Ioniserende straling
Van Wikipedia
Ioniserende straling is straling die voldoende energetisch is om een elektron uit de buitenste schil van een atoom weg te slaan. Hierdoor krijgt het atoom in totaal een positieve lading in plaats van een neutrale lading, het atoom wordt geïoniseerd, wordt een ion.
Om dit te kunnen doen moet de straling een voldoende hoge frequentie (of voldoende lage golflengte, immers "golflengte maal frequentie = snelheid licht")hebben. Want de energie van de fotonen, de deeltjes waarmee de straling beschreven kan worden, hangt hiermee samen. "Energie foton = constante van Planck (6,63 * 10 − 34) maal frequentie".
Ionisatie kan op twee manieren gebeuren: direct of indirect. De directe wijze kan alleen plaatsvinden door geladen deeltjesstraling. De indirecte wijze gebeurt in stappen. Een ongeladen deeltje of een foton (elektromagnetische straling) gaat een reactie aan met een atoom of een atoomkern. Hierbij ontstaan geladen deeltjes die op hun beurt andere atomen ioniseren.
De energie die een foton nodig heeft om een atoom te ioniseren hangt af van het soort atoom. Zo is er bijvoorbeeld voor waterstof een foton met een energie van 13,6 eV (één elektronvolt = 1,6 * 10 − 19 joule) nodig om het te ioniseren, dus straling van een frequentie van ongeveer 3,28 * 1015 hertz, wat overeenkomt met de frequentie van ultraviolet licht. Voor andere atomen gelden dan andere waarden.
Ioniserende straling bestaat in verschillende vormen. Men onderscheidt:
- deeltjesstraling
- elektromagnetische straling
Voorbeelden van deeltjesstraling zijn: alfa-straling, beta-straling, elektronen, neutronen, protonen. De bekendste vormen van elektromagnetische straling zijn röntgenstraling en gammastraling.
Andere vormen van elektromagnetische straling, met een lagere energie dan röntgenstraling of gammastraling, kunnen in sommige gevallen ook ioniserend zijn, bijvoorbeeld door de chemische werking van radicalen. Deze vormen worden niet tot de klasse van ioniserende straling gerekend. Ultraviolet of zichtbaar licht, laagfrequente elektromagnetische velden, radiogolven, etc. behoren alle tot de klasse van niet-ioniserende straling.
Het is bekend dat ioniserende straling schadelijk kan zijn voor het lichaam. De aard en ernst van de schade en de kans op optreden van de schade hangt sterk af van de hoogte van de blootstelling. Bij zeer hoge dosis ioniserende straling worden lichaamscellen gedood en treedt directe gezondheidsschade op. Van zowel hoge als van relatief lage dosis is bekend dat er een verhoogde kans op kanker wordt veroorzaakt. Zelfs in geval van zeer lage blootstelling aan ioniserende straling, zoals de meeste mensen in hun leven ondervinden, kan een nadelig effect op de gezondheid niet worden uitgesloten.
Inhoud |
[bewerk] Radioactiviteit
Ioniserende straling wordt in de volksmond vaak radioactieve straling genoemd, maar dit is eigenlijk een verkeerde naam. Want de straling zelf is niet radioactief. De straling is het gevolg van radioactiviteit, het gevolg van het spontane uiteenvallen van atomen. Maar het is gewoon makkelijk om "radioactieve straling" te zeggen. De officiële naam is ioniserende straling. Deze straling kun je niet zien, horen, proeven ruiken of voelen.
[bewerk] Het gevaar
Wat is er nu eigenlijk gevaarlijk aan radioactiviteit? Radioactiviteit zelf is niet gevaarlijk, maar de straling die erbij vrijkomt wel. Namelijk ioniserende straling. Doordat deze straling andere atomen kan ioniseren, kunnen er DNA-moleculen worden beschadigd. En daardoor kunnen lichaamscellen veranderen. Gezondheidseffecten over een lange tijd kunnen hier het gevolg van zijn, bijvoorbeeld kanker. De kans of dit effect neemt toe met de blootstelling.
Maar er kunnen ook effecten optreden voor een maar korte tijd, omdat veel lichaamscellen tegelijk worden gedood. Dit kunnen minder erge effecten zijn, zoals een rode huid. Dat gebeurt vaak bij kankerpatiënten die bestraald worden. Directe effecten van straling kunnen ook erg ernstig zijn en in het ergste geval zelfs dodelijk. Het effect van de straling hangt sterk af van de hoeveelheid straling en de soort straling. Kleine hoeveelheden straling hebben geen grote gevolgen. Er zijn zelfs die zeggen dat een kleine hoeveelheid straling positieve gezondheidseffecten kan hebben.
[bewerk] Externe link
- http://w3.tue.nl/nl/diensten/sbd/voorlichting/
- MIRA - Milieurapport Vlaanderen: achterinformatie over de problemen van ioniserende straling in Vlaanderen (Nederlands)
