Breedtegraad
Van Wikipedia
De breedtegraad is samen met de lengtegraad een geografische positieaanduiding in bolcoördinaten. De breedtegraad van een plek op Aarde is de hoek die de verbindingslijn tussen die plek en het middelpunt van de Aarde met het vlak van de evenaar maakt. De breedtegraad varieert van 0° tot 90°, met de toevoeging NB (noorderbreedte, ten noorden van de evenaar, op het noordelijk halfrond) of ZB (zuiderbreedte, ten zuiden van de evenaar, op het zuidelijk halfrond). Een graad (°) wordt onderverdeeld in 60 minuten ('), een minuut wordt onderverdeeld in 60 seconden ("). In tegenstelling tot de lengtegraad varieert de breedtegraad niet in lengte.
Een parallel of breedtecirkel is de lijn die alle punten verbindt met dezelfde geografische breedte. Alle parallellen lopen evenwijdig aan elkaar.
De breedtebepaling kan gedaan worden aan de hand van de positie en de beweging van de sterren aan de hemel. De breedte kan op het noordelijk halfrond onder meer worden bepaald aan de hand van de hoogte van de Poolster. In het ideale geval staat de Poolster op de Noordpool in het zenit (op 90°, recht boven de waarnemer) en aan de evenaar aan de horizon (op 0°). Wanneer we nauwkeuriger naar de plaatsbepaling gaan kijken speelt de bol of ellipsoïde die we als afbeelding voor de aarde gebruiken een belangrijke rol. Men kan dus niet spreken over de lengte op de breedte. In Nederland gebruiken we vaak de lengte- en breedtegraad ten opzichte van de ellipsoïde van Bessel.
[bewerk] Klimaat en daglengte
De breedte van een plek op aarde is van grote invloed op het regionale klimaat en op de daglengte. Hoe verder een plek van de evenaar verwijderd is hoe lager de zon staat en hoe minder energie per m² op aarde terecht komt en hoe langer de weg is die de stralen door de atmosfeer moeten afleggen. Ook de variatie in daglengte is groter naar mate men dichter bij de polen komt. Geografisch belangrijke breedtegraden zijn de keerkringen (op 23° 27') en de poolcirkels (op 66° 33'), beiden op zowel het noordelijk als het zuidelijk halfrond.
[bewerk] Astronomische waarnemingen
De breedtegraad van een waarnemer is van invloed op wat er gezien kan worden. Een waarnemer op de noordpool ziet de poolster recht boven zich en alle sterren met een declinatie groter dan 0 draaien evenwijdig aan de horizon hieromheen en gaan nooit onder. Alle zichtbare sterren zijn hier circumpolair, sterren van de zuidelijke hemelkoepel zijn nooit zichtbaar.
Een waarnemer op de evenaar ziet de poolster precies op de noordelijke horizon liggen, en de zuidelijke hemelpool op de zuidelijke horizon. Alle sterren komen in het oosten op en gaan in het westen weer onder.
Voor waarnemers op andere breedtegraden zal een deel van de sterren circumpolair zijn, een deel komt dagelijk op en gaat onder, en een ander deel zal nooit boven de horizon uitkomen.
[bewerk] Zie ook
| {{{afb_links}}} | Belangrijke parallellen | {{{afb_rechts}}} | {{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Keerkring - Kreeftskeerkring - Steenbokskeerkring - Evenaar - Poolcirkel - Noordpoolcirkel - Zuidpoolcirkel |
