Jan Klaasen
Van Wikipedia
Jan Klaasen (ook gespeld als Klaassen) is de hoofdpersoon van een poppenkastspel dat veel voorkomt in de lage landen.
Jan Klaasen heeft oorspronkelijk hetzelfde uiterlijk als Pulcinella uit de commedia dell'arte, namelijke een hoge bochel en een puntige buik.
Jan Klaasen is met zijn vrouw Katrijn de vaste hoofdpersoon in de verhalen die in de kast worden opgevoerd. Jan betrekt het publiek vaak bij het spel. Zo zal hij hen vragen op een bepaald voorwerp te letten en hem te roepen als er wat mee gebeurt. Dat dit fout afloopt staat bij voorbaat al vast. Toch hebben al zijn avonturen een happy end.
Jan is qua karakter een dommig persoon met een gouden hart. Hij bracht het zelfs tot romanfiguur in het werk van de schrijver Cor Ria Leeman als een soort kinderversie van Tijl Uilenspiegel.
Volgens het Amsterdams Gemeentearchief zijn de poppenkastfiguren gebaseerd op twee oud inwoners van de Jordaan, Jan Klaassen en Katrijn Pieters. Zij waren in 1686 in de Nieuwe Kerk getrouwd. Catharina woonde in de Tuinstraat, Jan in de Anjelierstraat. Zij dronk en hij hield niet van hard werken. Jan Klaassen begon een poppenkast vermaakte boeren, burgers en buitenlui met de uitbeelding van zijn huwelijksleven, waaraan nogal iets ontbrak! "Hun huwelijk kende echter zoveel wantoestanden, dat de kerkenraad van de Amsterdamse hervormde gemeente op 21 januari 1706 besloot het stel ter verantwoording te roepen, zoals te lezen staat in de protocollen."
[bewerk] Trivia
- In het Engels heten hij en Katrijn: "Punch & Judy"
- De benaming "Jan Klaassen" wordt vaak gegeven aan houterige, inhoudsloze mensen. "Houten Klaas" is hiervan afgeleid.
- Jan Klaassen duikt op in het Suske en Wiskealbum De poppenpakker (1973), naast andere beroemde poppen als Katrijn, Mephisto, Pierrot, Schanulleke, Pats en de Neus, de Schele en de Kop uit de Antwerpse poppentheaters; de Poesje) en de Koninklijke Poppenschouwburg Van Campen.
- Rob de Nijs had in de jaren '70 een hit met het nummer "Jan Klaassen de Trompetter". Jan Klaassen is hier een trompetspeler in het leger van een prins die alhoewel hij liever niet meevecht in de strijd, door zijn schelmenstreken toch in leven weet te blijven. Dit lied heeft een historische achtergrond. De Winkler Prins (zesde druk) schrijft dat Jan Klaassen in de Tachtigjarige Oorlog trompetter was, en later poppenkastvoorstellingen gaf.
- Jan Klaassen en Katrijn vervulden allebei een rol in De Film van Ome Willem, de stem van Jan Klaassen werd ingesproken door Pieke Dassen (August) en die van Katrijn eerst door Jennifer Willems (Teuntje) en later door Aart Staartjes.
