voor het uitschakelen van een motorische eindplaat is 1 molecuul botuline genoeg.

[bewerk] Verschijnselen

Bij een typische vergiftiging (via eten) kan het enige dagen duren voor het volledige beeld ontstaat. De eerste klachten ontstaan meestal na 10-12 uur. De meest voorkomende toedieningsweg is overigens via het maag-darmkanaal, in de vorm van bedorven eten. Bij inademing van dit gif (een hypothetische toedieningsweg bij terroristische aanslagen) duurt het tot ongeveer 15 minuten voordat de verschijnselen beginnen. De dood treedt - bij ernstige vergiftiging- uiteindelijk in door verlamming van de ademhalingsspieren. De dodelijke dosis is ongeveer 200-300 picogram/kilogram lichaamsgewicht, wat voor een volwassene van 75 kilo neerkomt op 15 nanogram, of 0,015 microgram, dat is ongeveer 0,000000015 gram. Dit betekent dat een hoeveelheid van 200 gram genoeg is om de hele wereldbevolking te doden. Vergiftigingen traden in het verleden vooral op door het eten van besmet vlees en besmette worst (de naam komt van botulus, Latijn voor worst), bijvoorbeeld in lek geprikte blikken waardoor sporen in het blik konden terechtkomen terwijl toch anaerobe omstandigheden bleven bestaan. Het toxine wordt geproduceerd door de groeiende bacterie; ingestie van sporen leidt niet tot ziekte.

[bewerk] Preventie en behandeling

Het toxine wordt door koken vrij snel geïnactiveerd. Tegen het toxine bestaan antisera die vrij effectief zijn. Het kan nodig zijn de vitale functies (ademhaling) te ondersteunen tot de spierfunctie hersteld is, wat weken kan duren.

[bewerk] Terrorisme

Vanwege deze extreme giftigheid is botuline een van de stoffen waar deskundigen in chemische/biologische oorlogsvoering zich zorgen over maken in verband met terroristische aanslagen. De bacterie komt wijd verbreid in de bodem voor en is op zich niet moeilijk te kweken, hoewel deze wel obligaat anaeroob is.

Referenties:

↑ Claudia Verderio, Ornella Rossetto, Carlotta Grumelli, Carolina Frassoni, Cesare Montecucco, Michela Matteoli. Entering neurons: botulinum toxins and synaptic vesicle recycling. EMBO reports 7, 995 - 999 (01 Oct 2006) Review ↑ Jennifer L. Stow, Anthony P. Manderson, Rachael Z. Murray. SNAREing immunity: the role of SNAREs in the immune system Nature Reviews Immunology 6, 919 - 929 (01 Dec 2006) Review