Cornelis Lely

Van Wikipedia

Cornelis Lely (Amsterdam, 23 september 1854 – Den Haag, 14 januari 1929) was een Nederlandse ingenieur, waterbouwkundige, minister en gouverneur.

Lely werd geboren als zevende zoon van Jan Lely en Adriana van Houten. Hij behaalde in 1875 het diploma van civiel-ingenieur aan de TH te Delft. Hij trad in september 1886 in dienst van de Zuiderzeevereniging, een vereniging die zich de afsluiting en inpoldering van de Zuiderzee tot doel stelde. In 1891 voltooide hij zijn plan, dat hij vele jaren later, na de watersnood van 1916 als minister bij wet tot uitvoering deed brengen. Daarnaast werd op zijn initiatief de Bergse Maas afgesloten, en bevorderde hij de spoorwegen.

Op 36-jarige leeftijd werd hij benoemd tot minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid in het Kabinet-Van Tienhoven (1891-1894). Lely was minister van Waterstaat in nog twee kabinetten: het Kabinet-Pierson (1897-1901) en het Kabinet-Cort van der Linden (1913-1918). Daartussen was hij van 1902 tot 1905 gouverneur van Suriname. In 1898 loodste hij de wet voor de Noordoosterlocaalspoorweg-Maatschappij door het parlement, en tijdens zijn gouverneurschap in Suriname bevorderde hij het aanvankelijk particuliere plan voor de aanleg van de Lawaspoorweg. In 1913 werd de inpoldering van de Zuiderzee door zijn toedoen opgenomen in het regeringsprogramma. De Zuiderzeewerken zijn grotendeels uitgevoerd naar zijn plan.

Hoewel er al honderden jaren voor Lely gesproken werd over de inpoldering van de Zuiderzee, was Cornelis Lely de eerste die een technisch uitvoerbaar plan presenteerde, dat antwoord gaf op problemen zoals de afwatering van de IJssel. De drooglegging van de Zuiderzee is lang gezien als een wild avontuur, en ook nadat Lely zijn plan presenteerde is er lang gediscussieerd over de voor- en nadelen, zoals de economische gevolgen voor vissersdorpen, de prijs van het project en de risico's.

Lely is in staat geweest zijn plan te verwezenlijken doordat hij behalve ingenieur ook een capabel politicus was. Zelfs toen hij in 1913 de drooglegging in het regeringsprogramma kreeg was er nog grote maatschappelijke weerstand. Twee dingen hebben Lely geholpen: De Eerste Wereldoorlog veroorzaakte gebrek aan voedsel, waardoor de extra landbouwgrond die de Zuiderzeewerken op zouden leveren van groot belang werden. De belangrijkste omslag kwam met de watersnood van 1916. De gevolgen van de watersnood deden de publieke opinie pas beseffen hoe naïef het is om de gevaren van die zee te negeren. Twee jaar later, in 1918, loodste Lely de Zuiderzeewet door het parlement.

De visie van Lely was verkorting van de kustlijn. De verdediging tegen die zee is zo sterk als de kortste schakel, zo redeneerde Lely, en met de vele honderden kilometers kustlijn aan de Zuiderzee is het erg moeilijk om een effectieve waterkering te onderhouden. De Afsluitdijk heeft dit allemaal vervangen door 'n enkele dijk. De visie van Lely is later de 20e eeuw nogmaals toegepast in die Deltawerken, waarbij de kustlijn van Zeeland een groot stuk verkort is.

De plaatsen Lelystad in de Nederlandse provincie Flevoland, en Lelydorp in Suriname, zijn naar hem genoemd, evenals het gemaal Lely in de Wieringermeer. In Amsterdam is een autoweg naar hem genoemd; de Cornelis Lelylaan. Zijn wetenschappelijke verdiensten werden erkend door zijn benoeming in 1895 tot lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, afd. Natuurkunde, en in 1905, door het eredoctoraat van de Technische Hogeschool te Delft.

Aan de Noord-Hollandse kant van de Afsluitdijk stond een standbeeld van Lely, dat op 23 september 1954 door Koningin Juliana werd onthuld ter gelegenheid van zijn honderdste verjaardag. Het is gemaakt door Mari Andriessen. Het beeld zal na een grondige opknapbeurt verhuizen naar de omgeving van het monument op de Afsluitdijk. In Lelystad bevindt zich eveneens een standbeeld van Lely, gemaakt door Piet Esser, plus een door Hans van Houwelingen ontworpen basaltstenen zuil van dertig meter hoog, met daarop een afgietsel van het standbeeld van Andriessen.

Lely overleed op 74-jarige leeftijd in de strenge winter van 1929. Hij heeft de eerste drooglegging (Wieringermeer) niet meegemaakt, en niet de sluiting van de Afsluitdijk.

[bewerk] Werken van Lely

• Plan tot afsluiting van de Zuiderzee
• Aanleg spoorlijn in Suriname
• Oprichting Staatsmijnen
• Aanleg van de vissershaven te Scheveningen

Voorganger: J.P. Havelaar	Minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid 1891-1894	Opvolger: Ph.W. van der Sleyden
Voorganger: Ph.W. van der Sleyden	Minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid 1897-1901	Opvolger: J.C. de Marez Oyens
Voorganger: W. Tonckens	Gouverneur van Suriname 1902-1905	Opvolger: D.H. Havelaar
Voorganger: L.H.W. Regout	Minister van Waterstaat 1913-1918	Opvolger: A.A.H.W. König

[bewerk] Externe links

• Lely en drooglegging
• Biografie Dr. C.Lely, www.parlement.com