Jak
Van Wikipedia
| Jak IUCN-status: Kwetsbaar |
||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Een jak |
||||||||||||
| Taxonomische indeling | ||||||||||||
|
||||||||||||
| Soort | ||||||||||||
| Bos grunniens (Linnaeus, 1766) |
Het bromrund of de jak (Bos grunniens of Bos mutus) (voor 1995 gespeld als yak) is een rundersoort, die voorkomt in Centraal-Azië. De jak is een van de vijf rundersoorten die door de mens is getemd. De andere zijn de bizon, de gayal, de waterbuffel en het rund.
[bewerk] Kenmerken
Een wilde jak stier kan van kop tot staart een lengte van 3,25 meter, een schouderhoogte van 2 meter en een gewicht van 1000 kilo bereiken. De koeien zijn beduidend kleiner en wegen zelden meer dan 350 kilo. Getemde jaks worden niet zo groot als wilde jaks. Tamme stieren hebben een schofthoogte van 112 tot 120 cm. Koeien zijn met 107 tot 112 cm iets kleiner. Stieren bereiken een gewicht van 400 kg. Koeien worden 250 tot 280 kg zwaar. Zowel wilde als tamme jaks hebben een volledig behaarde kop, hoog opstaande schouders en krachtige, sterk behaarde, ledematen. Een lange vacht, die tot op de bodem reikt, beschermt jaks tegen de kou. Een wilde jak is zwart-bruin van kleur. Tamme jaks komen in meerdere kleurvarianten voor: bruin, zwart, rood, wit, of gevlekt. Stieren hebben hoorns die naar buiten en omhoog zijn gericht. De hoorns kunnen 1 meter lang worden. De hoorns van de koeien zijn veel kleiner en onregelmatiger van vorm.
[bewerk] Verspreiding
Het oorspronkelijke verspreidingsgebied omvatte de Himalaya, Tibet en grote delen van de Chinese provincies Xinjiang en Qinghai. Tegenwoordig zijn de wilde jaks grotendeels uitgestorven. Hun leefruimte bestaat uit rotssteppen tot een hoogte van 6100 meter. In de koudere jaargetijden trekken ze naar lagere regionen. Jaks kunnen heel goed klimmen, beter dan mensen. Ze kunnen boven de 3000 meter leven. Daarom worden ze ook gebruikt als vervoermiddel. Van de melk van jaks wordt boter gemaakt, jakboter, die door de Tibetanen in de thee wordt gedaan. Van de haren worden kleren en tenten gemaakt. Van de mest worden droge mestkoeken gemaakt, die als brandstof te gebruiken zijn.
 Jaks worden nog steeds als ploegdieren gebruikt in Tibet |
 Met versierselen getooide Tibetaanse Yaks |
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Bos grunniens op Wikimedia Commons. |
 |
Voor woordenboekinformatie, zie de pagina jak op WikiWoordenboek |
