Boviene spongiforme encefalopathie
Van Wikipedia
Boviene spongiforme encefalopathie, (ook wel BSE of gekkekoeienziekte, van 'mad cow disease') is een ziekte van runderen die door prionen wordt veroorzaakt. De ziekte ontleent zijn naam (die sponsachtige hersenziekte bij runderen betekent) aan het uiterlijk van het hersenweefsel onder de microscoop: de dode, verdwenen zenuwcellen laten 'leegten' achter.
Als weefsels van aan BSE lijdende dieren die prionen bevatten (met name het centraal zenuwstelsel en het lymfkliersysteem) op normale wijze worden gekookt gaan de prionen niet (voldoende) kapot. Eten nu andere wezens van een koe die deze ziekte had, dan bestaat de kans dat ze – wellicht door een wondje in de mond, wellicht toch door opname uit het maagdarmkanaal – intacte prionen in hun bloedbaan krijgen en zelf ook ziek worden. Bij koeien gaat dit vrij makkelijk zoals de geschiedenis heeft geleerd.
Inhoud |
[bewerk] De BSE-epidemie in Groot-Brittannië
In Groot-Brittannië kregen koeien vroeger diermeel waarin o.a. resten van koeien waren verwerkt, afkomstig van zieke dieren die niet geschikt waren voor menselijke consumptie. Het resultaat was een snel optredende landelijke epidemie van BSE die honderdduizenden dieren trof, waarvan een groot aantal uiteindelijk toch door mensen is geconsumeerd omdat veel besmette koeien zijn geslacht voordat ze symptomen konden ontwikkelen. De epidemie is inmiddels bedwongen door systematisch slachten van aangetaste kuddes en het verbieden van de verwerking van diermeel in diervoeders. Uiteraard zijn aangetaste koeien ook voor menselijke consumptie afgekeurd.
[bewerk] NvCJD
Hoewel aanvankelijk gedacht werd dat de ziekte niet tussen verschillende soorten kon worden overgedragen is dat inmiddels voor een aantal diersoorten onomstotelijk bewezen door middel van proeven. Het uiteindelijke bewijs voor overdracht van BSE op mensen is niet geleverd, maar de overeenkomsten tussen BSE bij koeien en een nieuwe variant van de ziekte van Creutzfeldt-Jakob bij mensen zijn zo talrijk, dat onder wetenschappers nauwelijks twijfel bestaat over de vraag of de ziekte van koe op mens is overgedragen. Het finale bewijs kan niet geleverd worden, omdat mensen uiteraard niet onder laboratoriumomstandigheden kunnen worden besmet met BSE.
In Engeland werd in 1996 voor het eerst gemeld dat het zeer aannemelijk was dat een aantal nieuwe gevallen van de ziekte van Creutzfeldt-Jakob waren veroorzaakt door BSE. De conclusie werd getrokken op basis van onderzoek naar 10 uitzonderlijke gevallen van de ziekte van Creutzfeldt-Jakob bij jonge mensen. De BSE-gerelateerde ziekte werd NvCJD gedoopt, (New Variant Creutzfeldt-Jakob Disease, later ook vCJD). Naderhand besloot men (a.h.v. de studie van de letsels in de hersenen en door moleculair onderzoek) dat de ziekte, hoewel soortgelijk, toch voldoende verschilde van CJD om als een aparte ziekte te worden geclassificeerd (BSE bij de mens).
De ziekte verloopt na het optreden van de eerste symptomen in 1 à 2 jaar dodelijk en is waarschijnlijk te wijten aan het eten van besmette runderproducten. Door onzekerheid over de lengte van de incubatietijd was men aanvankelijk beducht voor een navenante epidemie onder mensen als onder rundvee; de laatste jaren daalt het aantal nieuwe gevallen; in totaal zijn er in Groot-Brittannië inmiddels (maart 2007) 160 mensen aan NvCJD overleden (15 daarbuiten, van wie 2 in Nederland) zodat een echt grote epidemie steeds onwaarschijnlijker wordt. Een organisatie in Nederland welke specialistische kennis heeft over deze zaken is het Voedingscentrum.
[bewerk] Andere diersoorten
Experimenteel is de ziekte op een aantal andere diersoorten, vooral onevenhoevigen, overgedragen; bij schapen was de ziekte scrapie al langer bekend; bij mensen bestond er naast de al bekende ziekte van Creutzfeldt-Jakob, in Nieuw-Guinea een verwante aandoening, kuru, die door kannibalisme werd overgebracht. Amerikaanse eekhoorns bleken ook een soortgelijke ziekte te kennen.
Zie ook: GSS.
