Caravaggio (schilder)

Van Wikipedia

De Emmaüsgangers (1601)

David en Goliath

De kruisiging van Petrus

De waarzegster

Judith onthoofdt Holofernes

Amor vincit omnia (1602-1603) doek, 156x113 cm, Gemäldegalerie in Berlijn

Bacchus

Caravaggio voluit Michelangelo Merisi da Caravaggio (Amerighi da Caravaggio, gelegen in de provincie Bergamo, 29 september 1571 — Porto Ercole, tegenwoordige gemeente Monte Argentario, 18 juli 1610), was een Italiaans kunstschilder uit de Barok.

[bewerk] Biografie

Michelangelo Merisi werd geboren in het Noord-Italiaanse plaatsje Caravaggio nabij Bergamo. Op 30 september 1571, daags na zijn geboorte, is zijn naam in het doopboek van de Milanese parochie van Santo Stefano in Brolo bijgeschreven. Zijn vader ‘Fermo Merixio’ en moeder ‘Lutia de Oratoribus’ laten daar hun zoontje ‘Michel angelo’ dopen. Op elfjarige leeftijd werd hij wees en ging hij in Milaan in de leer bij de kunstschilder Simone Peterzano.

In 1593 vertrok Caravaggio naar Rome waar hij de maniëristische kunstschilder Giuseppe Cesari ging assisteren. Caravaggio mocht als leerling van Cesari voornamelijk fruit en bloemen tekenen en begon zijn carrière als schilder van stillevens.

Hij trok echter vrij snel de aandacht van belangrijke opdrachtgevers, zoals kardinaal del Monte voor wie hij niet alleen religieuze werken maakte, maar ook zeer sensuele, homo-erotische Bacchusfiguren. De kracht en de emotionaliteit van zijn werk, waarin hij afstand nam van het al te verfijnde en gezochte maniërisme, maakten hem tot een van de meest invloedrijke kunstenaars van zijn tijd.

Caravaggio maakte furore in Rome. Zijn voornaamste opdrachten waren de decoratie van de Contarelli-kapel in de San Luigi dei Francesi, waarvoor hij in 1599-1600 Het martelaarschap van Matteüs en De roeping van Matteüs schilderde, en de decoratie van de Cerasi-kapel in de Santa Maria del Popolo, waarvoor hij in 1601 De bekering van Paulus en De kruisiging van Petrus schilderde. Deze werken zijn nog op hun oorspronkelijke plaats te bewonderen.

Caravaggio's korte leven was een aaneenschakeling van schandalen. Caravaggio was een heethoofd met neiging tot zelfdestructie en hij kwam in Rome voortdurend in aanvaring met justitie. Uiteindelijk vluchtte hij in 1606 Rome uit nadat hij zijn tegenstander in een potje tennis had gedood wegens een meningsverschil om de puntentelling. Na een verblijf in Napels kwam hij in Malta terecht, waar hij hospitaalridder bij de Maltezer orde werd. Maar ook daar belandde hij om onbekende reden in de gevangenis. Hij ontsnapte en vluchtte naar Sicilië, waar hij een jaar doorbracht.

Ten slotte stierf hij op het strand niet ver van Rome, waarschijnlijk aan malaria of een ander griepvirus, totaal berooid op het ogenblik dat de kwijtschelding van zijn straf voor doodslag hem nog moest bereiken. Carel van Mander schreef over deze excentrieke figuur : "Hij bewoog zich met veel tamtam, zijn zwaard op de heup en een knecht achter zich, van het ene bal naar het andere, altijd klaar voor een gevecht of een ruzie, waardoor het bijzonder lastig was om met hem om te gaan".

[bewerk] Schilderstijl en invloed

De schilderstijl van Caravaggio behoort tot de Barok.

Hij is de geschiedenis ingegaan als kunstschilder van het clair-obscur, het dramatische licht-donker contrast, dat zijn figuren in theatrale lichtbundels laat opdoemen tegen een duistere achtergrond. Wie echter zijn werk vergelijkt met dat van sommige van zijn tijdgenoten, zoals Annibale Carracci (1560-1609), merkt dat Caravaggio duidelijk de meerdere is. Bij hem wordt de pathetiek geloofwaardig gemaakt door een hoge graad aan realisme.

Caravaggio had een enorme invloed op de kunstenaarsgeneratie na hem in heel Europa. Men spreekt in dit verband dan ook van het caravaggisme. Zijn eerste navolgelingen in Italië waren Orazio Gentileschi en Bartolommeo Manfredi. Zij hielpen mee de nieuwe schilderstijl te verbreiden.

Rembrandt van Rijn is in de techniek van clair-obscur een bijzonder succesvol navolgeling geweest. Rembrandt kwam met de werken van Caravaggio in aanraking door de Utrechtse Caravaggisten: Gerard van Honthorst, Hendrik ter Brugghen en Dirck van Baburen, die in Rome de kunst van Caravaggio hadden leren kennen.

Kortom, Caravaggio was een man met manieren en eigenschappen. En (soms onbewust) invloedrijke technieken.

[bewerk] Bekende werken

Jongen met fruitmand (ca. 1593-94), Rome, Galleria Borghese
Bacchus (ca. 1596-97), Florence, Galleria degli Uffizi
Zegevierende Cupido of Amor vincit omnia (ca. 1602-03), Berlijn, Gemäldegalerie
Het concert (ca. 1595-96), New York, Metropolitan Museum of Art
De waarzegster (ca. 1596-97), Parijs, Musée du Louvre
Catharina van Alexandrië (ca. 1598), Madrid, Museo Thyssen-Bornemisza
Judit onthoofdt Holofernes (1599), Rome, Palazzo Barberini
De roeping van Matteüs (1599-1600), Rome, San Luigi dei Francesi
Het martelaarschap van Matteüs (1599-1600), Rome, San Luigi dei Francesi
De Emmaüsgangers (1601), Londen, National Gallery
De bekering van Paulus (1601), Rome, Santa Maria del Popolo
De kruisiging van Petrus (1601), Rome, Santa Maria del Popolo
De graflegging (1602-03), Vaticaanstad, Vaticaanse musea
Het offer van Izaäk (1603), Florence, Galleria degli Uffizi
De Madonna di Loreto (1604-05), Rome, Sant'Agostino
De Madonna met de slang (1605-06), Rome, Galleria Borghese
De schrijvende Hiëronymus (ca. 1606), Rome, Galleria Borghese
De dood van Maria (ca. 1606), Rarijs, Musée du Louvre
De zeven werken van barmhartigheid (1606), Napels, Pio Monte della Misericordia
De Madonna met de rozenkrans (1607), Wenen, Kunsthistorisches Museum
De geseling van Christus (1607), Napels, Museo e Galleria Nazionale di Capodimonte
De terechtstelling van Johannes de Doper (1608), Valetta, Johanneskathedraal
Johannes de Doper (ca. 1609-10), Rome, Galleria Borghese

[bewerk] Tentoonstelling Rembrandt-Caravaggio

Het Rijksmuseum Amsterdam bracht van 24 februari tot en met 18 juni 2006 de kunstschilders Rembrandt en Caravaggio samen in een succesvolle tentoonstelling met vijfentwintig monumentale werken die een inzicht moesten geven in de verwantschappen tussen de twee meesters. Vele topstukken uit het buitenland, waaronder De Emmaüsgangers (Londen), Amor vincit omnia (Berlijn) en Het offer van Izaäk (Florence) kwamen hiervoor naar Nederland.