Jacob Harberts
Van Wikipedia
Jacob Harberts (Den Haag, 10 juli 1883 - Rotterdam, 6 oktober 1971) was een Nederlandse militair, die in 1970 op negatieve wijze in het nieuws kwam, omdat hij op 12 mei 1940 de 22-jarige sergeant Chris Meijer wegens vermeende desertie liet executeren.
Jacob Harberts volgde de HBS te 's-Gravenhage en daarna de zgn. Cadettenschool in Alkmaar (1898-1900), de Koninlijke Militaire Academie te Breda (1900-1903) en de Hogere Krijgsschool te 's-Gravenhage in 1913 en 1918. Eind jaren 30 was hij inspecteur der Artillerie.
Tijdens de meidagen van 1940 was hij commandant van het IIe legerkorps in de rang van generaal-majoor. Dit legerkorps, bestaande uit de IIe en de IVe divisie, was betrokken bij de Slag om de Grebbeberg. Harberts kwam in conflict met de Commandant Veldleger, Godfried van Voorst tot Voorst, over welke eenheid een tegenaanval zou moeten uitvoeren om de doorgestoten Duitse troepen op de Grebbeberg terug te dringen. Van Voorst tot Voorst gaf de opdracht hiertoe aan kolonel Barbas van de IIe divisie. Harberts meende echter dat de IVe divisie van Kolonel Van Loon de tegenaanval moest doen, en annuleerde de opdracht van Van Voorst tot Voorst. In 1949 moest Harberts zich hiervoor voor het Hoog Militair Gerechtshof verantwoorden op beschuldiging van desertie. Hij werd vrijgesproken.
Op 13 mei was Harberts uitgeput en was overzicht totaal kwijt en was daardoor niet langer meer in staat zijn fuctie naar behoren uit te voeren. Hij werd toen door Van Voorst tot Voorst als commandant van het IIe legerkorps vervangen door de kolonel Barbas.
Jacob Harberts overleed op 88-jarige leeftijd.
[bewerk] De zaak van sergeant Meijer
 Zie Johan Christiaan Meijer voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Tijdens de eerste oorlogsdagen stoorde Harberts zich aan - onbevestigde - berichten over massaal laf gedrag en desertie van Nederlandse militairen in de Grebbelinie. Toen er een vermeende deserteur - de 22-jarige sergeant Chris Meijer - berecht diende te worden deelde hij de krijgsraad mee een doodvonnis te verwachten. Hij wilde zo een "afschrikwekkend voorbeeld" stellen om de Nederlandse militairen tot harder vechten aan te zetten.
In 1970, na de publicatie van een tweetal boeken - deel 3 van "Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog" van Lou de Jong en "De zaak van sergeant Meijer" van J.F.A. Boer - kwam de ware toedracht voor een groot publiek aan het licht. Deze publicaties leidden tot veel beroering.
Jaap van Meekren en Ria Bremer riepen op 25 april 1970 in AVRO's Televizier de toen 86-jarige Harberts ter verantwoording. Zijn woorden wekten in heel Nederland verbijstering. De inmiddels hoogbejaarde Harberts stelde nogmaals dat de houding van het Tweede Legerkorps 'over het algemeen laf' was geweest; 'er waren kerels op de vlucht, er werden witte vlaggen gehesen, er was een spreekkoor bij de Grift dat Wir wollen kapitulieren oefende'. Hij zou 'de zaak-Meijer' nu net zo aanpakken; het beïnvloeden van de krijgsraad gebeurde 'in het belang van het vaderland'. 's Avonds werd zijn huis belaagd door woedende oud-Grebbesoldaten. De volgende dag vluchtte Harberts naar Engeland.
De ontzetting vond een hoogtepunt op 4 mei 1970, toen duizenden voormalige Grebbestrijders voor de Dodenherdenking naar Dieren kwamen, waar bij het graf van sergeant Meijer een erewacht was opgesteld. 'Omdat verder strijden zinloos was, trok hij zijn mannen terug. Hen spaarde hij, doch zelf kreeg hij de kogel, God lieve hemel, van een landgenoot', verwoordde een kaartje aan een bloemstuk het algemeen gevoelen.
Het PvdA-tweede kamerlid Lens stelde kamervragen: 'Kan de Minister zijn opinie geven over de executie van sergeant Meijer op 12 mei 1940 en de procesgang die daaraan voorafging?' De ministers Den Toom van Defensie en Polak van Justitie gingen de voetangels en klemmen behoedzaam uit de weg en beperkten zich tot de poging tot beïnvloeding: 'Nadien hebben verschillende van de toenmalige functionarissen bij de Krijgsraad verklaard dat zij zich door de toespraak van de commanderend generaal niet beïnvloed achtten'. De overige omstandigheden bleven buiten beschouwing.
