Broodjeaapverhaal
Van Wikipedia
Een broodjeaapverhaal of stadssage is een verzonnen verhaal dat als 'waar gebeurd' wordt doorverteld. Het heeft altijd de vorm van een interessante geschiedenis -vaak van recente datum- met bijzondere, soms bizarre feiten, die vooral door de manier waarop het verteld wordt aan overtuigingskracht wint; alleen berusten de gepresenteerde feiten niet op waarheid. Er zijn volkssagen die van origine op een waar verhaal gebaseerd zijn, maar door het mond-tot-mond doorgeven zo zijn veranderd dat er van de feiten toch niets meer klopt.
De aanduiding broodjeaapverhaal raakte in zwang nadat de schrijfster Ethel Portnoy in 1978 een aantal van dergelijke verhalen bundelde in een boekje met de titel "Broodje Aap. De folklore van de postindustriële samenleving". Die titel was ontleend aan het circulerende verhaal dat in een bepaald restaurant broodjes met apenvlees te koop zouden zijn. Dat restaurant kan in Parijs of Amsterdam zijn, het verplaatst zich al naar gelang de locatie van de verteller.
Broodjeaapverhalen bevatten vaak echter ook een kern van waarheid, zoals "Vreemdgaan bij de Eskimo's" en "Hackfleisch".
Vaak circuleren verschillende versies van verhalen in verschillende landen, en veranderen de verhalen in de loop van de tijd zodat ze interessant blijven, zelfs als de beleving van het verhaal door de mensen in de tijd verandert. Ook hardnekkige pseudo-wetenschappelijke misverstanden worden tot de broodjeaapverhalen gerekend. Het komt voor dat een verhaal dat voor broodjeaapverhaal doorgaat, toch blijkt te handelen over een gebeurtenis die in de werkelijkheid heeft plaatsgehad. De geloofwaardigheid van het broodjeaapverhaal wordt hierdoor begrijpelijk, daar de realiteit soms ongeloofwaardiger kan zijn dan het vreemdste verhaal.
De uitdrukking broodjeaapverhaal wordt overigens vooral in Nederland gebruikt. In Vlaanderen spreekt men meestal van een stadssage of gebruikt men het Engelse urban legend.
Inhoud |
[bewerk] Lijst van volkssagen
- De bliksem slaat niet twee keer op dezelfde plaats in. Dit klopt helemaal niet: als de lucht eenmaal geïoniseerd is slaat de blikem vaak juist vele malen achter elkaar in op dezelfde plek, meestal binnen enkele seconden.
- Bonsaikittens.
- Het Hondje in de magnetron.
- Het Mausoleum van Lenin.
- Gerbil-stuffing, het voor seksueel genot inbrengen van kleine (knaag)dieren, is een verhaal dat met name in de Verenigde Staten hardnekkig de ronde doet, maar waarvoor geen medisch bewijs bestaat.
- Omdat de genen voor bruine ogen genetisch dominant zijn ten opzichte van die van blauwe ogen, zouden er over een paar honderd jaar geen mensen meer zijn met blauwe ogen.
- In januari 2004 kwam het verhaal in het nieuws dat de (inmiddels 104-jarige) papegaai van Winston Churchill Fuck Hitler en Fuck the Nazis zou roepen. [1] Dit werd echter later door zijn dochter ontkend. Hij zou wel een papegaai gehad hebben, maar voor de oorlog, en dat was niet de ara uit het nieuwsbericht. [2]
- Aan het consumeren van het likeurtje Baileys, gevolgd door 7Up, zouden mensen zijn overleden. (Het mixen van Baileys met zure dranken wordt op het etiket van Baileys inderdaad ontraden omdat het op melk gebaseerde likeurtje dan gaat schiften. Van levensgevaar is echter geen sprake.)
- Het bijna jaarlijks op 1 april op het strand aanspoelende beeld afkomstig van Paaseiland.
- Wanneer men een aspirientje oplost in cola, ontstaat volgens sommigen een krachtig afrodisiacum.
- Mussolini zou de treinen in Italië op tijd hebben laten rijden. Dit fabeltje is door zijn regime als propaganda de wereld in geholpen.
- Wie het computerspel Leisure Suit Larry uitspeelt, of in het spel Larry onbeschermd seksueel contact laat hebben, activeert een computervirus dat binnen de kortste keren de inhoud van de harde schijf wist.
- De vloek van Ötzi.
- De vloek van de farao.
- Shoarmasaus zou bepaalde ongebruikelijke bestanddelen bevatten.
- McDonald's zou in hamburgers regenwormen verwerken.
- Louis Armstrong zou het scatten hebben uitgevonden toen hij tijdens een opname in 1926 zijn tekst op de grond had laten vallen.
- In de riolen van bepaalde steden zouden krokodillen voorkomen.
- De T-Ford zou enkel maar in zwart te verkrijgen zijn. Ook de uitspraak van Henry Ford, dat de auto in alle kleuren te koop zou zijn, als 'ie maar zwart was, is niet waar.
- De matroos James Bartley van de walvisvaarder Star of the East zou in 1894 in de buurt van de Falklandeilanden door een potvis zijn opgeslokt. Nadat het dier geharpoeneerd was en aan boord ontleed werd, werd de matroos levend teruggevonden. De bekende evangelist Jan Kits Sr trapt er ook in, hij schreef een boekje waarin hij het verhaal citeert om aan te tonen dat de geschiedenis van Jona best waar zou kunnen zijn.
- Tsarina Catharina de Grote was zo belust op seks dat ze in 1796 overleed toen ze onder een hengst lag en de takelinstallatie die het dier omhoog moest houden het begaf, en door het paard werd geplet. De meeste verhalen over Catharina's vele bedpartners zijn weliswaar waar, maar die over eventuele hinnikende bedpartners zijn stuk voor stuk verzonnen.
[bewerk] Lijst van pseudo-wetenschappelijke misverstanden
De volgende beweringen zijn dus niet waar, soms misschien met uitzondering op een miniem aantal zeer uitzonderlijke gevallen.
- De Chinese Muur kan vanaf de maan met het blote oog worden gezien. Ex-astronaut Buzz Aldrin heeft deze stadssage in een lezing zelfs persoonlijk ontkracht.
- Eskimo's hebben buitensporig veel woorden voor sneeuw.
- Op het noordelijk halfrond draait water dat door een afvoer stroomt een andere kant op, dan op het zuidelijk halfrond. Dit zou komen door het corioliseffect. Dit effect is zeker aanwezig, maar op een zo kleine schaal als van een afvoer zijn verstorende factoren zo groot dat de wetmatigheid verloren gaat.
- De lemming zou zich massaal in zee werpen zoals gezien in de Disney natuurfilm White Wilderness. Wat je in de film ziet was echter het niet hun normale gedrag. Buiten beeld stonden mannen die de dieren opjoegen.
- Zalm was zo algemeen dat dienstboden weigerden om meer dan een keer in de week zalm te eten. (Het zelfde verhaal doet de ronde m.b.t. de steur in Duitsland.)
- Glas is geen vaste stof maar een vloeistof: daarom zijn in oude ruiten de onderkanten dikker
- Het woord smartlap is afgeleid van het beschilderde doek waarmee middeleeuwse straatzangers hun liederen illustreerden.
- Seks tijdens de zwangerschap is zeer slecht voor de baby en kan een miskraam veroorzaken.
- Een kikker zou als het water langzaam wordt opgewarmd niet uit een pan kokend water springen.
- Van spinazie word je sterk.
[bewerk] Lijst van pseudo-wetenschappelijke onzekerheden
Onderstaande kwesties worden vaak aangehaald als bekende voorbeelden. De herkomst is echter onduidelijk, en het is de vraag of ze op waarheid berusten of een broodje aap zijn.
- Tijdens de invoering van een computersysteem in een supermarkt en de bijbehorende koopgedraganalyse werd een opmerkelijke correlatie tussen de verkopen van twee producten ontdekt: het bier-pamperssyndroom.
- Een van de eerste vertaalprogramma's zou de zin 'The spirit is willing, but the flesh is weak' na een vertaling naar het Russisch weer terug naar het Engels vertalen als 'The vodka is good but the meat is rotten'.
[bewerk] Boeken met Broodjeaapverhaal
- De DaVinci Code
- Het Heilige Bloed en de Heilige Graal
- Straffe verhalen - Luk Wyns
- Encyclopedie van misverstanden van Hans van Maanen (2002)
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Externe links
- Broodjeaap.nl: Nederlandse website vol met Broodjeaapverhalen + bij elk verhaal vermelding of het waar is of niet en soms wat informatie over de herkomst van het verhaal.
- De zeer uitgebreide Amerikaanse Urban Legends site van Barbara and David P. Mikkelson
